ျမန္မာ ျပကၡဒိန္ တြက္နည္း (၁၄)

 

၂၊ ၇၊ ၄။ ဂေရေဂါရီယန္ ျပကၡဒိန္ (Gregorian Calendar) ^၂၈

 

ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို အေနာက္တိုင္းျပကၡဒိန္ သို႔မဟုတ္ ခရစ္ယန္ျပကၡဒိန္ဟုလည္း ေခၚပါသည္။

ဂ်ဴလီယန္ျပကၡဒိန္ကို ဥေရာပႏွင့္ အာဖရိကေျမာက္ပိုင္းတို႔တြင္ ၁၅၈၂ ခုႏွစ္ထိသံုးစဲြခဲ့ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဂ်ဴလီယန္ ျပကၡဒိန္၏ အားနည္းခ်က္မွာ တစ္ႏွစ္တာကာလကို ၃၆၅.၂၅ ဟု ယူထားသျဖင့္ အမွန္ရိွရမည့္ကာလထက္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ၁၁ မိနစ္ခန္႔ပိုေနကာ ရက္ထပ္ျခင္းမ်ား မလိုလားအပ္ဘဲ ပိုေနေလသည္။

            ဤသို႔ျပကၡဒိန္ရက္မ်ား အလဲြလဲြ အမွားမွားျဖစ္ေနသည္ကို ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ဂေရေဂါရီ ၁၃ (Pope Gregory XIII: 7 January 1502 ~ 10 April 1585) ကျပန္လည္ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ဂေရေဂါရီက ဦးေဆာင္လုပ္ကိုင္ ျပဌာန္းေပးခဲ့ေသာေၾကာင့္ ထိုျပကၡဒိန္ကို ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ဟု ေခၚခဲ့ၾက၏။ ထိုျပကၡဒိန္ကို ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွႏိုင္ငံမ်ား ယခုထိ လက္ခံသံုးစဲြခဲ့ၾကသည္။

ဂ်ဴလီယန္ျပကၡဒိန္ကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ရန္ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးအား တြန္းအားေပးခဲ့ေသာ အခ်က္မွာ ဂ်ဴလီယန္ ျပကၡဒိန္တြင္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ၁၁ မိနစ္ျဖင့္ အႏွစ္ ၄၀၀ ၾကာတုိင္း ၃ ရက္ လဲြေနေလရာ ေရာမျပကၡဒိန္ကို စတင္သံုးစဥ္ ကတည္းက ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးလက္ထက္ထိဆုိလွ်င္ ၁၀ ရက္ခန္႔လဲြေနေလသည္။ ထိုအခါ ခရစ္ေတာ္ရွင္ျပန္ထေျမာက္ျခင္း ပဲြေတာ္ျဖစ္သည့္ အီစတာ (Easter) ပဲြေတာ္က်င္းပသည့္ရက္မ်ားမွာ အမွားမွားအယြင္းယြင္း ျဖစ္ေနေလ၏။ အီစတာပဲြေတာ္ ရက္မ်ားကို ေနသည္အီေကြတာကိုျဖတ္သည့္ရက္ (Spring Equinox) ႏွင့္ ခ်ိန္ညိွထားသည္။ နကၡတၱေဗဒအရ ထိုရက္မွာ ႏွစ္စဥ္ မတ္ ၂၁ ရက္ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အီစတာပဲြေတာ္ရက္မွာ မတ္လ ၂၂ ရက္မွ ဧၿပီလ ၂၅ ရက္အတြင္း ျဖစ္ေလသည္။ ^၂၉

ဤကဲ့သို႔ ပဲြေတာ္ရက္မ်ား အမွားမွားအယြင္းယြင္းျဖစ္ေနမႈကို ရိုမန္ကက္သလစ္ေက်ာင္းေတာ္က လက္မခံႏိုင္။

            ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ျပင္ဆင္ျခင္း၌ ႏွစ္ပိုင္းပါ၏။ တစ္ပိုင္းမွာ ယခင္ရိွၿပီးသား ဂ်ဴလီယန္ျပကၡဒိန္အတိုင္း ေနသြားခ်ိန္ ကို မူတည္သည့္ ျပကၡဒိန္အား ျပင္ဆင္ၿပီး ဆက္လက္သံုးစဲြျခင္းႏွင့္ ေနာက္တစ္ပိုင္းမွာ ခရစ္ယန္ေက်ာင္းေတာ္မ်ားအတြက္ အီစတာပဲြေတာ္မ်ားတြက္ခ်က္ရန္ လ,သြားခ်ိန္ကိုမူတည္တြက္ခ်က္ေသာ ျပကၡဒိန္ ဟု ျဖစ္၏။

            ျပကၡဒိန္တြက္နည္းသစ္ကို အီတလီႏုိင္ငံ၊ ကယ္လဘရီယန္နယ္သား အလိြဳင္ဆိယုစ္ လိလိယုစ္ (Aloysius Lilius) ဟု အမည္ရသည့္ ဆရာ၀န္တစ္ဦးက ေရးဆဲြခဲ့သည္။ လိလိယုစ္၏ အစ္ကိုျဖစ္သူ အန္တိုနီယို (Antonio) က ျပကၡဒိန္ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးဆဲြေရးေကာ္မရွင္သို႔ ၁၅၇၅ ခုႏွစ္တြင္ တင္ျပခဲ့သည္။ ေကာ္မရွင္က စာတမ္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္ကို Compendium novae rationis restituendi kalendarium (Compendium of a New Plan for the Restitution of the Calendar) ဟု အမည္ တပ္ကာ ၁၅၇၇ ခုႏွစ္တြင္ ပံုႏွိပ္လွ်က္ ရိုမန္ကက္သလစ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ားသို႔ ၁၅၇၈ အေစာပိုင္းတြင္ အႀကံဉာဏ္မ်ား ရယူႏိုင္ရန္ ျဖန္႔ေ၀ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္မ်ားတြင္ ထုိ ပံုႏွိပ္စာတမ္းသာ မွတ္တမ္းအျဖစ္က်န္ခဲ့လွ်က္ လိလိယုစ္၏ မူရင္း စာတမ္းကို ရွာမရေတာ့ေသာေၾကာင့္ သမိုင္းတန္ဖိုးအားျဖင့္ ႀကီးစြာေသာ ဆံုးရံႈးမႈျဖစ္ေလသည္။

            ျပကၡဒိန္ျပင္ဆင္မႈ အတည္ျပဳျခင္းမွာမူ လိလိယုစ္ ေသဆံုးၿပီး ၆ ႏွစ္အၾကာ ၁၅၈၂ ခုႏွစ္မွ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ျပကၡဒိန္ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးဆဲြေရးေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ ကလာဗီယုစ္ (Clavius) က ျပကၡဒိန္အသစ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ခုခံေခ်ပမႈမ်ား ႏွင့္ အေသးစိတ္ရွင္းလင္းတင္ျပခ်က္မ်ား ေရးသားခဲ့သည္။ ဤသို႔ေရးသားရာတြင္ ဤျပကၡဒိန္ေျပာင္းလဲရာတြင္ အဓိက ပံ့ပိုးေပးသူ လိလိယုစ္၏ ေက်းဇူးကုိ အေလးအနက္ထား ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ လိလိယုစ္မွာ သူတြက္ခ်က္တင္ျပခဲ့သည့္ အသီးအပြင့္ ကို ျမင္ခြင့္ရမသြားရွာခဲ့။            

            ေနာက္ဆံုး အတည္ျပဳၿပီးေသာအခါ ျပကၡဒိန္အသစ္ကို ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးက အမိန္႔စာခြ်န္ (Papal Bull) လက္မွတ္ ေရးထိုး၍ ၁၅၈၂ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ အတည္ျပဳျပဌာန္းေပးခဲ့၏။ ဤအမိန္႔အရ လုိေနေသာ ၁၀ ရက္ကိုထပ္ေဆာင္း ကာ ၁၅၈၂ ေအာက္တိုဘာလ ၅ ရက္ ေသာၾကာေန႔ကို၊ ၁၅၈၂ ေအာက္တိုဘာလ ၁၅ ရက္ ေသာၾကာေန႔အျဖစ္ ျပင္ဆင္ သတ္မွတ္လိုက္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဂ်ဴလီယန္ျပကၡဒိန္၏ ေနာက္ဆံုးေန႔မွာ ၁၅၈၂ ေအာက္တိုဘာ ၄ ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႔ျဖစ္ၿပီး ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္အစမွာ ၁၅၈၂ ေအာက္တိုဘာလ ၁၅ ရက္ ေသာၾကာေန႔ျဖစ္ေလသည္။

လိလိယုစ္ တင္ျပခဲ့ေသာနည္းမွာ -

၁။ သကၠရာဇ္မ်ားကို ၄ ႏွင့္စား။ ၁၊ ၂၊ ၃ ၾကြင္းလွ်င္ သာမန္ႏွစ္ျဖစ္၏။ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ၂၈ ရက္ရိွမည္။ တစ္ႏွစ္တြင္ ၃၆၅   ရက္ရိွမည္။

စားၾကြင္းမရိွေသာ၊ ျပတ္ေသာႏွစ္တြင္ ရက္ငင္ၿပီး ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ ၂၉ ရက္ရိွမည္။ တစ္ႏွစ္တြင္ ၃၆၆ ရက္ရိွမည္။

၂။ သို႔ေသာ္ ရာစုႏွစ္မ်ား (၁၆၀၀၊ ၁၇၀၀၊ ၁၈၀၀၊ ၁၉၀၀ စသည္) ကိုမူ ၄၀၀ ႏွင့္စားၿပီး စားၾကြင္းမရိွမွ ရက္ငင္မည္။ ၄ ႏွင့္စား၍ ျပတ္ေသာ္လည္း ရက္ငင္ႏွစ္မဟုတ္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၆၀၀ ႏွင့္ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားသည္သာ ရက္ငင္ႏွစ္ (ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၉) ျဖစ္ၿပီး ၁၇၀၀၊ ၁၈၀၀၊ ၁၉၀၀ ႏွစ္မ်ားမွာ ရက္ငင္ႏွစ္မဟုတ္ဘဲ သာမန္ႏွစ္ (ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၈) မ်ားသာျဖစ္သည္။

            ထိုအခ်ိန္မွစကာ တစ္ႏွစ္တာကာလကို ယခင္က ၃၆၅.၂၅ (၃၆၅ ရက္ ၆ နာရီ) ဟု လက္ခံထားသည္ကို ၃၆၅.၂၄၂၅ (၃၆၅ ရက္ ၅ နာရီ ၄၉ မိနစ္ ၁၂ စကၠန္႔) ဟု ျပင္ဆင္သတ္မွတ္လိုက္သည္။ ၎မွာ ပ်မ္းမွ်မဟာ၀ိသု၀ (Vernal Equinox) ႏွစ္ ျဖစ္ေသာ ၃၆၅.၂၄၂၄ ႏွင့္ အနီးစပ္ဆံုးတူညီေလသည္။  ပ်မ္းမွ်ေနသြားခ်ိန္မွာမူ ၃၆၅.၂၄၂၁၉ (၃၆၅ ရက္၊ ၅ နာရီ၊ ၄၈ မိနစ္၊ ၄၅.၂၁၆ စကၠန္႔ ျဖစ္၏။

            သို႔တိုင္ ဂေရေဂါရီယန္ ျပကၡဒိန္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၃၀၀ ၾကာလွ်င္ ၁ ရက္ လဲြမွားေနဦးမည္ျဖစ္၏။ ထိုအမွားကိုျပင္ရန္ ၁၉ ရာစုအတြင္းက ဆာဂြ်န္ဟာရွယ္ ဆိုသူက အႏွစ္ ၄၀၀၀ အတြင္း အႀကိမ္ ၉၇၀ ရက္ထပ္မည့္အစား ၉၆၉ ႀကိမ္သာထပ္ရန္၊ ၄၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ကို ရပ္ထပ္ႏွစ္မလုပ္ဘဲ သာမန္ရက္အျဖစ္သာထားရန္ တင္ျပခဲ့၏။ သို႔ေသာ္ အႏွစ္ ၄၀၀၀ မွာ သိပ္ေ၀းလြန္း ေသးသျဖင့္ မည္သူမွ် စိတ္၀င္စားဟန္မတူ။ ယခုထိတိုင္ ထိုအဆိုကို အတည္မျပဳပါ။

၂၊ ၇၊ ၅။ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို ဥေရာပတုိင္းျပည္မ်ားမွ လက္ခံသံုးစဲြၾကျခင္း (Adoption in Europe) ^၂၈

            ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို အတည္ျပဳေပးေသာ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး၏ အမိန္႔စာခြ်န္ေတာ္မွာ ကက္သလစ္ေက်ာင္းေတာ္ အာဏာသက္ေရာက္ရာနယ္ေျမ (Papal States) မွ အျပင္သို႔ ၾသဇာသက္ေရာက္ႏိုင္စြမ္းမရိွပါ။ သို႔ေသာ္ ႏွစ္ကာလၾကာလာ သည့္အခါ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို ကမ ၻာ့ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားက လက္ခံသံုးစဲြလာခဲ့ၾကပါသည္။

            ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို မသံုးသည့္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ အီသီယိုးပီးယား၊ နီေပါ၊ အီရန္၊ အာဖဂန္ နစၥတန္ တို႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ၊ အိႏိၵယ၊ ဘဂၤလာေဒ့ရ္ွ၊ အစၥေရးႏုိင္ငံမ်ားမွာ မိမိတို႔ကိုယ္ပိုင္ ျပကၡဒိန္ေရာ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကိုပါ တဲြသံုးၾကပါသည္။ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကိုျပန္လည္ ျပင္ဆင္သံုးစဲြေသာႏိုင္ငံမ်ားလည္းရိွ၍ ထိုႏုိင္ငံမ်ားမွာ သီရိလကၤာ၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ထိုင္း၊ ဂ်ပန္၊ ေျမာက္ကိုးရီးယားႏွင့္ ထိုင္၀မ္တို႔ျဖစ္ပါသည္။

            ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္တိုင္းျပည္မ်ားအေနျဖင့္ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး၏ ျပကၡဒိန္အမိန္႔ကို ခ်က္ခ်င္း လိုက္နာလက္ခံ က်င့္သံုးခဲ့ေသာ္လည္း ကက္သလစ္မဟုတ္သည့္ တိုင္းျပည္မ်ားႏွင့္ အျခား မ်ားစြာေသာတုိင္းျပည္မ်ားမွာ ခ်က္ခ်င္းလိုက္နာရန္ လက္တံြ႔ေနခဲ့ၾကသည္။ ျပကၡဒိန္အေဟာင္းကုိသာ ဆက္လက္သံုးစဲြေနခဲ့ၾက၏။

            ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး၏ အမိန္႔အရ ၁၅၈၂ ခုႏွစ္တြင္ ေအာက္တိုဘာလ၌ ၄ ရက္ေန႔မွ ၁၅ ရက္ေန႔သို႔ ခုန္ေက်ာ္သြား သည္ျဖစ္ရာ ၁၅၈၂ ေအာက္တိုဘာ ၅ ရက္မွ ေအာက္တိုဘာ ၁၄ ထိ ေန႔ရက္မ်ားမွာ မရိွပါ။ သို႔တိုင္ အထက္တြင္ ဆိုခဲ့သည့္ အတိုင္း ထိုအမိန္႔စာကို မလိုက္နာေသာ တုိင္းျပည္မ်ားတြင္ ဤေန႔ရက္မ်ား ရိွေနေသးသည္သာ ျဖစ္ပါသည္။

            စပိန္၊ ေပၚတူဂီ ႏွင့္ အီတလီႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို ၁၅၈၂၊ ေအာက္တိုဘာ ၁၅ ရက္ေန႔ မွာပင္ စတင္က်င့္သံုးခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအခ်ိန္က လမ္းပမ္းအဆက္အသြယ္ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာမႈမ်ားေၾကာင့္ စပိန္ ႏွင့္ ေပၚတူဂီကိုလုိနီနယ္မ်ားတြင္မူ အေတာ္ေနာက္က်ၿပီးမွ က်င့္သံုးႏိုင္သည္။ အျခားတိုင္းျပည္မ်ားအေနႏွင့္ -

v  ျပင္သစ္က ၁၅၈၂ ဒီဇင္ဘာလ ၉ ရက္၊ တနဂၤေႏြ ၏ ေနာက္တစ္ရက္ကို ၁၅၈၂ ဒီဇင္ဘာလ ၂၀ ရက္ တနလၤာေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္၍ လည္းေကာင္း။

v  ဘယ္လ္ဂ်ီယံ၌ ၁၅၈၃၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႔တြင္လည္းေကာင္း။

v  ေဟာ္လန္၌ ၁၅၈၃၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္လည္းေကာင္း။

v  ဒိန္းမတ္၊ ေနာ္ေ၀၊ ပရပ္ရွား၊ ဂ်ာမဏီ၏ပရိုတက္စတင့္နယ္ေျမမ်ားသည္ ၁၇၀၀ျပည့္ႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၈ ရက္၊ တနဂၤေႏြ ၏ ေနာက္တစ္ရက္ကို ၁၇၀၀ျပည့္ႏွစ္ မတ္လ ၁ ရက္ တနလၤာေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္၍လည္းေကာင္း။

v  ၿဗိတိန္ ႏွင့္ ၿဗိတိန္အင္ပါယာ (အေမရိကန္အေရွ႔ပိုင္းအပါအ၀င္) သည္ ၁၇၅၂ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔ ၏ ေနာက္တစ္ရက္ကို ၁၇၅၂ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၄ ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္၍လည္းေကာင္း။

v  အေမရိကန္သည္ အလာစကားျပည္နယ္ကို ရုရွားတို႔ထံမွ၀ယ္ယူၿပီးေနာက္ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၆ ရက္၊ ေသာၾကာေန႔ ၏ ေနာက္တစ္ရက္ကို ၁၈၆၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၈ ရက္၊ ေသာၾကာေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္၍လည္းေကာင္း။

- ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို စတင္လက္ခံ က်င့္သံုးခဲ့ၾကသည္။

 

ရုရွားျပည္သည္ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို ေအာက္တိုဘာေတာ္လွန္ေရးအၿပီးမွ လက္ခံက်င့္သံုးခဲ့သည္။ ရုရွား ျပည္သူ႔ ေကာ္မရွင္နာေကာင္စီက ၁၉၁၈ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီ ၃၁၊ ဗုဒၶဟူးေန႔ ၏ ေနာက္တစ္ရက္ကို ၁၉၁၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၄ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႔အျဖစ္ မွတ္ယူက်င့္သံုးၾကရန္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ (မူလျပကၡဒိန္မွ ၁၃ ရက္ခြာထားသည္။)

ဂရိႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၂၃ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၅ ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔ ၏ ေနာက္တစ္ရက္ကို ၁၉၂၃ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁ ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္၍ လက္ခံသံုးစဲြခဲ့သည္။ (မူလျပကၡဒိန္မွ ၁၃ ရက္ခြာထားသည္။) ထို႔ျပင္ အယ္လ္ေဘးနီး ယားႏိုင္ငံ၌ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္၊ ဘူးလ္ေဂးရီးယား၌ ၁၉၁၆၊ ရူေမးရီနီးယားႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၂၄ ႏွင့္ တူရကီႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္မ်ား၌ လက္ခံသံုးစဲြခဲ့ၾကေလသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ေမလက ေဆာ္ဒီအာေရဗ်ႏိုင္ငံတြင္ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို လံုး၀မသံုးေတာ့ဟု ထုတ္ျပန္ေၾကျငာခဲ့သည္။

 

၂၊ ၇၊ ၆။ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို အေရွ႔အာရွတုိင္းျပည္မ်ားမွ လက္ခံသံုးစဲြၾကျခင္း (Adoption in Eastern Asia) ^၂၈

            ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို စတင္လက္ခံက်င့္သံုးသည္မွာ ၁၈၇၃ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႔ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္လည္း အေရးႀကီးေသာ စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ားတြင္ ရိုးရာျပကၡဒိန္ႏွစ္မ်ားကိုပါ သံုးပါေသးသည္။ ဥပမာ - ေမဂ်ိ၁ = ၁၈၆၈၊ တုိင္ရိႈ၁ = ၁၉၁၂၊ ရိႈ၀၁ = ၁၉၂၆၊ ေဟေဆး၁ = ၁၉၈၉ စသျဖင့္ျဖစ္၏။ 

            ကိုးရီးယားႏိုင္ငံက ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို စတင္လက္ခံက်င့္သံုးသည္မွာ ၁၈၉၅ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႔ျဖစ္၏။

တရုတ္ႏိုင္ငံတြင္ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို စတင္သံုးစဲြသည္မွာ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႔ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ လည္း တရုတ္ျပည္တြင္ စစ္ဘုရင္မ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ေသာေခတ္ ျဖစ္ထြန္းခဲ့ရာ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္စစ္ဘုရင္မ်ားသည္ သူတို႔စိတ္ႀကိဳက္ ျပကၡဒိန္မ်ားကို သူတို႔ေခတ္တြင္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၂၈ ေအာက္တိုဘာလတြင္ တရုတ္အမ်ိဳးသားပါတီျဖစ္သည့္ ကူမင္တန္ က ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကိုသံုးရမည္ဟု ၁၉၂၉ ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ သို႔တိုင္ တရုတ္ရိုးရာျပကၡဒိန္ႏွစ္မ်ားကို ဆက္လက္သံုးစဲြေနဆဲ ျဖစ္၏။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္တြင္ တရုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ၿပီး သည့္ေနာက္ပိုင္းတြင္မူ ရုိးရာျပကၡဒိန္ကို မသံုးေတာ့ဘဲ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ႏွစ္မ်ားကိုသာ သံုးစဲြေတာ့သည္။

            ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းတြင္မူ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို စတင္သံုးခဲ့သည့္ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား မေတြ႔ဖူးပါ။ ျမန္မာတို႔ သည္ ကိုယ့္မင္းကိုယ့္ခ်င္းႏွင့္ေနခဲ့စဥ္က မိမိတို႔တြင္ တိက်မွန္ကန္ေသာ ျပကၡဒိန္ရိွၿပီးျဖစ္၍ အေနာက္တိုင္းျပကၡဒိန္ကို လက္ခံ သံုးစဲြလိမ့္မည္မထင္ပါ။ ထိုအခ်ိန္က ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ ေရာက္ခ်င္မွေတာင္ ေရာက္ဦးမည္ ျဖစ္ပါသည္။

            သို႔ေသာ္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္တြင္တစ္ႀကိမ္၊ ၁၈၅၂ ႏွစ္တြင္ တစ္ႀကိမ္၊ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္တြင္တစ္ႀကိမ္၊ စုစုေပါင္း သံုးႀကိမ္စစ္ျပဳ ကာ သိမ္းပိုက္ၿပီးသည္ေနာက္ အဂၤလိပ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္လာကာ ၎တို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို အစျပဳခဲ့သည္။ ၎တို႔၀င္ေရာက္လာျခင္းႏွင့္အတူ ၎တို႔လက္ခံက်င့္သံုးေနေသာ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကိုပါ သယ္လာမည္ ကို ယံုမွားသံသယရိွစရာမလိုပါ။

            ထို႔ေၾကာင့္ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္သည္ အဂၤလိပ္တို႔ႏွင့္အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ၁၈၂၄ မွစတင္၀င္ေရာက္လာ ကာ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္တြင္မူ ျမန္မာ့ျပကၡဒိန္ကို အလဲထိုးလွ်က္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း၊ အစိုးရရံုးဌာနပိုင္းမ်ားတြင္ အခန္႔သားေနရာယူ ထားၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း မွန္းဆႏိုင္ပါသည္။ ျမန္မာရိုးရာ ျပကၡဒိန္မွာမူ ၿမိဳ႔ျပႏွင့္ေ၀းေသာ ေတာေက်းလက္မ်ားသုိ႔ တစ္ေန႔တျခား ေရြ႔လ်ားသြားခဲ့သည္မွာ ယခုတိုင္ ျဖစ္ပါသည္။

           

၂၊ ၇၊ ၇။ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ (World Calendar) ^၃၀

 

            ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ျပကၡဒိန္မ်ားကို တြက္ခ်က္ေနရျခင္းဒုကၡမွကင္းလြတ္ေစရန္ ဂေရေဂါရီယန္ျပကၡဒိန္ကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ ကာ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ျပဳေရးအတြက္ အီတလီဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္သူ မာကုိ မက္စ္ထရိုဖိနိ (Marco Mastrofini) က ၁၈၃၄ ခုႏွစ္တြင္ တင္ျပခဲ့ပါသည္။ ၎တင္ျပခဲ့ေသာ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္မွာ ႏွစ္အားလံုးအတြက္ အတူတူပင္ျဖစ္၏။ ဘာမွွ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲရန္မလို။

            ထုိျပကၡဒိန္ကို ႏွစ္တိုင္း တနဂၤေႏြေန႔ျဖင့္စၿပီး စေနေန႔ျဖင့္ ဆံုးသည္။ ျပကၡဒိန္၌ တူညီေသာ အပိုင္းေလးပိုင္းပါသည္။ အပိုင္းတိုင္းကို တနဂၤေႏြေန႔ျဖင့္စၿပီး စေနေန႔ျဖင့္ဆံုးသည္။ တစ္ပိုင္းလွ်င္ ၉၁ ရက္ (သို႔မဟုတ္) ၁၃ ပတ္ (သို႔မဟုတ္) သံုးလစီ ပါသည္။ ထုိသံုးလတြင္ ၃၁ ရက္ပါေသာလ, တစ္လ၊ ရက္ ၃၀ ပါေသာလ, ႏွစ္လစီပါသည္။ ပထမပိုင္းကို ၃၁ ရက္ပါသည့္ ဇႏၷ၀ါရီလျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဒုတိယပိုင္းကို ၃၁ ရက္ပါသည့္ ဧၿပီလျဖင့္လည္းေကာင္း၊ တတိယပိုင္းကို ၃၁ ရက္ပါသည့္ ဇူလိုင္လျဖင့္လည္းေကာင္း၊ စတုတၳပိုင္းကို ၃၁ ရက္ပါသည့္ ေအာက္တိုဘာလျဖင့္လည္းေကာင္း စသည္။

            တစ္ပိုင္းလွ်င္ ၉၁ ရက္က်ျဖင့္ ၄ ပိုင္းတြင္ စုစုေပါင္း ၃၆၄ ရက္ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ၃၆၅ ရက္ျပည့္ရန္ ဒီဇင္ဘာလၿပီး ေနာက္တစ္ရက္ထပ္ျဖည့္လိုက္သည္။ ဤရက္ကို ကမ ၻာ့ေန႔ (Worldsday) ဟုေခၚၿပီး သေကၤတ “W” ျဖင့္ သတ္မွတ္သည္။ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ကုန္ဆံုးသည့္ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ တစ္ကမ ၻာလံုး၏ အလုပ္ပိတ္ရက္ဟု သတ္မွတ္မည္။ ထိုရက္သည္ ဒီဇင္ဘာလ ၃၀ ရက္၊ စေနေန႔၏ ေနာက္တစ္ရက္ျဖစ္ေသာ္လည္း ၎ရက္ကို ေန႔အမည္မေပးဘဲ ေဖ်ာက္ထားလိုက္၏။ ထိုရက္၏ ေနာက္ တစ္ရက္မွာ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္၊ တနဂၤေႏြ၊ ႏွစ္ကူးရံုးပိတ္ရက္ျဖစ္သည္။

            အကယ္၍ ရက္ထပ္ႏွစ္ျဖစ္ပါက ဇြန္လေနာက္ဆံုးရက္တြင္ ေနာက္ထပ္တစ္ရက္ထပ္ထည့္ကာ သေကၤတ “W” ျဖင့္ သတ္မွတ္ၿပီး ‘ရက္ထပ္ႏွစ္ရက္’ (Leap Year Day) ဟု ေခၚဆိုမည္ျဖစ္သည္။ ထိုရက္သည္ ဇြန္လ ၃၀ ရက္၊ စေနေန႔၏ ေနာက္တစ္ရက္ျဖစ္ေသာ္လည္း ၎ရက္ကို ေန႔အမည္မေပးဘဲ ေဖ်ာက္ထားလိုက္သည္။ ထိုရက္၏ ေနာက္တစ္ရက္မွာ ဇူလိုင္လ ၁ ရက္၊ တနဂၤေႏြေန႔ ျဖစ္သည္။

            ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္၏ အပိုင္းတစ္ပိုင္းစီ ဖဲြ႔စည္းထားပံုမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္၏။

 

	Jan, Apr, Jul, Oct					Feb, May, Aug, Nov				Mar, Jun, Sep, Dec
S	1	8	15	22	29	5	12	19	26	3	10	17	24
M	2	9	16	23	30	6	13	20	27	4	11	18	25
T	3	10	17	24	31	7	14	21	28	5	12	19	26
W	4	11	18	25	1	8	15	22	29	6	13	20	27
T	5	12	19	26	2	9	16	23	30	7	14	21	28
F	6	13	20	27	3	10	17	24	1	8	15	22	29
S	7	14	21	28	4	11	18	25	2	9	16	23	30
30th December, Worldsday follows
30th June, Leapyear day follows (only on leap years)

           ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္အျပည့္အစံုမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါသည္။

အဲလစ္ဇဘက္ အေခလစ္ဇ္ (Elisabeth Achelis) က ၁၉၃၀ ခုႏွစ္တြင္ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ကို ႏိုင္ငံတကာမွ လက္ခံ လာေစရန္ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္အဖဲြ႔ (The World Calendar Association - TWCA) ကို ဖဲြ႔စည္းလႈပ္ရွားခဲ့သည္။ ၎တို႔အဖဲြ႔ သည္ ႏွစ္ေပါင္းအစိတ္ေက်ာ္ၾကာသည္ထိ လႈပ္ရွားခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၃၀ ခုႏွစ္မ်ားက (ယခု ကုလသမဂၢျဖစ္လာမည့္) ႏိုင္ငံေပါင္းခ်ဳပ္ အသင္းႀကီးကပါ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ကို ေထာက္ခံခဲ့သည္။ အေခလစ္ဇ္သည္ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္မွစကာ ျပကၡဒိန္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရး ဂ်ာနယ္ (Journal of Calendar Reform) ကို ထုတ္ေ၀ခဲ့သည့္ျပင္ ျပကၡဒိန္ႏွင့္ပတ္သက္၍လည္း စာအုပ္ ၅ အုပ္ ေရးခဲ့သည္။

ဒုတိယကမ ၻာစစ္ႀကီးၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ အေခလစ္ဇ္သည္ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ကို ႏိုင္ငံတကာမွ ေထာက္ခံမႈမ်ားရရန္ ႀကိဳးပမ္းခ့ဲသည္။ သူ၏ႀကိဳးပမ္းမႈျဖင့္ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္တြင္ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးသည္ထိ ျဖစ္လာသည္။ သို႔ေသာ္ ဤ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ကိစၥကို ကုိင္တြယ္ရန္ အသင့္ေတာ္ဆံုးမွာ ကုလသမဂၢ ျဖစ္သည္ကိုမူ သူမအေနႏွင့္ လက္မခံႏုိင္စရာမရိွပါ။ 

            သို႔ေသာ္လည္း ဤကိစၥမွာ တစ္ကမ ၻာလံုးႏွင့္ဆိုင္ေသာအေရးျဖစ္၍ မလြယ္ကူလွ။ ၁၉၅၅ ထိတိုင္ ကုလသမဂၢတြင္ လိပ္ခဲတည္းလည္းျဖစ္ေနရသည္။ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ကို ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႔မွ စတင္အသံုးျပဳရန္ ကုလသမဂၢတြင္ အေမရိကန္ကိုယ္စားလွယ္က အဆိုတင္သြင္းခဲ့ရာ အိႏိၵယက ေထာက္ခံသေဘာတူသည္။ ျမန္မာျပည္အစိုးရထံသို႔လည္း ေထာက္ခံ၊ မေထာက္ခံေမးျမန္းေလသည္။ ျမန္မာအစိုးရက ျပကၡဒိန္အႀကံေပးအဖဲြ႔သို႔ အဆိုပါ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ သေဘာမ်ားႏွင့္ အႀကံဉာဏ္မ်ား ေတာင္းခံခဲ့သည္။

ထိုအခါ၌ ျမန္မာျပကၡဒိန္အဖဲြ႔တြင္ ျမန္မာေဗဒင္ပညာရိွမ်ားႏွင့္ပကၡဒိန္ပညာရိွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါးအပါအ၀င္ ပုဂိၢဳလ္ ၁၈ ဦးတို႔ အစည္းေ၀းပဲြက်င္းပသည္။ အေနာက္ႏွင့္အေရွ႔ နကၡတ္ပညာရိွ ႏွစ္ဦးသာရိွေသာ္လည္း က်န္တစ္ဦးမွာ အေၾကာင္း မညီညြတ္သျဖင့္  အစည္းအေ၀းသုိ႔ မတက္ေရာက္ႏိုင္ေခ်။ ျပကၡဒိန္အစည္းအေ၀းမွ ဤကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္သည္ ေန႔ေဖ်ာက္ေသာ ျပကၡဒိန္ျဖစ္သျဖင့္ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔ အသံုးမျပဳထိုက္။ တုိင္းျပည္ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္းျဖစ္ေစသျဖင့္ ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ ကို ျမန္မာအစိုးရက ေထာက္ခံျခင္းမျပဳရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ^၁

ေနာက္ဆုံးတြင္ အေခလစ္ဇ္သည္ သူမ၏ TWCA အဖဲြ႔ႀကီးကို ၁၉၅၆ ၌ ဖ်က္သိမ္းလိုက္ေတာ့သည္။

            TWCA ကိုပင္ဖ်က္သိမ္းလိုက္လင့္ကစား ယခုတိုင္ လက္မေလွ်ာ့စတမ္း ႀကိဳးပမ္းေနသူမ်ားလည္း ရိွပါသည္။ ၎တို႔က ကမ ၻာ့ျပကၡဒိန္ကို ၂၀၁၂ တြင္ အသက္၀င္လာေစရန္ ႀကိဳးစားၾကသည္။ ယခု TWCA ၏ ဒါရိုက္တာမွာ ၀ိန္းအက္ဒြပ္ရစ္ခ်တ္ဆင္ (Wayne Edward Richardson of Ellinwood, Kansas) ျဖစ္သည္။ ၎တို႔၏ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမွာ http://www.theworldcalendar.org/ ျဖစ္ပါသည္။

 

- - - - - x x x x x အခန္း (၂) ျပကၡဒိန္သမိုင္း ဤတြင္ၿပီးပါၿပီ။ x x x x x - - - - -

ဆက္ပါဦးမည္။

 

ေအးၿငိမ္း

၂၅ ၾသဂုတ္၊ ၂၀၁၂ ည ၈း၀၅ နာရီ