ျမန္မာႏုိင္ငံ ေဆး၀ါး ကြပ္ကဲထိန္းခ်ဳပ္ေရး ေဆးညႊန္းစာ မပါဘဲ ေရာင္းခ်ခြင္႔မရွိေသာ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ေရး

စာတမ္းအႏွစ္ခ်ဳပ္

                ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးက႑တြင္ ေဆး၀ါးႏွင့္ေဆးပစၥည္းမ်ား၏ အခန္းက႑သည္ ေရာဂါကုသေရး၊ တားဆီးကာကြယ္ေရးတုိ႔ႏွင့္ ယွဥ္တြဲ၍အေရးႀကီးသည္။ လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ား ေရာင္းခ်မႈတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အစုိးရအေနျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈ အားနည္းေန ေသးသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ ဆရာ၀န္ (သုိ႔) က်န္းမာေရးမႉး (သုိ႔) သူနာျပဳ မ်ားမွညႊန္ၾကားေသာ ေဆးစာႏွင့္ ၀ယ္ယူသင့္ေသာ ေဆး၀ါးမ်ားကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံအႏွံ႔ ေနရာတုိင္းတြင္ ေဆးစာမလုိဘဲ အလြယ္တကူ ၀ယ္ယူရရွိႏုိင္သည္ကုိေတြ႔ျမင္ေနၾကရသည္။

ယင္းေဆး၀ါးမ်ားထဲတြင္ ပဋိဇီ၀ေဆး၀ါးမ်ား၊ ဆီးခ်ဳိ ေသြးတုိး ႏွလံုး ကင္ဆာစသည္႔ေရာဂါမ်ား ကုသရာတြင္သံုးေသာ နာတာရွည္ေရာဂါသံုး ေဆး၀ါးမ်ား၊ အခ်ဳိ႕ေသာ အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအုပ္စုမ်ား၊ စိတ္ေရာဂါသံုးေဆး၀ါးမ်ား ပါ၀င္ေနသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ဤစာတမ္းတြင္ ယင္းကဲ့သုိ႔ ေဆးဆုိင္မ်ားမွ ေဆးစာ (လု္ိအပ္ေသာ္လည္း) မပါဘဲ ၀ယ္ယူ၍ရရွိေနေသာ ေဆး၀ါးမ်ား၏အႏ ၱရာယ္ႏွင့္တကြ ယင္းကဲ့သို႔ေရာင္းခ်မႈကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲ သင့္ေၾကာင္းႏွင္႔ မည္သုိ႔မည္ပံု ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲႏုိင္သည့္ အၾကံေပးနည္းလမ္းမ်ားကို လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ျပဌာန္းထားေသာ မူ၀ါဒမ်ား၊ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဥပေဒမ်ားကို အေျခခံ၍ အႀကံျပဳ တင္ျပထားသည္။

            ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အမ်ဳိးသားေဆးဥပေဒ (The National Drug Law 1992) အရ ျပဌာန္းထားေသာ  ေဆး၀ါးေရာင္းခ်ျခင္းႏွင့္ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္း ကြပ္ကဲေရးတြင္ ဆရာ၀န္ေဆးစာႏွင္႔ေဆးေရာင္းခ်ခြင္႔ႏွင္႔ ပတ္သက္၍ ရွင္းလင္းစြာ ျပဌာန္းထားခ်က္မေတြ႔ရွိရပါ။ အႏ ၱရာယ္ ရွိေဆး၀ါးမ်ား ကြပ္ကဲေရးအတြက္ အမ်ဳိးအစားခြဲျခားေသာ ေနာက္ဆက္တြဲဇယားလည္းမပါရွိပါ။

                ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္ျဖင္႔သာ ေသာက္သံုးရေသာ ေဆး၀ါးမ်ားကုိ ဆရာ၀န္၊ ေဆး႐ုံ၊ ေဆးေပးခန္းမ်ားသုိ႔ မသြားဘဲ ေဆးဆုိင္မ်ားမွ အလြယ္တကူ ၀ယ္ေသာက္ၾကျခင္းမွာ လြန္စြာ အႏ ၱရာယ္ၾကီးေသာ က်န္းမာေရးအျပဳအမူျဖစ္သည္။ ဤျပႆနာ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆုိးက်ဳိးမ်ားျဖစ္ေသာ ေဆးယဥ္ပါးေရာဂါမ်ားပုိမုိျဖစ္ပြားလာျခင္း၊ ဆရာ၀န္၊ ေဆးခန္း မျပဘဲ မိမိသေဘာဆႏၵျဖင့္ ေဆးကုသျခင္း၊ ေဆးမွားေသာက္ျခင္း၊ ေရာဂါကု ေဆး၀ါးမ်ားကုိ အလြဲသံုးစားျပဳျခင္းစသည္တုိ႔သည္ ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လံုး၏ က်န္းမာေရးလံုျခံဳမႈကုိ ျခိမ္းေျခာက္လ်က္ရွိသည္။

                လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေဆး၀ါးေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းခ်ေနေသာ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ားကုိ ေဆးစာပါမွ ေရာင္းခ်ခြင့္ရွိေသာေဆး၊ ေဆး၀ါးက်ြမ္းက်င္၏ေထာက္ခံခ်က္ (သုိ႔) လုိင္စင္ရေဆးဆုိင္မ်ားတြင္သာ ေရာင္းခ်ခြင့္ရွိေသာေဆး၊ ေဆးစာမလုိအပ္ဘဲ မိမိစိတ္ၾကိဳက္လြပ္လတ္စြာ ၀ယ္ယူႏုိင္ေသာေဆး ဟူ၍ စနစ္တက် အမ်ဳိးအစားခြဲသတ္မွတ္ထားျခင္းမ်ိဳးမရွိပါ။

            သို႔ျဖစ္၍ အေနာက္တုိင္း ေဆး၀ါးမ်ားေရာင္းခ်မႈႏွင္႔ ပတ္သက္၍ စင္ကာပူႏိုင္ငံ၊ အေမရိကန္ႏုိင္ငံႏွင့္ ျဗိတိန္ႏုိင္ငံတုိ႔ရွိ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရး အဖြဲ႕မ်ား က်င္႔သံုးေနေသာ မူ၀ါဒမ်ား၊ စနစ္မ်ား၊ ဥပေဒမ်ား ေလ႔လာစမ္းစစ္ကာ ျမန္မာနုိင္ငံ၌ ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္သင့္ေသာမူ၀ါဒမ်ား၊ ျပဌာန္းသင္႔ေသာ ဥပေဒမ်ားႏွင္႔ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္သင္႔ေသာလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကုိ အၾကံျပဳေဆြးေႏြးထားပါသည္။

            အဓိကအားျဖင္႔ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ား အထိန္းအကြပ္မဲ႔ေရာင္းခ်ခြင္႔ရွိေနျခင္းကုိ ဥပေဒျပဌာန္း၍ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္၊ ပဋိဇီ၀ေဆး၀ါး၊ နာတာရွည္ေရာဂါကုေဆး၀ါး၊ ေဟာ္မုန္းေဆး၀ါးမ်ားႏွင့္ တားျမစ္ဓာတုေဆးပါ၀င္ေသာ အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆး/ေခ်ာင္းဆုိးေပ်ာက္ေဆး စသည္႔ေဆး၀ါးမ်ားကို ဆရာ၀န္ေဆးစာႏွင့္သာ ေရာင္း၀ယ္ႏုိင္ရန္ ဥပေဒျပဌာန္းရန္ တုိ႔ကိုဦးစားေပး အၾကံျပဳေဆြးေႏြးထားပါသည္။

၁။ နိဒါန္း

                ယေန႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ က်န္းမာေရးက႑၌ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးအဆင္႔အတန္း ျမွင့္တင္ျခင္းသည္လည္း အေရးႀကီးေသာ လုပ္ငန္းစဥ္အျဖစ္ ပါ၀င္လ်က္ရွိသည္။ ထုိသုိ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာတြင္ အဓိကလုိအပ္ခ်က္မ်ားထဲမွ တစ္ခုျဖစ္ေသာ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါး မ်ားအား ေဆးစာမပါဘဲ လြတ္လပ္စြာ ေရာင္း၀ယ္ေနျခင္း (Over-the-counter sales of western pharmaceuticals) ကုိစနစ္တက် ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲ သင့္ေၾကာင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ဤစာတမ္းတြင္ ေဆြးေႏြးတင္ျပမည္ ျဖစ္ပါသည္။

၂။ ေနာက္ခံအေၾကာင္းအရာ

            ၁၉၉၂ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အမ်ဳိးသားေဆးဥပေဒ (The National Drug Law 1992) ကုိျပဌာန္းခဲ႔ျပီး ျမန္မာႏုိင္ငံ အစားအေသာက္ႏွင္႔ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဌာနကို ဖြဲ႔စည္းခဲ႔သည္။[i] ၎ဥပေဒတြင္ ေဆး၀ါးေရာင္းခ်ျခင္းႏွင့္ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္းတုိ႔ကုိ ကြပ္ကဲရန္ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားခ်မွတ္ထားေသာ္လည္း ဆရာ၀န္ေဆးစာႏွင္႔ေဆးေရာင္းခ်ခြင္႔ႏွင္႔ ပတ္သက္၍ ရွင္းလင္းစြာ ျပဌာန္းထားခ်က္မေတြ႔ရွိရပါ။ အႏ ၱရာယ္ ရွိေဆး၀ါးမ်ား ကြပ္ကဲေရးအတြက္ အမ်ဳိးအစားခြဲျခားေသာ ေနာက္ဆက္တြဲဇယားလည္းမပါရွိပါ။

                ဘင္ဇိုဒုိင္ရာဇီပင္ (Benzodiazepine)၊ ေမာ္ဖိန္း (Morphine) စသည္႔ အိပ္ေဆး ႏွင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးအျဖစ္ အလြဲသံုးစားျပဳႏုိင္ေသာ ေဆး၀ါးမ်ားကုိသာ “ေဆးလက္မွတ္မပါ မေရာင္းရ” ဟုတားျမစ္ထားျခင္းရွိျပီး ယင္းေဆးမ်ားမွာလည္း တင္းက်ပ္ေသာ ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲမႈမရွိသျဖင္႔ အခ်ိဳ႕ေသာေဆးဆုိင္မ်ားတြင္ လက္သိပ္ထုိး ေရာင္းခ်မႈမ်ားရွိေနသည္ကုိလည္း ေတြ႔ရွိရသည္။ အျခားေသာ အေနာက္တုိင္းေဆးမ်ားမွာမူ ေဆးစာျပမွ ၀ယ္ယူခြင့္ရွိေသာေဆး၊ ေဆးစာမလုိဘဲ လြတ္လပ္စြာ ၀ယ္ယူခြင့္ရွိေသာေဆး စသည္ျဖင့္ စနစ္တက်ခြဲျခား ကြပ္ကဲျခင္းမ်ဳိးမရွိသည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။

ထို႔ျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ အေနာက္တုိင္းေဆးမ်ားေရာင္းခ်ေနေသာ ေဆးဆုိင္အမ်ားစုမွာ နားလည္တတ္ကၽြမ္းေသာ ေဆး၀ါးကၽြမ္းက်င္ (Pharmacists) မ်ားမွစီမံခန္႔ခြဲ ေရာင္းခ်ေနျခင္းမဟုတ္ဘဲ တတ္ကၽြမ္းနားလည္မႈမရွိသူမ်ားမွ ေရာင္းခ်ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။

၃။ ျပႆနာ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆုိးက်ဳိးမ်ား

၃.၁။ တတ္ကၽြမ္းနားလည္မႈမရွိဘဲ မိမိဘာသာေဆးကုသျခင္း (Self-medication)

            အေနာက္တုိင္းေဆးမ်ားကို ေဆးစာ သို႔မဟုတ္ ေဆးလက္မွတ္မပါဘဲ အလြယ္တကူ ၀ယ္ယူ၍ရေနေသာေၾကာင္႔ ျပည္သူတုိ႔သည္ က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္မႈခံယူရန္ ဆရာ၀န္ သုိ႔မဟုတ္ က်န္းမာေရးေဆးမႉး၊ သူနာျပဳ စသည္ရွိရာ ေဆး႐ုံ၊ေဆးခန္းမ်ားသုိ႔ မသြားၾကေတာ့ဘဲ လြယ္လင့္တကူ၀ယ္ယူရရွိေသာ ေဆး၀ါးမ်ားကုိ မိမိတုိ႔ တတ္သေလာက္ မွတ္သေလာက္၀ယ္ေသာက္ၾက၍ မိမိတုိ႔ဘာသာ ကုသၾကေလသည္။ အခ်ဳိ႔က (ေဆး၀ါးကၽြမ္းက်င္မဟုတ္ေသာ) ေဆးေရာင္းသူမွ ညႊန္ၾကားအၾကံျပဳေသာ ေဆးကုိ၀ယ္ေသာက္ၾကသည္။ နားလည္တတ္ကၽြမ္းထံ ကုသမႈမခံယူဘဲ မိမိတုိ႔ဘာသာေဆးကုသျခင္း (Self-medication) သည္ လြန္စြာမွ အႏ ၱရာယ္ႀကီးမားေသာ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ အျပဳအမူတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။

၃.၂။ ေဆးယဥ္ပါးမႈ ျပႆနာ (Drug-resistant infections)

            ပဋိဇီ၀ေဆး၀ါး (Antibiotics) မ်ားကုိ ေဆးစာမလုိဘဲ ၀ယ္ယူရရွိေနျခင္းမွာလည္း အနာဂတ္ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးအတြက္ အလြန္အင္မတန္ ျပင္းထန္ေသာ ဆုိးက်ဳိးမ်ားသက္ေရာက္ေစပါသည္။ ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီးတြင္ဖြင့္လွစ္ထားေသာ ပုဂၢလိကေဆးဆုိင္မွစ၍ ၿမိဳ႕တုိင္းရွိ ပုဂၢလိကေဆးဆုိင္၊ စတုိးဆိုင္၊ ကုန္စံုဆုိင္မ်ား၊ ေက်းလက္ေဒသမ်ားရွိ အိမ္ဆုိင္ငယ္ေလးမ်ားအထိ ေဆးေရာင္းရာဆုိင္တုိင္းတြင္ အမ်ားသံုး ပဋိဇီ၀ေဆး၀ါးမ်ားကုိ အထိန္းအကြပ္မဲ႔ ေရာင္းခ်ေနၾကသည္။ ဥပမာ အေမာက္ေစးလ္ (Amoxicillin)၊ မက္ထ႐ုိ (Metronidazole)၊ စီဖရန္ (Ciprofloxacin) စသည္႔ ပဋိဇီ၀ေဆးမ်ား ကုိအိမ္သံုးေဆး၀ါးသဖြယ္ သေဘာထား၍ အလြယ္တကူ ၀ယ္ယူေသာက္သံုးေနၾကသည္။

ပဋိဇီ၀ေဆးဆုိသည္မွာ ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္ျဖင္႔သာ ေသာက္သံုးသင္႔ေသာေဆးျဖစ္သည္။ ေရာဂါႏွင့္ မေလ်ာ္ကန္ေသာ ေဆးအမ်ဳိးအစား၊ လုံေလာက္ေသာ ေဆးအတိုင္းအဆပမာဏ၊ ေဆး၏ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိးစသည္႔ အက်ဳိးအျပစ္မ်ားကုိ နားမလည္ဘဲ မိမိဆႏၵအေလွ်ာက္ ေဆးဆုိင္မွ ၀ယ္ယူေသာက္သံုးေနၾကသည္။ ထုိ႔ျပင္ မွန္ကန္ေသာ ပမာဏကုိ ေဆးပတ္လည္ေအာင္ မေသာက္ဘဲ မိမိတုိ႔သေဘာႏွင့္ ေဆးရပ္ပစ္ျခင္း၊ ေဆးပမာဏေလွ်ာ့ေသာက္ျခင္းတုိ႔သည္ ပဋိဇီ၀ေဆးသံုးစြဲမူ၏ အဓိကအႏ ၱရာယ္အၾကီးဆံုး အခ်က္ျဖစ္သည္႔ ေရာဂါပုိးမ်ား ေဆးယဥ္ပါးမႈျပႆနာကို ျဖစ္ေစပါသည္။

ေဆးယဥ္ပါးေရာဂါမ်ားထဲတြင္ ေဆးယဥ္ပါးတီဘီေရာဂါ ႏွင္႔ ေဆးယဥ္ပါးငွက္ဖ်ားေရာဂါတုိ႔သည္ အနာဂတ္ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ကုိ ၿခိမ္းေျခာက္လ်က္ရွိေသာ ထိပ္တန္းေရာဂါမ်ားျဖစ္ပါသည္။

ဥပမာ (၁) - စီဖရန္ (Ciptofloxacin) ေဆးသည္ တီဘီေရာဂါပုိးသတ္ရန္ လြန္စြာအားထားရေသာ ဒုတိယတန္း ပဋိဇီ၀ေဆးျဖစ္သည္။ (ပထမတန္းေဆးမ်ား ေဆးမတုိးေတာ႔သည့္အခါ အာနိသင္ ပုိမုိအားျပင္းေသာ ဒုတိယတန္းေဆးႏွင့္ကုသရသည္။) ယင္းကဲ့သုိ႔ အလြန္အေရးပါေသာ ေဆးကုိ အထက္တြင္ဆုိထားသကဲ့သုိ႔ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမဲ့ အသံုးျပဳမႈမ်ားေၾကာင္႔ ယခုအခါ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ စီဖရန္ေဆးအပါအ၀င္ အျခားအာနိသင္ျပင္း ပဋိဇီ၀ေဆး၀ါးအမ်ားအျပားမွာ ေဆးယဥ္ပါးျပႆနာႃကံုေတြ႕ေနရျပီျဖစ္သည္။

ဥပမာ (၂) - ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ပြားသည္႔ လူနာမ်ားအား ကုိအာတန္ (Coartan) ေပါင္းစပ္ငွက္ဖ်ားေဆး၊ အာတီမီစနင္း (Artemisinie) ေပါင္းစပ္ငွက္ဖ်ားေဆးမ်ား ေဆးပတ္လည္ေအာင္ေသာက္ျခင္းျဖင့္ အျမစ္ျပတ္ကုသႏုိင္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္မ်ားသည္ ေဆးဆုိင္မွ ကလုိ႐ုိကြင္း (Chloroquine)၊ ကြင္နင္း (Quinine) စသည္႔ ေဆးတစ္မ်ဳိးတည္း ပါ၀င္သည္႔ ေဆးမ်ားကုိ မိမိတုိ႔သေဘာအေလ်ာက္ ၀ယ္ေသာက္ျခင္း၊ ေဆးပတ္လည္ေအာင္မေသာက္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေရာဂါပုိးသည္ ေဆးမတုိးေတာ႔ဘဲ ေဆးယဥ္ပါးငွက္ဖ်ားေရာဂါအျဖစ္ ျမန္မာျပည္သူတုိ႔၏ က်န္းမာေရးကုိျခိမ္းေျခာက္လ်က္ရွိသည္။

 ၃.၃။ ေဆးမွားျခင္း အႏ ၱရာယ္ (Medication error)

                ဆရာ၀န္ေဆးညႊန္းႏွင့္သာ ၀ယ္ယူရမည္႔ေဆးမ်ားကုိ ေဆးစာမပါဘဲ၀ယ္ယူရ႐ိုႏုိင္ျခင္း၏ အျခားဆုိးက်ဳိးတစ္ခုမွာ ေဆးမွားျခင္းအႏ ၱရာယ္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာဓာတုေဆး၀ါး၊ အမွတ္တံဆိပ္၊ အမ်ိဳးအမည္၊ ေဆးလံုးေဆးကဒ္ပံုစံ ဆင္တူ႐ုိးမွား မ်ားစြာရွိသည္။ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္ရွိ ေဆးေရာင္းခ်ေနသူမ်ားမွာ စနစ္တက်ေလ႔က်င္႔ထားေသာ၊ ေဆး၀ါးပညာသင္ၾကားတတ္ေျမာက္ထားေသာ ေဆး၀ါးကၽြမ္းက်င္မ်ား မဟုတ္ၾကေပ။ အခ်ဳိ႕ေသာ ေဆးဆုိင္ငယ္မ်ားတြင္ အတန္းပညာနည္းပါးသူမ်ား၊ အဂၤလိပ္စာမဖတ္ႏုိင္သူမ်ား ေရာင္းခ်ေနသည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ ေဆးမွားေရာင္းႏုိင္သည္။ ေဆးမွားေသာက္ျခင္းသည္ အသက္အႏ ၱရာယ္ထိခုိက္ႏုိင္သည္အထိ အႏ ၱရာယ္ၾကီးပါသည္။

၃.၄။ ေရာဂါကုေဆး၀ါးမ်ားကုိ မူးယစ္ေဆးအျဖစ္ အလြဲသံုးစားျပဳျခင္း (Abuse of therapeutic drugs)

                ေဆးစာမပါဘဲ ေဆးေကာင္တာ၊ ေဆးစတုိးမ်ားမွ အလြယ္တကူ ၀ယ္ယူရရွိႏုိင္ေသာ အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအခ်ဳိ႕ႏွင္႔ ေခ်ာင္းဆုိးေပ်ာက္ေဆး  စသည္တို႔ကို စိတ္ႁကြေဆး၀ါးမ်ားအျဖစ္ (အထူးသျဖင္႔) လူငယ္မ်ား အလြဲသံုးစားလုပ္ေနသည္ကုိေတြ႕ရွိရသည္။

၄။ အေနာက္တုိင္း ေဆး၀ါးမ်ားေရာင္းခ်မႈႏွင္႔ ပတ္သက္၍ ႏုိင္ငံတကာရွိ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရး အဖြဲ႕မ်ား က်င္႔သံုးေနေသာ စနစ္မ်ား

            ႏိုင္ငံတကာတြင္ သတ္မွတ္က်င္႔သံုးေနေသာ ေဆးေကာင္တာမ်ားမွ ၀ယ္ယူရရွိႏုိင္ေသာ ေဆး၀ါးအမ်ဳိးအစားသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေရာင္းခ်ခြင္႔ျပဳမႈ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းစနစ္မ်ားမွာ အေသးစိတ္အားျဖင္႔ တစ္ႏုိင္ငံႏွင္႔ တစ္ႏုိင္ငံ ကြဲျပားေပလိမ့္မည္။ သုိ႔ေသာ္ ေအာက္တြင္ ဥပမာအားျဖင္႔ ေဖာ္ျပထားေသာ ႏုိင္ငံမ်ား၏ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးစနစ္တြင္ ဘံုတူညီေသာအခ်က္မွာ ေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းခ်ခြင့္ရွိေသာ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ားကုိ ေဆးစာျပ၍ ၀ယ္ယူရေသာေဆး ႏွင္႔ ေဆးစာမလုိဘဲ ၀ယ္ယူႏုိင္ေသာေဆး စသည္ျဖင္႔ အမ်ဳိးအစားခြဲျခားသတ္မွတ္ျပီး ဥပေဒျပဌာန္းကာ ထိန္းခ်ဳပ္ ကြပ္ကဲျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအမ်ဳိးအစားခြဲျခားမႈ စာရင္းကုိလည္း သက္ဆုိင္ရာ ဥပေဒမ်ားတြင္ ေနာက္ဆက္တြဲ စာရင္းဇယားျဖင့္ စနစ္တက် ျပ႒ာန္းျပီး ကြပ္ကဲထိန္းခ်ဳပ္သည္ကုိ ေလ႔လာေတြ႕ရွိရပါသည္။

၄.၁။ စင္ကာပူႏုိင္ငံ

            စင္ကာပူႏုိင္ငံ၏ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးကုိ Health Sciences Authority (HSA) လက္ေအာက္ရွိ Health Product Regulation Group မွတာ၀န္ယူကြပ္ကဲသည္။[ii] The Medicines Act (1977) ၊ The Health Products Act (2007)၊ The Sale of Drugs Act (1973) တုိ႔အရ စင္ကာပူႏုိင္ငံတြင္ ေရာင္းခ်ေသာ ေရာဂါကု (အားေဆးႏွင္႔ ျဖည္႔စြက္ေဆးမ်ားမပါ) အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ားအားလံုးသည္ HSA တြင္လုိင္စာရယူ၍ ခြင့္ျပဳခ်က္ရရွိျပီးမွသာ ေစ်းကြက္တင္သြင္းခြင္႔ရွိပါသည္။[iii] ေဆးတစ္မ်ဳိးစီ၏ ေရာင္းခ်ခြင့္ အမ်ိဳးအစားကို The Medicines Act  ေနာက္ဆက္တြဲ ဇယားတြင္ ျပ႒ာန္းထားသည့္ အမ်ဳိးအစားသတ္မွတ္ခ်က္အရ လုိင္စင္ရယူ၍ ေရာင္းခ်ရသည္။ ေအာက္ပါအတုိင္း ေရာင္းခ်ခြင့္ဆိုင္ရာ ေဆးအမ်ိဳးအစား (၃) မ်ဳိးသတ္မွတ္ထားသည္။[iv]

(က) ေဆးစာႏွင္႔ ၀ယ္ယူရေသာ ေဆးမ်ား (Prescription Only Medicines)

(ခ)  ေဆး၀ါးကၽြမ္းက်င္ရွိေသာ ေဆးဆုိင္မ်ားတြင္သာ ၀ယ္ယူႏုိင္ေသာ ေဆးမ်ား (Pharmacy Only Medicines)

(ဂ) ေဆးစာမလုိဘဲ အလြတ္၀ယ္ယူနုိင္ေသာ အေထြေထြ ေဆးမ်ား (General Sales List)

၄.၂။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ

            အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးကုိ U.S. Food and  Drug Administration (US FDA) မွ ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲသည္။ ေရာဂါကု ေဆး၀ါးမ်ား ေရာင္းခ်မႈကုိ အေမရိကန္ကြန္ကရက္မွ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္တြင္ ျပ႒ာန္းထားေသာ The Controlled Substances Act (CSA) ၏ေနာက္ဆက္တြဲ ဇယားမ်ား (Schedules 1 to 5) အရ ေဆးအမ်ဳိးအစားမ်ားခြဲ၍ ကြပ္ကဲထိန္းခ်ဳပ္သည္။[v]

၄.၃။ ျဗိတိန္ႏုိင္ငံ

            The Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA)[vi] မွ ၾကီးၾကပ္ကြပ္ကဲသည္။ ေစ်းကြက္တြင္း ေရာဂါကုေဆး၀ါးေရာင္းခ်မႈကို ၁၉၆၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပ႒ာန္းေသာ The Medicines Act အရ အုပ္စု (၃) ခု ေအာက္ပါအတိုင္း ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားသည္။[vii]

(က) ေဆးလက္မွတ္ျပလွ်င္ ေဆး၀ါးကၽြမ္းက်င္မွ ေရာင္းခ်ခြင္႔ရွိေသာ ေဆးမ်ား (Prescription-only Medicines - POM)

(ခ) ေဆးလက္မွတ္ျပရန္မလုိဘဲ ေဆး၀ါးကၽြမ္းက်င္မွ ေရာင္းခ်ခြင္႔ရွိေသာ ေဆးမ်ား (Pharmacy Medicines- P)

(ဂ) ေဆးလက္မွတ္ပါရန္မလုိဘဲ ဆုိင္တုိင္းတြင္ ေရာင္းခ်ခြင္႔ရွိေသာ ေဆးမ်ား (General Sales List- GSL)

(က) အုပ္စုျဖစ္ေသာ POM ေဆးမ်ားမွ အလြဲသံုးစားျပဳႏုိင္ေသာ၊ ေဆးစြဲေစႏုိင္ေသာေဆးမ်ားကုိ သီးျခားစာရင္းျပဳစု၍ The Misuse of Drugs Act 1971 ႏွင့္ The Misuse of Drugs Regulations 2001 တုိ႔တြင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ထည္႔သြင္းျပ႒ာန္း၍ ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္။[viii][ix]

၅။ အႀကံျပဳေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား

 (၁) ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ားေရာင္းခ်ျခင္းကုိ စနစ္တက် ကြပ္ကဲနုိင္ရန္ ေဆးစာႏွင္႔ ၀ယ္ယူခြင့္ရွိေသာေဆး၊ ကၽြမ္းက်င္ပုဂၢိဳလ္ ဦးစီးေသာ လုိင္စင္ရ ေဆးဆုိင္ႀကီးမ်ားတြင္သာ ေရာင္းခ်ခြင့္ရွိေသာေဆး၊ ေဆးစာမပါဘဲ မည္သည္႔ေဆးဆုိင္တြင္မဆုိ လြတ္လပ္စြာ ၀ယ္ယူခြင္႔ ရွိေသာေဆး ဟူ၍ ေရာင္းခ်ခြင့္ အမ်ဳိးအစား သတ္မွတ္၍ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး မူ၀ါဒတစ္ရပ္အျဖစ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္္ရန္။

(၂) ပဋိဇီ၀ေဆး၀ါး၊ နာတာရွည္ေရာဂါကုေဆး၀ါး၊ ေဟာ္မုန္းေဆး၀ါးမ်ားႏွင့္ တားျမစ္ဓာတုေဆးပါ၀င္ေသာ အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆး/ ေခ်ာင္းဆုိး ေပ်ာက္ေဆး စသည္႔ေဆး၀ါးမ်ားကို ဆရာ၀န္ေဆးစာႏွင့္သာ ေရာင္း၀ယ္ႏုိင္ရန္ ဥပေဒျပဌာန္း၍ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္။

(၃) ၁၉၉၂ အမ်ဳိးသားေဆးဥပေဒအရ ျပဌာန္းထားေသာ တားျမစ္ေဆး၀ါးမ်ား ေရာင္းခ်ေရးႏွင္႔ ပတ္သက္၍ လက္ရွိဥပေဒႏွင့္အညီ လုိက္နာေဆာင္ရြက္ ေစရန္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရး ဥိးစီးဌာနမွ ဦးေဆာင္ကာ သက္ဆုိင္ရာ ဌာနဆုိင္ရာမ်ားႏွင္႔ ပူးေပါင္း၍ ဥပေဒ စည္းက်ပ္ျခင္း လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္။

(၄) ထိန္းခ်ဳပ္ေဆး၀ါးမ်ား၊ ေဆးစာျဖင္႔သာ ေရာင္းခ်ခြင္႔ရွိေသာေဆး၀ါးမ်ား၊ ေဆးစာမပါဘဲ လြတ္လပ္စြာေရာင္းခ်ခြင္႔ရွိေသာေဆး၀ါးမ်ားကုိ စာရင္းျပဳစု၍ ဥပေဒေနာက္ဆက္တြဲ စာရင္းဇယားအျဖစ္ထည္႔သြင္းျပဌာန္းရန္။

(၅) ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးေစ်းကြက္ႏွင့္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေလ႔လာေရး စစ္တမ္းမ်ား၊ သုေတသနမ်ားေဆာင္ရြက္၍ ၎စစ္တမ္း ရလဒ္မ်ားေပၚ မူတည္၍ လက္ရွိ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဆုိင္ရာ မူ၀ါဒမ်ားကို  ျပင္ဆင္ျဖည္႔စြက္၍ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္။

(၆) က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးေသာ ဆရာ၀န္၊ က်န္းမာေရးမႉး၊ သူနာျပဳစသူမ်ားကုိ ကုသမႈစံႏႈန္းျပည္႔မီစြာျဖင့္ ေဆးညႊန္းစာ၊ ေဆးလက္မွတ္မ်ား ထုတ္ေပးႏုိင္ရန္အတြက္ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ သက္ဆုိင္ရာ ဌာနဆုိင္ရာမ်ား၊ ဥပမာ ျမန္မာႏုိင္ငံေဆးေကာင္စီစသည္တုိ႔ႏွင္႔ ပူးေပါင္း၍  အရည္အေသြးျမွင့္ လမ္းညႊန္ပညာေပးအစီအစဥ္မ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္။

(၇) ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လံုး အေနာက္တုိင္းေဆးမ်ားကုိ အထိန္းအကြပ္မရွိ ၀ယ္ယူသံုးစြဲျခင္း၏ဆုိးက်ိဳးမ်ားကုိ သိျမင္ႏုိင္ရန္၊ ေဆး၀ါးသံုးစြဲမႈႏွင္႔ ပတ္သက္သည္႔ အႏ ၱရာယ္ရွိေသာ က်န္းမာေရးအမူအက်င့္မ်ား ပေပ်ာက္ေစရန္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဌာနႏွင့္ နုိင္ငံတကာလူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ရပ္ေက်းအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ မီဒီယာစသည္႔ အင္အားစုမ်ားပူးေပါင္း၍ က်န္းမာေရးပညာေပးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္။

၆။ Myanmar Transitional Platform အေနျဖင့္ ကူညီႏုိင္သည္မ်ား

အထက္ပါ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ Myanmar Transitional Platform အေနျဖင့္ တတပ္တအား ကူညီနုိင္သည္မ်ားမွာ-

၆.၁။ သတင္းအခ်က္အလက္ဆုိင္ရာ

(၁) လုိအပ္ေသာ အေထာက္အကူျပဳ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို အင္တာနက္၊ ျပည္တြင္းျပည္ပ သတင္း၊ ဂ်ာနယ္၊ ေဆာင္းပါးစသည္မ်ားမွ ရွာေဖြစုေဆာင္းေပးျခင္း။

(၂) ပညာရပ္ဆုိင္ရာအခ်က္အလက္မ်ား၊ သုေတသနစာတမ္းအခ်က္အလက္မ်ားကုိ လက္လွမ္းမွီရာ သတင္းအရင္းအျမစ္မ်ားမွရွာေဖြ၍ စုစည္းတင္ျပေပးျခင္း။

(၃) ႏုိင္ငံတကာေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ အမ်ားျပည္သူအားတင္ျပထားေသာ Websites မ်ားမွ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲမႈဆုိင္ရာေနာက္ဆံုးရသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား စုေဆာင္းတင္ျပေပးျခင္း

၆.၂။ လုပ္ငန္းစီမံခ်က္ဆုိင္ရာ

(၁) သုေတသနႏွင့္ စစ္တမ္းမ်ားေကာက္ယူေရး လုပ္ငန္းစီမံခ်က္မ်ားတြင္ လုိအပ္ပါက ကုိယ္အား ဥာဏ္အား တတ္စြမ္းသေရြ႕ ပူးေပါင္းပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း။

(၂) လူထုပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ က်န္းမာေရးပညာေပး သင္ေထာက္ကူပစၥည္းမ်ားရွာေဖြစုေဆာင္းေပးျခင္း၊ သင္ေထာက္ကူပစၥည္း ထုတ္လုပ္ဖန္တီးျခင္းတုိ႔တြင္ အၾကံဥာဏ္ပ႔ံပုိးေပးျခင္း၊ ပညာေပးသင္ခန္းစာမ်ားျပဳစုရာတြင္ ပါ၀င္ကူညီျခင္း။

၆.၃။ အရည္အေသြးျမွင့္တင္မႈဆိုင္ရာ

(၁) ပညာရပ္ဆုိင္ရာ အရည္အေသြးျမွင့္တင္မႈမ်ားလုိအပ္လာပါက ႏုိင္ငံရပ္ျခားမွ ပညာရွင္အခ်ဳိ႕ႏွင္႔ ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ရန္ ဆက္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းမ်ား တတ္အားသေရြ႕ ရွာေဖြေပးျခင္း။

၇။ နိဂံုး

အနာဂတ္ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးက႑တြင္ ျပည္သူုတစ္ရပ္လံုး က်န္းမာေရးလံုျခံဳမႈႏွင္႔ ယခုထက္ပုိ၍ ႏုိင္ငံတကာအဆင္႔အတန္းျပည္႔မွီေသာ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးစနစ္ ေပၚေပါက္လာေစရန္ ရည္သန္၍ ေဆးေကာင္တာမ်ားတြင္ လြတ္လပ္စြာ ေရာင္း၀ယ္ေနေသာ အေနာက္တုိင္းေဆး၀ါးမ်ားကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲေပးႏုိင္ပါရန္ ဤစာတမ္းျဖင္႔ အဆုိျပဳတုိက္တြန္းအပ္ပါသည္။

စာကုိးစာရင္း

---

[i] 1992-07: The National Drug Law

http://mm.myanmars.net/laws/index.php?option=com_content&id=647:1992-07-the-national-drug-law&catid=38:1988-2011&Itemid=57

[ii] Health Sciences Authority, Health Products Regulation

http://www.hsa.gov.sg/publish/content/hsaportal/en/health_products_regulation.html#page=tab1

[iii] Health Sciences Authority, Health Product Regulation- Legislation

http://www.hsa.gov.sg/publish/hsaportal/en/health_products_regulation/legislation.html#Sale

[iv]HSA’s Role in the Regulation of Western Medicines in Singapore

http://www.hsa.gov.sg/publish/hsaportal/en/for_public/about_our_work/hsa_s_role_in_the.html

[v] U.S FDA, Regulatory Information

http://www.fda.gov/RegulatoryInformation/Legislation/ucm148726.htm#cntlsbb

[vi] MHRA: How we regulate

http://www.mhra.gov.uk/Howweregulate/index.htm

[vii] The National Archives: Drug Laws & Lecensing

http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20100419081707/http://drugs.homeoffice.gov.uk/drugs-laws/other-laws/

[viii] Legislation (UK): Misuse of Drugs Act 1971

http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1971/38/contents

[ix] Legislation (UK): The Misuse of Drugs Regulations 2001

http://www.legislation.gov.uk/uksi/2001/3998/contents/made

 ေဒါက္တာ၀င္႔ေမာ္သင္း

M.B.,B.S (YGN), MPH (NUS, Singapore)

Myanmar Transitional Platform