Risk Assessment အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

(၁) နိဒါန္း

Risk Assessment ကို လုပ္ငန္းခြင္အႏၱရာယ္ကင္းေရး၀န္ထမ္း မဟုတ္သူတို႔အဖို႔ ၾကားဖူးခ်င္မွ ၾကားဖူးၾကပါလိမ့္မည္။ သိရန္လည္း လိုခ်င္မွလိုပါမည္။ ဗဟုသုတ အလိုရိွသူမိတ္ေဆြတို႔ ဖတ္လိုက ဖတ္ေတာ္မူ။ ဘာမွန္းမသိ၍ ေက်ာ္လိုကလည္း ေက်ာ္သြားႏိုင္ပါသည္။ လုပ္ငန္းခြင္အႏၱရာယ္ကင္းေရးအလုပ္ လုပ္ကိုင္ေနသူ အေပါင္းတို႔ ေသခ်ာဂဏနားလည္ႏိုင္ရန္ ရည္သန္၍ ေရးလုိက္ရျခင္း ျဖစ္ပါေၾကာင္း။

Risk Assessment အဘယ္ေၾကာင့္ေရးရန္လိုသနည္းဆိုေသာ္ အလုပ္မွန္သမွ် အနည္းႏွင့္အမ်ား အားလံုး အႏၱရာယ္ ရိွၾကသည္ခ်ည္း ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ လုပ္ကိုင္ရာတြင္ အႏၱရာယ္မျဖစ္ေစေရး တတ္ႏိုင္သမွ်ကာကြယ္ရန္ Risk Assessment ကို ေရးၿပီး လိုက္နာက်င့္သံုးရန္ လိုသည္။

အမွန္တကယ္ဆိုရလွ်င္ ေသေသခ်ာခ်ာ ေရးဆဲြထားေသာ Risk Assessment မွာ ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုေသာ လက္နက္ျဖစ္၏။ အသင္သည္ Risk Assessment ကို ေသခ်ာစြာေလ့လာၿပီး Risk Assessment ကျပဆိုထားသည့္အတိုင္း လုိက္လုပ္လွ်င္ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း မေတာ္တဆမႈမ်ားကို ေသခ်ာစြာကာကြယ္ထားႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

ထို႔ျပင္ Risk Assessment ဖတ္တတ္သူတစ္ေယာက္အဖို႔ ဘာကုိဘယ္လုိလုပ္ရမည္မွန္း ေယာင္၀ါး၀ါးျဖစ္မေနေတာ့ဘဲ ထိုစာရြက္ကိုဖတ္ကာ ထိုအထဲတြင္ပါသည့္အတိုင္း လိုက္လုပ္သြားရံုျဖစ္ပါသည္။

သို႔ေသာ္ Risk Assessment သည္ ထိုအလုပ္အတြက္ တကယ္နားလည္တတ္ကြ်မ္းသူက ေရးထားတာေတာ့ ျဖစ္ရပါမည္။ မဟုတ္လို႔ ဟိုကကူး၊ ဒီကကူးၿပီးယူထားတာဆိုလွ်င္ေတာ့ ဘာမွ တန္ဘိုးမရိွပါ။ သံုးလို႔ရခ်င္မွလည္း ရပါလိမ့္မည္။

Risk Assessment ေရးတတ္ဘို႔ကေတာ့ ဆရာကိုယ္တိုင္ ေသခ်ာက်နစြာ သင္ျပေပးမွ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ယခု ကြ်န္ေတာ္က Risk Assessment တြင္ မည္သည္တို႔ပါသည္။ မည္ကဲ့သို႔ အသံုးခ်ရသည္။ မည္ကဲ့သို႔ ျပင္ရသည္မ်ားကို အရွင္းဆံုး ေျပာျပပါမည္။

(၂) Risk Assessment ေရးရန္ျပင္ဆင္ျခင္းႏွင့္ က်င့္သံုးျခင္း

အလုပ္တစ္ခုတိုင္းအတြက္ Risk Assessment တစ္ခုစီရိွရသည္။ Risk Assessment တစ္ခုကို အေသေရးထားၿပီး ေနရာတကာ ေရလဲႏွင့္သံုးေနလို႔မရ။ အေျခအေနအခ်ိန္အခါကိုလိုက္၍ လိုသလို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လုပ္ရသည္။

ဥပမာ - ေဆးသုတ္တာ ဆိုပါစို႔။ အစ္ကိုေရ၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆိုဒ္ထဲမွာ ေဆးသုတ္စရာေလးရိွလို႔ Risk Assessment ေလးရိွရင္ မ,စ စမ္းပါ ဆိုလာသည္ ဆုိအံ့။ ကြ်န္ေတာ့္အေနႏွင့္ ေပးရန္ ၀န္မေလးပါ။ သို႔ေသာ္ မည္သည့္ေနရာတြင္ မည္သည့္ပံုစံႏွင့္ ေဆးသုတ္မည္နည္းဆိုတာ ရိွေသးသည္။

ေဆးသုတ္တာဆိုေပမင့္ အိမ္ခန္းထဲမွာ ေဆးသုတ္သည္။ အျပင္ဘက္နံရံတြင္ ေဆးသုတ္သည္။ အထပ္ (၃၀) တိုက္နံရံမ်ားကို ေဆးသုတ္သည္။ ေဆးသုတ္ရာတြင္ ျငမ္းကိုသံုးမည္။ Boom lift သံုးမည္။ Gondola သံုးမည္။ ရုိးရုိးလက္ႏွင့္ပဲသုတ္မည္။ စက္ႏွင့္မႈတ္ေဆးသံုးကာသုတ္မည္။ ေဆးက ေရခံေဆးလား၊ enamel ခံေဆးလား။ အမ်ိဳးမ်ိဳးရိွသည္။ အိမ္ခန္းထဲမွာ ေဆးသုတ္တာႏွင့္ အိမ္ျပင္နံရံကို ေဆးသုတ္တာ ဘယ္လိုနည္းႏွင့္မွ မတူ။ အျပင္နံရံကို ေဆးသုတ္တာေတာင္ ၃ ထပ္တိုက္ကို သုတ္တာႏွင့္ အထပ္ (၃၀) တုိက္ကုိသုတ္တာ အမ်ားႀကီးကြာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိလုပ္မည့္ လုပ္ငန္းအေျခအေန၊ သဘာ၀ကို လုိက္၍ Risk Assessment ကို ေရးရသည္။

ေနာက္ၿပီး Risk Assessment ေရးသူသည္ မိမိ Risk Assessment ေရးမည့္လုပ္ငန္းအေၾကာင္း ေသခ်ာဂဏစြာသိထားသူ ျဖစ္ရမည္။ Safety knowledge တစ္ခုတည္းႏွင့္မရ။ လုပ္ငန္းအစအဆံုး အဆင့္ဆင့္ မည္ကဲ့သို႔လုပ္ရသည္၊ မည္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ရတတ္သည္။ ထုိအႏၱရာယ္မ်ားမျဖစ္ေအာင္ မည္သည္တို႔ ပ့ံပိုးေပးရမည္ စသည္တို႔ကို သိထားရမည္။

Risk Assessment ေရးရာတြင္ တစ္ဦးေကာင္း၊ တစ္ေယာက္ေကာင္း ေရးလို႔မရ။ အဖဲြ႔ႏွင့္ ေရးရသည္။ ထိုအဖဲြ႔ထဲ၌ မန္ေနဂ်ာ၊ အင္ဂ်င္နီယာ၊ ႀကီးၾကပ္ေရးမႉး၊ အလုပ္သမားေခါင္းေဆာင္၊ လုပ္ငန္းခြင္အႏၱရာယ္ကင္းေရးအရာရိွ စသူတို႔ ပါႏိုင္သည္။ လုပ္ငန္းအစမွအဆံုး မည္ကဲ့သုိ႔ အဆင့္ဆင့္လုပ္သြားမည္၊ မည္သည့္စက္ကိရိယာမ်ား သံုးရမည္။ မည္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ား က်ေရာက္ႏိုင္သည္။ အႏၱရာယ္အႀကီးအေသး၊ ကာကြယ္ပံုနည္းစနစ္ စသည္တို႔ကို တုိင္ပင္ေဆြးေႏြးကာ ေရးၾကရသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ လုပ္ငန္းတစ္ခုအတြက္ Risk Assessment ေရးေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ ထိုလုပ္ငန္းႏွင့္ပတ္သက္သူ၊ တတ္ကြ်မ္းနားလည္ သူမ်ားပါ၀င္ေသာ Risk Assessment အဖဲြ႔ကို ပထမဦးစြာ ဖဲြ႔ရသည္။ က်န္သည့္အဆင့္မ်ားက ေနာက္မွ ျဖစ္၏။ Risk Assessment ဆိုတာ လုပ္ငန္းမစမီ ေရးရတာ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔မွသာ လိုအပ္သည့္ စက္ကိရိယာမ်ား၊ အႏၱရာယ္ကင္းေရး အသံုးအေဆာင္မ်ားကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္သည္။ လုပ္ငန္းမစမီကတည္းက Risk Assessment အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနရ သည္။

Risk Assessment ေရးၿပီးေသာအခါ မန္ေနဂ်ာသို႔တင္ျပ၍ အတည္ျပဳခ်က္ရယူရသည္။ Risk Assessment အဖဲြ႔၀င္အားလံုး ေရာ အတည္ျပဳေပးသည့္ မန္ေနဂ်ာပါ လက္မွတ္ထိုးရသည္။ ရက္စဲြတပ္ရသည္။ လုပ္ငန္းသေဘာသဘာ၀ ေျပာင္းသြားလွ်င္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မေတာ္တဆမႈတစ္ခုခု ျဖစ္သည့္အခါတြင္ေသာ္လည္းေကာင္း Risk Assessment မွ ျပဳျပင္ရန္ လိုသည္ မ်ား၊ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ျပန္လည္ သံုးသပ္ရသည္။ အားနည္းခ်က္မ်ားရိွလွ်င္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္၊ သို႔မဟုတ္ အျခား ပိုေကာင္းသည့္နည္းလမ္းျဖင့္ အစားထိုး စသည္တို႔ လုပ္ရသည္။

ေနာက္ၿပီး Risk Assessment ဆိုတာ ေရးၿပီး ေခ်ာင္ထိုးထားဘို႔မဟုတ္။ ထိုအတိုင္း လုိက္နာလုပ္ကိုင္ႏိုင္ရန္ အလုပ္သမား မ်ားကို ရွင္းျပထားရသည္။ ရွင္းျပတယ္ဆိုတာ အလုပ္သမားမ်ားအား Risk Assessment စာရြက္ႀကီးကို ဖတ္ျပခိုင္းတာ မဟုတ္။ သည္ Risk Assessment ကို မိမိကိုယ္တိုင္က ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ လုပ္ကာ အလုပ္သမားမ်ားအား ၎တို႔နားလည္ႏိုင္သည့္ စကားလံုးမ်ားျဖင့္ ျပန္ရွင္းျပရပါမည္။

ေနာက္ၿပီး တစ္ခါတည္းႏွင့္ Risk Assessment တစ္ခုလံုးရွင္းျပဘို႔ လိုခ်င္မွလိုမည္။ လိုသေလာက္ အပိုင္းလိုက္ရွင္းျပႏိုင္သည္။ အစအဆံုး အကုန္ေျပာျပလွ်င္ သူတို႔မွတ္မိႏိုင္မွာမဟုတ္။ Tookbox Meeting ဟူသည္ ေန႔စဥ္နံနက္ အလုပ္မစမီ ေျပာရတာ ျဖစ္သည္။ ထို Tookbox Meeting တြင္ Risk Assessment ကို သည္ကေန႔လုပ္မည့္အလုပ္ႏွင့္ ပတ္သက္သက္ေလာက္ ေျပာျပရမည္။ သို႔မွသာ အလုပ္သမားမ်ားအေနႏွင့္ က်က်နန နားလည္ႏိုင္မည္။

(၃) Risk Assessment ေရးျခင္း

Risk Assessment ေရးရာတြင္ ဦးဆံုးအဆင့္မွာ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္ကို ခ်ေရးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာ - ပုိက္ဆင္သည့္ လုပ္ငန္းဆိုပါစို႔။ ပုိက္ဆင္ရာတြင္ ေအာက္ပါအဆင့္မ်ား ပါ၀င္သည္။

၁) ပုိက္၊ ပိုက္ဆက္ပစၥည္း၊ လုိအပ္သည့္ ကိရိယာမ်ား၊ စက္မ်ား စသည္တို႔ကို လုပ္ငန္းခြင္သို႔ သယ္ေဆာင္ျခင္း (mobilization)

၂) ပုိက္လိုင္းတိုမ်ား (spools) ဆင္ျခင္း (fabrication)

၃) ပိုက္မ်ားကို ပုိက္စင္မ်ား (pipe racks) ေပၚတင္ျခင္း (laying on pipe racks)

၄) ပုိက္မ်ားႏွင့္ ပိုက္လိုင္းတိုမ်ားကို ပိုက္စင္ေပၚတြင္ဆက္ျခင္း (installation)

၅) ပုိက္လိုင္းကို ေရထည့္စမ္းသပ္ျခင္း (hydro static test)

၆) ပိုက္လိုင္းကို ေဆးေၾကာျခင္း (flushing)

၇) ပိုက္လိုင္းကို သက္ဆိုင္ရာ ကိရိယာမ်ား၊ ရိွၿပီးသားပိုက္လိုင္းအေဟာင္းမ်ားႏွင့္ဆက္ျခင္း (box up)

၈) ပုိက္လိုင္းကို ေနာက္ဆံုးအဆင့္ တကယ္အလုပ္လုပ္မည့္အေျခအေနတြင္ စမ္းသပ္ျခင္း (commissioning)

၉) ပိုက္လိုင္းကို ပိုင္ရွင္ထံ လႊဲအပ္ျခင္း (Hand over)

Risk Assessment တြင္ အပုိင္း သံုးပုိင္းပါ၏။ ၎တို႔မွာ -

(၁) က်ေရာက္ႏိုင္မည့္အႏၱရာယ္မ်ားကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ျခင္း (Hazard Identification)

(၂) အႏၱရာယ္ အဆင့္အတန္းကို ဆန္းစစ္ျခင္း (Risk Evaluation)

(၃) အႏၱရာယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း (Risk Control) - တို႔ ျဖစ္၏။

(၁) က်ေရာက္ႏိုင္မည့္အႏၱရာယ္မ်ားကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ျခင္း (Hazard Identification)

အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သက့ဲသို႔ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္ ခ်ေရးၿပီးၿပီဆိုလွ်င္ ထိုအဆင့္မ်ားတြင္ ႀကံဳေတြ႔ရႏုိင္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ားကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။

အႏၱရာယ္မ်ားကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ရန္ ေအာက္ပါနည္းမ်ား သံုးႏိုင္၏။

Ø  လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း ကုိယ္တိုင္သြားေရာက္စစ္ေဆးျခင္း

Ø  ထုတ္လုပ္သူ၏ စက္ပုိင္ရွင္လက္စဲြစာအုပ္မ်ားကို ဖတ္ရႈျခင္း

Ø  ၿပီးခဲ့ေသာ လုပ္ငန္းစစ္ေဆးခ်က္မွတ္တမ္းမ်ားကို ေလ့လာျခင္း

Ø  ယခင္ကျဖစ္ခဲ့သည့္ မေတာ္တဆမႈမွတ္တမ္းမ်ား

Ø  အျခားသူမ်ား၏ Risk Assessment မ်ားကို ေလ့လာျခင္း

Ø  အလုပ္သမားေခါင္း၊ လုပ္ငန္းႀကီးၾကပ္ေရးမႉးမ်ားထံမွ အႀကံဉာဏ္ရယူျခင္း

ထိုလုပ္ငန္း၌ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လုပ္ကိုင္လာခဲ့သူျဖစ္လွ်င္ မည္သည့္အႏၱရာယ္မ်ား က်ေရာက္ႏုိင္သည္။ ထို အႏၱရာယ္ မျဖစ္ေအာင္ မည္ကဲ့သို႔လုပ္ရမည္ စသည့္ အႀကံေကာင္းမ်ား ထိုသူ႔ထံ၌ ရိွေနႏိုင္ပါသည္။ ၎ကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာခိုင္းျခင္းျဖင့္ အဖိုးတန္အခ်က္အလက္မ်ား ရႏိုင္ပါသည္။

ဥပမာ - ပစၥည္းမ်ားကို လုပ္ငန္းခြင္အတြင္းသို႔ သယ္လာရာ၌ လူအားျဖင့္ သယ္ရတာပါမည္။ ေလာ္ရီကရိန္းျဖင့္ သယ္ရတာပါမည္။ လူအားျဖင့္ ပစၥည္းမ်ားကို မ သည့္အခါ ခါးနာတတ္သည္။ ပစၥည္းမ်ားေျခေထာက္ေပၚ ျပဳတ္က်သျဖင့္ ေျခေထာက္နာတတ္သည္။ ခြ်န္ထက္ေသာပစၥည္းမ်ားျဖင့္ လက္ကို ထိုးမိတတ္၊ ရွတတ္သည္။ ပစၥည္းမ်ားကို ေသခ်ာစြာမပံု၍ ၿပိဳလဲတတ္သည္။ ေလာ္ရီကရိန္းကို ေသခ်ာစြာ ရပ္မထားသျဖင့္ ေလာ္ရီကရိန္း လဲၿပိဳတတ္သည္။ ကရိန္းျဖင့္ မ ရာမွ ႀကိဳးျပတ္က်တတ္သည္။ ပစၥည္းကို သယ္မ ေနစဥ္ ပစၥည္းႏွင့္လူ၊ ပစၥည္း ႏွင့္ အျခားအေဆာက္အအံုစသည္တို႔ မေတာ္တဆ ထိခိုက္မိတတ္သည္။

(၂) အႏၱရာယ္ကို ဆန္းစစ္ျခင္း (Risk Evaluation)

အႏၱရာယ္ကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ ႏွစ္ပိုင္းပါသည္။ ပထမတစ္ခုမွာ ထုိအႏၱရာယ္သည္ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း၌ မည္မွ်ၾကာလွ်င္ တစ္ခါ ျဖစ္တတ္သနည္း (likelihood) ဆိုသည္ႏွင့္ ေနာက္တစ္ခုမွာ ထိုအႏၱရာယ္ေၾကာင့္ မည္မွ်ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဒဏ္ရာရႏုိင္ သနည္း (severity) ဆိုတာျဖစ္၏။

မည္မွ်ၾကာလွ်င္ တစ္ခါ ျဖစ္တတ္သနည္း (likelihood)

လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း ျဖစ္တတ္သည့္ မေတာ္တဆမႈ၏ ျဖစ္ႏုိင္သည့္ အႀကိမ္ႏႈန္း ျဖစ္သည္။ ေန႔တိုင္း ျဖစ္တတ္သည္။ တစ္လၾကာ တစ္ခါျဖစ္တတ္သည္။ တစ္ႏွစ္တစ္ခါျဖစ္သည္။ ၅ ႏွစ္္ေလာက္ေနမွ တစ္ခါျဖစ္သည္ စသျဖင့္ျဖစ္၏။

ဥပမာ - တာ၀ါကရိန္း (Tower crane) ဆိုပါစို႔။ တာ၀ါကရိန္းလဲၿပိဳျခင္းဆိုသည္မွာ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၌ အလြန္ၾကားရခဲေသာ မေတာ္တဆမႈ ျဖစ္၏။ ဆယ္ႏွစ္ၾကာမွ သို႔မဟုတ္ အႏွစ္ (၂၀) ေလာက္ၾကာမွ တစ္ခါ ျဖစ္တာမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ သို႔တိုင္ လံုး၀မျဖစ္ႏိုင္တာေတာ့မဟုတ္။ ျဖစ္ေတာ့ ျဖစ္ႏုိင္ေသးသည္။ သုိ႔ေသာ္ ခလုတ္တိုက္လဲတာ။ ထုပ္တန္းႏွင့္ေခါင္း ေဆာင့္မိတာမ်ိဳးကေတာ့ မၾကာခဏ၊ ေန႔တုိင္းလိုလို ျဖစ္ေနတတ္တာမ်ိဳး ျဖစ္သည္။

Likelihood ကို (၅) ဆင့္ခဲြႏိုင္၏။

Rare                 - ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ

Remote             - ျဖစ္တတ္သည္

Occasional         - ျဖစ္ေလ့ရိွသည္

Frequent           - မၾကာခဏ ျဖစ္တတ္သည္

Almost Certain   - အၿမဲတမ္းလိုလို ျဖစ္ေလ့ရိွသည္

မည္မွ်ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဒဏ္ရာရႏုိင္ သနည္း (severity)

လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း ျဖစ္တတ္သည့္ မေတာ္တဆမႈ၏ ဒဏ္ရာျပင္းထန္မႈ အတိမ္အနက္ကို ဆိုလိုသည္။ ဥပမာ - ခလုတ္တိုက္ ၍ ေျခေထာက္နာသြားသည္ ဆိုပါစို႔။ ဘာမွလုပ္စရာမလိုပဲ ပရုတ္ဆီေလးလိမ္းထားလိုက္ရံုျဖင့္ ေကာင္းသြားလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ ဘိလပ္ေျမအိတ္ မ လိုက္ရာ ခါးနာသြားလွ်င္မူ ခါးနာတာ ေတာ္ေတာ္ႏွင့္ မေပ်ာက္တတ္။ ေနာင္အႏွစ္ (၂၀) ေလာက္ၾကာ ေတာင္ ျပန္ေပၚလာတတ္ေသးသည္။ သို႔ေသ္ာ ေသေလာက္သည့္ ဒဏ္ရာမဟုတ္ေသး။ တိုက္ေပၚ ေဆးတက္သုတ္ေနတံုး ျပဳတ္က်ပါမူ ေသႏိုင္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Risk Assessment ေရးဆဲြသူသည္ မည္သည့္ မေတာ္တဆမႈမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္သည္။ မည္မွ် ဒဏ္ရာရသည္၊ ဒဏ္ရာအႀကီးေသး စသည္တို႔ကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အကဲျဖတ္တတ္ဖို႔ လုိေလသည္။

Severity ကို လည္း (၅) ဆင့္ခဲြႏိုင္၏။

Negligible          - မေျပာပေလာက္ပါ။

Minor                - ဒဏ္ရာေသးသည္။

Moderate           - ဒဏ္ရာျပင္းသည္။

Major                - ဒဏ္ရာ အေတာ္ျပင္းသည္။

Catastrophic      - ေသႏိုင္သည္။

မေတာ္တဆျဖစ္ႏႈန္း (likelihood) ဆိုသည္ႏွင့္ ဒဏ္ရာျပင္းထန္မႈအဆင့္ (severity) ကုိ ရၿပီဆိုလွ်င္ အႏၱရာယ္အဆင့္ကို ရပါၿပီ။ အႏၱရာယ္အဆင့္တြက္ရာတြင္ Risk Matrix ကို သံုးသည္။ Risk Matrix ၌ ၃ တန္း၊ ၃ တိုင္ဇယား (3 x 3 Risk Matrix) ႏွင့္ ၅ တန္း၊ ၅ တိုင္ဇယား (5 x 5 Risk Matrix) ဟု ရိွရာ ယခု 5 x 5 Risk Matrix ကို ရွင္းျပပါမည္။

5 x 5 Risk Matrix ဟူသည္ likelihood ႏွင့္ severity ကို ဇယားကြက္၌ အလ်ားလုိက္/ေဒါင္လိုက္ အတန္းမ်ားတြင္ ခ်ၿပီး ဆံုရာအကြက္ရိွ ကိန္းမ်ားကို ေျမွာက္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပံုတြင္ ၾကည့္ပါ။

ဤတြင္ likelihood ၌ Rare ကို 1, Remote ကို 2 စသျဖင့္ အစဥ္လိုက္ Almost Certain - 5 ထိ နံပါတ္မ်ားေပးထားကို ေတြ႔ပါလိမ့္မည္။ Severity ၌လည္း Negligible ကို 1, Minor ကို 2 စသျဖင့္ Catastrophic - 5 ထိ နံပါတ္မ်ား ေပးထား၏။

(ပံုတြင္ၾကည့္ပါ)

 

Likelihood    Severity	Rare                                                 ( 1)	Remote                                               (2)	Occasional                                                           (3)	Frequent                                                     ( 4 )	Almost Certain                                        ( 5)
Catastrophic (5)	5	10	15	20	25
Major ( 4)	4	8	12	16	20
Moderate ( 3)	3	6	9	12	15
Minor ( 2)	2	4	6	8	10
Negligible(1)	1	2	3	4	5

ဇယားဖတ္ပံုမွာ likelihood အတုိင္မွ Rare (1) ႏွင့္ Severity အတန္းမွ Negligible (1) တို႔ဆံုသည့္ေနရာတြင္ ၁ ႏွင့္ ၁ ေျမွာက္ပါက (၁) ပင္ရသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ မေတာ္တဆမႈတစ္ခုသည္ ဆယ္ႏွစ္ေလာက္ၾကာမွ တစ္ခါ ျဖစ္သည္။ ျဖစ္ျပန္လွ်င္ လည္း ဘာမွ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ ဒဏ္ရာမရဘဲ ေဆးလိမ္း၊ ေဆးေသာက္ရံုမွ်ေလာက္ႏွင့္ေပ်ာက္မည္ - ဆုိလွ်င္ ထို အႏၱရာယ္မ်ဳိးကို မျဖစ္ေလာက္ေသာ အႏၱရာယ္ (အႏၱရာယ္အေသး) ဟု သတ္မွတ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အစိမ္းေရာင္ႏွင့္ ျပထားသည္။

likelihood အတုိင္မွ Almost Certain (5) ႏွင့္ Severity အတန္းမွ Catastrophic (5) တို႔ဆံုသည့္ေနရာတြင္ ၅ ႏွင့္ ၅ ေျမွာက္ပါက (၂၅) ရသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ မေတာ္တဆမႈတစ္ခုသည္ မၾကာခဏလည္း ျဖစ္ေနသည္။ ျဖစ္ျပန္လွ်င္လည္း ေသေလာင္းေပ်ာက္၀ ျဖစ္တတ္သည္ - ဆုိလွ်င္ ထို အႏၱရာယ္မ်ဳိးကို အလြန္ႀကီးက်ယ္သည့္အႏၱရာယ္ (အႏၱရာယ္ႀကီး) ဟု သတ္မွတ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အနီေရာင္ႏွင့္ ျပထားသည္။

ဤတြင္ အႏၱရာယ္အဆင့္အတန္းကိုလိုက္၍ အစိမ္း၊ အ၀ါ၊ အနီ တို႔ျဖင့္ ျပထားတာ ေတြ႔ပါလိမ့္မည္။

အစိမ္းေရာင္သည္ အႏၱရာယ္ အေသးစား ျဖစ္၏။ (Low Risk)

အ၀ါေရာင္သည္ အႏၱရာယ္ အလတ္စား ျဖစ္၏။ (Medium Risk)

အနီေရာင္သည္ အႏၱရာယ္ အႀကီးစား ျဖစ္၏။ (High Risk)

အႏၱရာယ္သည္ အစိမ္းေရာင္နယ္ထဲက်ေနပါက ရိွၿပီးသား အႏၱရာယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ လံုေလာက္သည္။ ဘာမွ အေထြအထူးထပ္လုပ္စရာမလို။

အႏၱရာယ္သည္ အ၀ါေရာင္နယ္ထဲက်ေနၿပီး ဆိုပါက ရိွၿပီးသား အႏၱရာယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ မလံုေလာက္ေတာ့ဘဲ ေနာက္ထပ္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္းမ်ား ထပ္မံ ပ့ံပိုးေပးရမည္။ (Additionl Control measures)

အႏၱရာယ္သည္ အနီေရာင္နယ္ထဲက်ေနၿပီ ဆိုပါကမူ အလြန္အႏၱရာယ္မ်ားေသာ အလုပ္ျဖစ္၍ လုပ္ခြင့္မျပဳ။ တတ္ႏိုင္သမွ် ေသာ အႏၱရာယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္းမ်ားသံုးၿပီး အ၀ါေရာင္နယ္ထဲေရာက္လာသည္ထိ လုပ္ယူရမည္။ အ၀ါေရာင္နယ္ထဲ ေရာက္လာသည့္အခါက်မွ လိုအပ္ေသာ အႏၱရာယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္းမ်ားသံုးကာ လုပ္ခြင့္ျပဳသည္။

ဇယားကြက္ထဲရိွ ၁ မွ ၂၅ ထိ နံပါတ္မ်ားကို အႏၱရာယ္အဆင့္နံပါတ္မ်ား RPN (Risk Prioritization Number) ဟု ေခၚ၏။

(၃) အႏၱရာယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း (Risk Control)

အႏၱရာယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္းမ်ားမွာ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ စံႏႈန္း၊ စနစ္မ်ားတြင္ ညႊန္ျပထားသည့္အတိုင္း လုိက္နာလုပ္ေဆာင္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။

ဥပမာ - အျမင့္တြင္ အလုပ္လုပ္ျခင္းအတြက္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္းမ်ား ဆိုပါစို႔။ စင္ကာပူတြင္ WSH (Work At Height) Regulations, Code of Practice for Working Safely at Height, Guidelines for Safe Use of Ladders စသည္တို႔ ရိွပါသည္။ ထိုအထဲတြင္ ညႊန္ျပထားသည့္အတိုင္း လုိက္နာလုပ္ေဆာင္ရမည္ ျဖစ္\။ မိမိဘာသာ အျခား international good practice မ်ားကို ယူငင္၍လည္း သံုးႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အခိုင္အမာရိွၿပီးသား ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒမ်ားကိုမူ မိမိသေဘာႏွင့္မိမိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ သံုးစဲြျခင္းမ်ိဳး လုပ္ခြင့္မရိွပါ။

အႏၱရာယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္းမ်ားမွာ လုပ္ငန္းတစ္ခုခ်င္းစီအလိုက္ အလြန္မ်ားျပားလွသည့္ျဖစ္ရာ ဤေနရာတြင္ အကုန္အစင္ ထည့္ေရးျပဘို႔ရာ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ နမူနာအေနႏွင့္ အျမင့္တြင္ အလုပ္လုပ္ျခင္းကို အနည္းငယ္မွ် ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။

ေယဘူယ်အားျဖင့္ အႏၱရာယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနည္းလမ္း အဆင့္ (၅) ဆင့္ရိွ၏။ ၎ကို မည္သည့္အလုပ္အတြက္မဆို အသံုးခ်၍ ရသည္။ ထို (၅) ဆင့္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္၏။ (ပံုတြင္ၾကည့္ပါ။)

ပထမဆံုးအေနႏွင့္ ေဖ်ာက္ပစ္ျခင္း (Elimination) ျဖစ္၏။ အႏၱရာယ္လံုး၀မရိွေအာင္ ေဖ်ာက္ပစ္ျခင္းျဖစ္၏။ ဥပမာ - နံရံကို ေဆးသုတ္ရမည္ဆိုပါစို႔။ ေလွခါးျဖင့္တက္သုတ္လွ်င္ ေလွခါးေပၚမွ လိမ့္က်မည့္အႏၱရာယ္ရိွသည္။ ေဆးသုတ္သည့္လက္ကိုင္ ကို ၀ါးလံုးျဖင့္ဆက္၍ ရွည္ေအာင္လုပ္ၿပီး ေျမႀကီးေပၚမွသုတ္လွ်င္ လိမ့္က်စရာမရိွေတာ့။

ဒုတိယတစ္ဆင့္ အစားထိုးျခင္း (Substitution) - လံုး၀ေဖ်ာက္ပစ္ဖို႔မလြယ္လွ်င္ ဒုတိယအဆင့္အေနႏွင့္ အစားထိုးရန္ စဥ္းစားရပါမည္။ အႏၱရာယ္မ်ားသည့္ ပစၥည္းကို ပိုၿပီး အႏၱရာယ္နည္းသည့္ ပစၥည္းႏွင့္ အစားထိုးမည္။ ဥပမာ - နံရံအျမင့္ကို ေဆးသုတ္ရာတြင္ ေလွခါးအရွည္ႀကီးေထာင္ၿပီး တက္သုတ္မည့္အစား ျငမ္းဆင္ၿပီးသုတ္ပါက ပိုအႏၱရာယ္ကင္းသည္။

တတိယတစ္ဆင့္အေနႏွင့္ အင္ဂ်င္နီယာနည္းႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း (Engineering Control) ျဖစ္ပါသည္။ ဤနည္းတြင္ အေပါက္မ်ားကို ဖံုးထားျခင္း၊ အစြန္းမ်ားကို ကာရံထားျခင္း (barricade) စသည္တို႔ပါပါသည္။

ေနာက္တစ္ဆင့္ကား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းမွ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း (Administrative Control) ျဖစ္သည္။ ဤနည္းတြင္ အလုပ္သမားမ်ား အသိပညာတိုးေစရန္ သင္တန္းမ်ားေပးျခင္း၊ ပိုစတာမ်ားကပ္ျခင္း၊ လက္ကမ္းစာေစာင္မ်ား ေ၀ျခင္း၊ အလုပ္ကို လုပ္ခြင့္ျပဳမိန္႔ ျဖင့္သာ လုပ္ေစျခင္း စသည္တို႔ ပါ၀င္ပါသည္။ အလုပ္လုပ္ခြင့္ျပဳမိန္႔စာရြက္ထဲတြင္ ဤအလုပ္လုပ္ပါက မည္သည္တုိ႔ ပံ့ပုိးေပးရ မည္၊ မည္သည္တို႔ လုပ္ကိုင္ထားရမည္ စသျဖင့္ အျပည့္အစံုညႊန္ၾကားထားသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ထိုအရာမ်ား အျပည့္အစံု တပ္ဆင္ထားမွ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းက ခြင့္ျပဳသည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။

PPE (Personal Protective Equipment) မွာ ေနာက္ဆံုးကာကြယ္ေရးလက္နက္ျဖစ္သည္။ ထိုအပိုင္းတြင္ အႏၱရာယ္ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ တစ္ကိုယ္ရည္ကာကြယ္ေရး အသံုးအေဆာင္မ်ား (မ်က္မွန္၊ ဦးထုပ္အမာ၊ နားၾကပ္၊ ႏွာေခါင္း အကာ၊ လက္အိတ္၊ ကိုယ္သိုင္းႀကိဳး စသည္တို႔) ပါသည္။ အထက္ပါ အဆင့္ (၄) ဆင့္ကို ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ရမည္ျဖစ္ၿပီး PPE ကို ေနာက္ဆံုးကာကြယ္ေရးအဆင့္အျဖစ္သာ သံုးရသည္။ ဥပမာ လိမ့္က်စရာမရိွလွ်င္ ကိုယ္သိုင္းႀကိဳး၀တ္စရာမလို။ ထို႔ေၾကာင့္ လိမ့္မက်ေစရန္ အကာအရံအတားအဆီးမ်ား ပံ့ပိုးေပးရမွာက ပထမျဖစ္ၿပီး ကိုယ္သိုင္းႀကိဳး၀တ္ရမွာက ေနာက္ဆံုး ျဖစ္သည္။

(၄) နိဂံုး

ဤသည္မွာ Risk Assessment အေၾကာင္း အက်ဥ္းမွ် ေရးျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စင္ကာပူ၌ BCSS သင္တန္းတက္ဖူးသူတို႔ အနည္းအက်ဥ္း သင္ယူေလ့လာဖူးပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ အခ်ိန္တိုအတြင္း လုသင္ရတာျဖစ္၍ ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္ခ်င္မွ နားလည္ပါလိမ့္မည္။ အေျခခံမရိွသူမ်ား နားလည္ရန္ အေတာ္ခဲယဥ္းပါလိမ့္မည္။ Risk Management ဆုိတာ တစ္ရက္ သင္တန္းျဖစ္ပါသည္။ ေစ်းကလည္း မနည္းလွပါ။

လုပ္ငန္းခြင္အႏၱရာယ္ကင္းေရးနယ္ပယ္တြင္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ေနသူမ်ားႏွင့္ ဗဟုသုတလိုသူမ်ားအတြက္ ေရးသားလုိက္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မရွင္းလင္းသည္မ်ားရိွပါက aye475@gmail.com သို႔ စာေရးသား ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းႏိုင္ပါသည္။

အလ်ဥ္းသင့္လွ်င္ ရန္ကုန္၌ သင္တန္းဖြင့္ သင္ၾကားေပးပါဦးမည္။

ေက်းဇူးတင္ပါသည္။

ေအးၿငိမ္း

၁၁ ဇြန္လ၊ ၂၀၁၇။ ၀၀း၄၁ နာရီ