ျမန္မာ ျပကၡဒိန္ တြက္နည္း (၁၁)

 

အခန္း (၂)

ျပကၡဒိန္ သမိုင္း

၂၊ ၁။ ျပကၡဒိန္ ၏ အဓိပၸါယ္

ျပကၡဒိန္ဆိုသည္မွာ လက္ရိွကာလအျဖစ္အပ်က္မ်ား၊ အတိတ္ကာလ၊ အနာဂတ္ကာလမွ အျဖစ္အပ်က္မ်ား စသည္တို႔ကို မွတ္သားရလြယ္ကူေစရန္အတြက္ လည္းေကာင္း၊ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းဆိုင္ရာ၊ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာတို႔တြင္ သံုးစဲြရန္အတြက္ လည္းေကာင္း၊ လူမႈဘ၀၌ လက္ထပ္ထိမ္းျမားျခင္း၊ သာေရးနာေရးကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ဘာသာေရး အခမ္းအနားမ်ား က်င္းပျခင္း၊ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အခ်ိန္းအခ်က္ျပဳျခင္း စသည္တို႔တြင္ ရည္ညႊန္းေျပာဆိုရန္အတြက္ လည္းေကာင္း အခ်ိန္ကာလကို ပိုင္းျခားသတ္မွတ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ရက္အပိုင္းအျခား၊ လအပိုင္းအျခား၊ ႏွစ္အပိုင္းအျခား၊ ရာသီဥတု အပိုင္းအျခားတို႔ကို သတ္မွတ္ျခင္းျဖစ္၏။ ဤသုိ႔သတ္မွတ္ရာတြင္ ျပကၡဒိန္၌ အတုိဆံုးေသာ အခ်ိန္ကာလမွာ ရက္ ျဖစ္သည္။ ရက္မ်ားကို သီတင္းပတ္မ်ားအျဖစ္၊ သီတင္းပတ္မ်ားကို လမ်ားအျဖစ္၊ လမ်ား၏ အစုအေ၀းကို ႏွစ္မ်ားအျဖစ္ စီစဥ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျပကၡဒိန္တစ္ခုတြင္ အေျခခံအားျဖင့္ ရက္၊ သီတင္းပတ္၊ လ၊ ႏွစ္ တုိ႔ ပါ၀င္သည္။

လူမ်ိဳးဘာသာ၊ ႏိုင္ငံအလိုက္ ျပကၡဒိန္စီစဥ္ပံုမ်ား ကဲြျပားသည္။ အခ်ိဳ႔ျပကၡဒိန္မ်ားမွာ ရိုးရွင္းသည္။ ေကာင္းကင္နကၡတ္ အသြားအလာတို႔ႏွင့္မပတ္သက္။ အခ်ိန္ကာလကုိ ရည္ညႊန္းႏိုင္ရန္ သက္သက္သာ စီစဥ္ထားသည္။ ထုိျပကၡဒိန္မ်ိဳးကို ႏွစ္ေပါင္း ရာေထာင္ခ်ီၿပီး စီစဥ္ႏိုင္သည္။ Perpectual Calendar ဟု ေခၚ၏။ ႏွစ္စဥ္အေျပာင္းအလဲ သိပ္မရိွလွ။ အေျခခံဂဏန္းသခၤ်ာတတ္လွ်င္ သာမန္လူမ်ားပင္ တြက္ႏိုင္သည္။

သို႔ေသာ္ အခ်ိဳ႔ေသာ ျပကၡဒိန္မ်ားမွာ ေကာင္းကင္ ေနလ၊ နကၡတ္တာရာမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနသည္။ တြက္ပံု တြက္နည္း ကိန္းဂဏန္းမ်ားျပားသေလာက္ အေခၚအေ၀ၚမ်ားလည္း ရႈပ္ေထြးလွသည္။ ေကာင္းကင္ရိွ ေနလ၊ နကၡတ္တာရာ မ်ား၏ တည္ေနရာမွာ အျမဲေျပာင္းလွ်က္ရိွရာ ဤျပကၡဒိန္မ်ိဳးကို ႏွစ္တိုင္းအတြက္အေသတြက္ထား၍ မရ။ နကၡတ္အသြား အလာမ်ားႏွင့္ အျမဲခ်ိန္ညိွေနရသည္။ သာမန္လူတို႔ တြက္ခ်က္ႏိုင္ရန္ မလြယ္ကူ။ ထုိျပကၡဒိန္မ်ိဳးကို စီစဥ္တြက္ခ်က္ႏိုင္ရန္ နကၡတ္ ကိန္းခန္းမ်ား၊ ၿဂိဳဟ္သြားၿဂိဳဟ္ေနမ်ားကို နားလည္တတ္ေျမာက္ရသည္။ ထိုျပကၡဒိန္မ်ိဳးမွာ လူႏွင့္ေကာင္းကင္ရိွ ၿဂိဳဟ္ မ်ား၏ ေပါင္းကူးတံတားပင္ျဖစ္ေတာ့၏။ 

အခ်ိဳ႔ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျပကၡဒိန္မ်ားကို တရားဥပေဒျပဌာန္းၿပီး ဥပေဒေၾကာင္းအရ ထုတ္ျပန္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႔ႏိုင္ငံမ်ား တြင္မူ ဥပေဒမရိွ။ ရိုးရာႏႈတ္ေျပာျဖင့္သာ တြက္ခ်က္ထုတ္ျပန္ၾကသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ျပကၡဒိန္အားလံုးတြင္ တူညီခ်က္မွာ ထိုျပကၡဒိန္သံုးေနသည့္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းအတြက္ အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္ရန္၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ ထိုလူ႔အဖဲြ႔အစည္း၏ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရး၊ ႏိုင္ငံေရးကို အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ရန္ စီစဥ္ထားျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ျပကၡဒိန္မွာ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတစ္ရပ္အတြက္ အလြန္အသံုး၀င္လွသည္။ လယ္သမားမ်ားသည္ ျပကၡဒိန္မွ သတ္မွတ္ေပးထားေသာ ရက္မ်ားအလိုက္ ထြန္ယက္စိုက္ပ်ိဳးၾကသည္။ တံငါသည္မ်ားသည္လည္း သည္ရက္ဆိုလွ်င္ ငါးက်တတ္သည္၊ သည္ရက္သြားလွ်င္ေတာ့ ငါးမရႏိုင္ စသျဖင့္ ျပကၡဒိန္ရက္မ်ားကို အားကိုးၾကသည္။ ျမန္မာမ်ားအဖို႔မူ အေရးႀကီးေသာ ကိစၥတစ္ရပ္ေဆာင္ရြက္ေတာ့မည္ဆုိလွ်င္ ျပကၡဒိန္လွန္သည္။ ဟဲ့ - ဒီေန႔ ေန႔မေကာင္းဘူး။ ဘယ္ေန႔မွလုပ္ စသျဖင့္ ေန႔ေကာင္းရက္သာ ေရြးၾကသည္။

လူ႔အဖဲြ႔အစည္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ျပကၡဒိန္မ်ားမွာ လူ႔ကံၾကမၼာႏွင့္လည္း ပတ္သက္ေနေသးသည္္။ ထိုသူ မည္သူ႔ေန႔တြင္ ေမြးဖြားသည္ဆိုျခင္းကို တြက္ခ်က္ကာ သူ႔ဘ၀တြင္ အေကာင္းအဆိုးမ်ားကို မည္ကဲ့သုိ႔ႀကံုေတြ႔ရမည္ စသျဖင့္ ေဗဒင္ဆရာမ်ားက ေဟာေျပာၾကသည္။ တစ္သက္စာ ေဟာစာတမ္းမ်ား ေရးသားေရာင္းခ်ၾကသည္။

ျမန္မာျပကၡဒိန္တြင္ ျမန္မာတို႔၏ ရိုးရာယံုၾကည္မႈျဖစ္သည့္ ျပႆဒါး၊ ရက္ရာဇာ၊ ၀ါရမိတၱဳ စသည္ တုိ႔ကို လည္းေကာင္း၊ ဘာသာေရးအခမ္းအနားမ်ား က်င္းပႏုိင္ရန္ ကဆုန္လျပည့္၊ သီတင္းကြ်တ္လျပည့္ စသည္တို႔ကိုလည္း ေကာင္း၊ ႏုိင္ငံေရးအတြက္ အမ်ိဳးသားေန႔၊ လြတ္လပ္ေရးေန႔၊ ျပည္ေထာင္စုေန႔ စသျဖင့္လည္းေကာင္း ထည့္သြင္းစီရင္ထားပါ သည္။ ထို႔အတူ တရုတ္ရိုးရာျပကၡဒိန္၊ အိႏိၵယျပကၡဒိန္တို႔တြင္လည္း ၎တို႔၏ အခါႀကီးရက္ႀကီးမ်ားကို ထည့္သြင္းစီရင္ ထားသည္။

သို႔ဆိုလွ်င္ ျပကၡဒိန္ ဟူသည္ မည္သည့္အဓိပၸါယ္ရိွပါသနည္း။

ျပကၡဒိန္ ဆိုသည္မွာ ပါဠိစကားလံုး “ပကၡဒိန” ကို ျမန္မာမႈ ျပဳထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ပကၡ + ဒိန => ပကၡဒိန => ပကၡဒိန္ => ျပကၡဒိန္

ပကၡ ဆိုသည္မွာ လဆန္း၍သြားျခင္း၊ ဆုတ္၍သြားျခင္းကို ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ လဆန္းပကၡ၊ လဆုတ္ပကၡ ဟု ဆိုသည္။ ဒိန ဟူသည္မွာ ေန႔ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ပကၡဒိန ဟူသည္ လဆန္းျခင္း၊ ဆုတ္ျခင္းတို႔ကို ေရတြက္ထားေသာ ေန႔မ်ား ျဖစ္သည္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ သည့္အတြက္ ယခု ခရစ္ျပကၡဒိန္ (calendar) ကို ျပကၡဒိန္ေခၚျခင္းမွာ မမွန္ပါ။ အဘယ္ေၾကာင့္ နည္း။ ျပကၡဒိန္ဟူသည္ လသြားႏႈံးကို အေျခခံကာ လဆန္း၊ လဆုတ္ရက္မ်ားကို ေဖာ္ျပသည္။ ျမန္မာ ျပကၡဒိန္က လဆန္း ဘယ္ႏွရက္၊ လျပည့္၊ လဆုတ္ ဘယ္ႏွရက္၊ လကြယ္ ဟု ေဖာ္ျပသျဖင့္ ျပကၡဒိန္ဟုေခၚတာ မွန္သည္။ ခရစ္ျပကၡဒိန္က ေနသြားႏံႈးကို အေျခခံသည္။ လဆန္း၊ လဆုတ္ရက္ကို မေဖာ္ျပႏုိင္။ သည့္အတြက္ ခရစ္ျပကၡဒိန္ကို ဘာသာျပန္စရာ စာလံုးရွား၍သာ ျပကၡဒိန္ေခၚရေသာ္လည္း မမွန္။ မွားသည္။ ဦးဟုတ္စိန္၏ ပါဠိ - ျမန္မာအဘိဓါန္ စာမ်က္ႏွာ ၅၆၉ တြင္ ပဥၥဂၤ (ပဥၥ+အဂၤ) အဂၤါငါးပါး၊ *ပ်က္ခဒိန္ ဟုေဖာ္ျပထားပါသည္။

ယခင္ကမူ ပကၡဒိန္ ေရးလိုေရး၊ ျပကၡဒိန္ေရးလိုေရး၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးေရးၾကသည္။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ ႏုိင္ငံေတာ္ ျပကၡဒိန္ေတာ္ဆက္အဖဲြ႔က ျပကၡဒိန္ ဟု စာလံုးေပါင္းရမည္ ဟု ဆံုးျဖတ္သည္မွအစ ျပကၡဒိန္ဟုသာ တစ္မ်ိဳးထည္း သံုးစဲြၾကေလေတာ့သည္။

၂၊ ၂။ ျပကၡဒိန္သမိုင္း

            ျမန္မာတို႔သံုးေနေသာ ျပကၡဒိန္မွာ အိႏိၵယျပကၡဒိန္မွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ အိႏိၵယျပကၡဒိန္သမိုင္းမွာ အလြန္ ဒ႑ာရီဆန္လွသည္။ ယုတိၱမတန္လွ။ သို႔ေသာ္ သူတို႔က သူတို႔ျပကၡဒိန္ကို ႀကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္ေၾကာင္း၊ အလြန္အေျခအျမစ္ ရိွလွေၾကာင္း ျပဆိုလို၍ ဤကဲ့သို႔ေရးသားထားျခင္း ျဖစ္တန္ရာ၏။ ေႏွာင္းေခတ္လူတို႔ သိရိွႏိုင္ေစရန္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပ လုိက္ပါသည္။

            ကမၻာဦးအစသမယတြင္ လူတို႔အလိုဆႏၵအေလ်ာက္ ေနလႏွစ္ပါးထင္ရွားစြာထြက္ေပၚလာၿပီးေနာက္ ၿဂိဳဟ္နကၡတ္ တာရာတို႔သည္ အသီးသီးထြက္ေပၚလာၾကသည္ ဆုိ၏။ ဤတြင္ေလာကီအဘိဉာဥ္ရ တာပသမုနိရေသ့ဆရာတို႔က ေကာင္းကင္နကၡတ္တို႔ လွည့္ပတ္သြားလာျဖစ္ပ်က္ပံုတို႔ကို မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔အရလည္းေကာင္း၊ စၾကာ၀ဠာ မဟာတံတိုင္းမွ အကၡရာသေကၤတမ်ားအရလည္းေကာင္း၊ မဟာသမၼတမင္းႏွင့္တကြ လူတို႔အားေဟာၾကား၏။ မဟာသမၼတမင္း ကား ကမၻာဦး အစ သမၼတျဖစ္သည္။ ေန႔ရက္မ်ားမွစ၍ လျဖစ္လာျခင္း၊ လျပည့္ျခင္း၊ လကြယ္ျခင္း၊ လတစ္ဖန္ ျပန္လည္ဆန္းသစ္ျခင္း၊ တစ္ဆယ့္ႏွစ္လျဖင့္ တစ္ႏွစ္ပိုင္းျခားျခင္း စသည္တို႔ႏွင့္တကြ ႏွစ္၊ လ၊ ေန႔၊ ရက္မ်ားျဖင့္ ျပကၡဒိန္ျပဳလုပ္ေပးကာ လူတို႔အား လည္း ေ၀ဒပညာကို သင္ၾကားေပး၏။

ေလာကီသိဒိၶေပါက္ေျမာက္ၾကကုန္ေသာ မဟာမုနိရေသ့၊ ၀ါလမိကိရေသ့၊ ၀ါသိဒၶရေသ့၊ တာလရေသ့၊ ၀ိသြာသရ ရေသ့ စေသာ အရွင္သူျမတ္တို႔ကလည္း ႏွစ္၊ လ၊ ရက္၊ ေန႔ ျဖစ္ေပၚပံု၊ ေခၚေ၀ၚပံု၊ ေ၀ါဟာရပညတ္မ်ားႏွင့္တကြ ေ၀ဒသိပၸေခၚ ေ၀ဒပညာရပ္ႏွင့္ နကၡတ္အသြားအလာတို႔ကို အစင္အၾကယ္သိျမင္ႏိုင္ရန္ ျပကၡဒိန္တြက္နည္းကို လူအေပါင္းတို႔အား သင္ၾကား တတ္ေျမာက္ေစ၏။

ထုိမဟာသမၼတမင္းမွ ဆင္းသက္လာေသာ ဥကၠာမုခမင္းလက္ထက္တြင္ ၀ရဟာမိရေသ့၊ သိဒိၶေသနရေသ့၊  မဟာ ယ၀နရေသ့၊ သၾတရေသ့၊ နာဂရရေသ့ ဤငါးဦးေသာ ေလာကီပညာရွင္ ရေသ့ဆရာမ်ားက ေန၊ လအစရိွေသာ နကၡတ္တာရာ ၿဂိဳဟ္သြားၿဂိဳဟ္လာ၊ အတက္အဆုတ္မ်ား၊ ေဗဒင္ေဟာနည္းမ်ားႏွင့္တကြ သကၠရာဇ္တည္နည္း၊ ၿဖိဳနည္း၊ ႏွစ္ဆန္းတြက္ ျပကၡဒိန္နည္းမ်ားကို စနစ္တက်စီရင္၍ ထားခဲ့ၾကသည္ ဟုဆိုပါသည္။

ျပကၡဒိန္သမိုင္းအရ ပထမသကၠရာဇ္ၿဖိဳကိန္း၌ အာကာရဌမင္းက မဟာသုဒၶ၀ယကိန္း (ႏွစ္ေပါင္း ၁၁၄၉၇၈၅) ကုိ လည္းေကာင္း၊ ကုသမင္း က နာတိမဇၨလဒံၶ၀ိယကိန္း (ႏွစ္ေပါင္း ၁၄၉၃၈၅၆၀) ကိုလည္းေကာင္း ဘိုးေတာ္ အဥၨနမင္းက မာဃစေႏၵကိန္း (၈၆၄၅ ႏွစ္) ကိုလည္းေကာင္း ၿဖိဳသည္ ဟု ျပဆိုပါသည္။ ဤကိန္းမ်ားအရဆိုလွ်င္ အိႏိၵယျပကၡဒိန္ စတင္ခဲ့သည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၆ သန္းေက်ာ္ေနၿပီ ျဖစ္၏။

သိပၸံေတြ႔ရိွခ်က္မ်ားအရ ေက်ာက္ေခတ္အစမွာ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၃.၄ သန္းခန္႔က ျဖစ္ၿပီး လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၁၅ သန္းေလာက္၌ လူမွာ လူအစစ္ပင္မျဖစ္ေသးေခ်။ လူတစ္ပိုင္း၊ ခ်င္ပင္ဇီတစ္ပုိင္းဘ၀၌သာ ရိွေသးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထို အိႏိၵယ ျပကၡဒိန္သမိုင္းမွာ ယံုႏိုင္ေလာက္စရာမရိွပါ။ အာကာရဌမင္းႏွင့္ ကုသမင္းကိုပယ္လွ်က္ ဘိုးေတာ္အဥၨနမင္း ၿဖိဳခဲ့သည္ဆိုေသာ ၈၆၄၅ ႏွစ္အရပင္ အိႏိၵယျပကၡဒိန္ေပၚခဲ့သည္မွာ ဘီစီ ၉၀၀၀ အေက်ာ္က ျဖစ္၏။ လူမ်ားစာကို စတင္တီထြင္ေရးသားသည္မွာ ဘီစီ ၃၀၀၀ ကမွ ျဖစ္၏။ ဘီစီ ၅၀၀၀ ဟိုဘက္ႏွစ္မ်ားက သမိုင္းပင္မတင္ေသးပါ။

ထုိမွ်သာမကေသး။ ဤျပကၡဒိန္္တြက္ခ်က္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည့္ သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းဆိုသည္ မွာလည္း လူသာမန္တို႔ေရးျခင္းမဟုတ္။ ေနမင္းကိုယ္တုိင္ေဟာၾကားခဲ့ေသာက်မ္း ျဖစ္သည္ဆို၏။

စာရႈသူမ်ား မိမိကိုယ္ပိုင္ဉာဏ္ျဖင့္ ခ်င့္ခ်ိန္စဥ္းစားႏိုင္ရန္ ေဖာ္ျပျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။  

အိႏိၵယႏုိင္ငံသမိုင္းအရ သာကေခတ္ႏွစ္မ်ိဳးရိွသည္။ သာကေခတ္ေဟာင္းသည္ ဘီစီ ၁၂၃ မွစသည္။ ဒုတိယသာက ေခတ္သည္ ေအဒီ ၇၈ မွစတင္ေရတြက္သည္။ ဤသည္ကိုၾကည့္ျခင္းျဖင့္ သကၠရာဇ္ႏွစ္မ်ားကို ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္မွ စတင္သံုးစဲြခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမတ္စြာဘုရား အေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားကို  မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ ႏွစ္၊ ကဆုန္လျပည့္၊ ေသာၾကာေန႔တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္ဟု မွတ္တမ္းမွတ္ရာရိွခဲ့ရာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ပြင့္ေတာ္မမူမီကာလကတည္းက အိႏိၵယႏုိင္ငံတြင္ ျပကၡဒိန္တစ္ခု အခိုင္အမာရိွေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သိႏိုင္ပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရား ပြင့္ေတာ္မမူမီက သံုးခဲ့ေသာႏွစ္မ်ားမွာ ကလိယုဂ္ႏွစ္မ်ား၊ မဟာသကၠရာဇ္ႏွစ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္ ျပဳၿပီးေနာက္ သာသနာႏွစ္ကို သံုးသည္။ ဤသည့္ေနာက္တြင္မွ ယခုသံုးေနေသာ သကၠရာဇ္ႏွစ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။    

၂၊ ၃။ သူရိယသိဒၶႏ ၱ

ျမန္မာျပကၡဒိန္ သို႔မဟုတ္ အိႏိၵယျပကၡဒိန္အေၾကာင္းမ်ားေျပာလွ်င္ သူရိယသိဒၶႏ ၱအေၾကာင္း မပါလို႔မျဖစ္ပါ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဘိုးဘြားမ်ားသံုးခဲ့ေသာ၊ ယခုကြ်န္ေတာ္တို႔သံုးေနေသာ ျပကၡဒိန္မ်ားကို       သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းလာ နည္းလမ္းမ်ားအရ တြက္ခ်က္ရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ သည့္ထက္ရွင္းေအာင္ေျပာရလွ်င္ ျမန္မာျပကၡဒိန္ကို မည္ကဲ့သို႔တြက္ပါသနည္း ဟုေမးလာခဲ့လွ်င္ သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းလာနည္းမ်ားအတိုင္း တြက္သည္ဟု ေျဖရမည္ျဖစ္ပါ၏။

သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းဟူသည္မွာ ေကာင္းကင္ရိွ ေနလ၊ နကၡတ္တာရာမ်ား၏ တည္ေနရာကို အတိအက်တြက္ျပေသာ က်မ္းျဖစ္၏။ သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းလာနည္းမ်ားသံုးလွ်က္ ၿဂဳိဟ္မ်ား၏တည္ေနရာကို တြက္ခ်က္ကာ ေဗဒင္ဆရာတို႔ ဇာတာ ဖဲြ႔ၾကသည္။ ေဗဒင္ေဟာစာတမ္းမ်ား ထုတ္ၾကသည္။

သူရိယသိဒၶႏ ၱကို မည္သူေရးသည္ပင္ျဖစ္ေစ ကြ်န္ေတာ္အလြန္အံ့ၾသမိသည္မွာ အလြန္ရႈပ္ေထြးလွေသာ နကၡတၱေဗဒ သခၤ်ာပညာ၊ ဟင္းလင္းျပင္ ဂဲၾသေမႀတီ (Space Geometry) ပညာရပ္ကို အိႏိၵယနကၡတၱေဗဒပညာရွင္ႀကီးမ်ားက ေအဒီ ၄၀၀ ခုႏွစ္ေလာက္ကတည္းက အလြန္တိက်မွန္ကန္စြာ တြက္ခ်က္အေျဖထုတ္ျပႏိုင္ခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုေခတ္က ေခတ္မီ နကၡတ္ၾကည့္မွန္ေျပာင္းမ်ားပင္ ေပၚေသးသည္မဟုတ္။ ၾကယ္တာရာမ်ားကို သာမန္မ်က္စိျဖင့္ ၾကည့္ရႈေလ့လာခဲ့ၾကဖို႔ မ်ားပါ သည္။ ဂယ္လီလီယို မွန္ေျပာင္းကို တီထြင္ၿပီး ၾကယ္တာရာမ်ားကိုၾကည့္ခဲ့တာ ေအဒီ ၁၆၀၈ ခုႏွစ္က်မွ ျဖစ္၏။ သို႔တိုင္ သူရိယသိဒၶႏ ၱတြက္ကိန္းမ်ားမွာ ယေန႔ ေခတ္သိပၸံတြက္ကိန္းမ်ားႏွင့္ အလြန္နီးစပ္ပါသည္။

            သုိ႔ဆိုလွ်င္ သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္း အေၾကာင္းမွာ စိတ္၀င္စားစရာ မေကာင္းပါသေလာ။ အမွန္ပင္စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါသည္။ ထို႔ျပင္ သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္း ျမန္မာျပည္သို႔မည္ကဲ့သို႔ ေရာက္လာသည္။ ျမန္မာတို႔ မည္ကဲ့သုိ႔ အသံုးခ်ခဲ့သည္ စသည္တို႔မွာ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈေရးရာသမိုင္း ျဖစ္သည္။ ေပ်ာက္ပ်က္မသြားစေကာင္း။ သို႔ေသာ္ သူရိယသိဒၶႏ ၱအေၾကာင္း ျမန္မာ့သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ အက်ယ္တ၀င့္ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါသလား။ မေဖာ္ျပပါ။ ျမန္မာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေဗဒင္ပညာကိုသာ မလိုက္စားဖူးပါက သူရိယသိဒၶႏ ၱနာမည္ကိုပင္ ၾကားဖူးမည္မဟုတ္ပါ။

            ထို႔ေၾကာင့္ စာမ်က္ႏွာပင္ မ်ားသည္ျဖစ္ေစ  “၃၂ ႏွစ္ ေရွ႔ေျပး ျဂိဳဟ္သြားျပကၡဒိန္ေကာက္နည္း” စာအုပ္မွ ပ်ဥ္းမနား ဦးသန္းေမာင္ေရးသားခဲ့ေသာ သူရိယသိဒၶႏ ၱသမိုင္းေၾကာင္းကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခ်င္ပါသည္။

သီရိသူရိယသိဒၶႏ ၱ

            အိႏိၵယျပည္တြင္ နကၡတၱေဗဒတြက္ရိုး က်မ္းေပါင္းမ်ားစြာရိွခဲ့သည္။ ၎က်မ္းမ်ားအနက္ သိဒၶႏ ၱက်မ္း ၁၈ မ်ိဳးသည္ အေျခခံျဖစ္သည္။

သိဒၶႏ ၱ ၁၈ မ်ိဳး

၁။	သူရိယသိဒၶႏ ၱ		၁၀။	မစိ ၦသိဒၶႏ ၱ
၂။	ပိတမဟာသိဒၶႏ ၱ		၁၁။	မႏုသိဒၶႏ ၱ
၃။	ဗ်ာသသိဒၶႏ ၱ		၁၂။	အဂႌရသိဒၶႏ ၱ
၄။	၀သိထသိဒၶႏ ၱ		၁၃။	ေလာမသသိဒၶႏ ၱ	(ေရာမကသိဒၶႏ ၱ)
၅။	အတိၳသိဒၶႏ ၱ		၁၄။	ေပါလိသသိဒၶႏ ၱ
၆။	ပရာသရသိဒၶႏ ၱ		၁၅။	စယ၀နသိဒၶႏ ၱ
၇။	ကႆဖသိဒၶႏ ၱ		၁၆။	ယ၀နသိဒၶႏ ၱ
၈။	နာရဒသိဒၶႏ ၱ		၁၇။	ဘရဂုသိဒၶႏ ၱ
၉။	ဂဂၢသိဒၶႏ ၱ		၁၈။	ေသာနကသိဒၶႏ ၱ

၎သိဒၶႏ ၱက်မ္း ၁၈ မ်ိဳးတြင္ သူရိယသိဒၶႏ ၱသည္ ထိပ္ဆံုးကပါ၀င္သည္။ အခ်ိဳ႔သိဒၶႏ ၱက်မ္းမ်ားမွာ နာမည္သာရိွေတာ့ ၿပီး မူရင္းက်မ္းမ်ားမွာ ကြယ္ေပ်ာက္ကုန္ၿပီဟု ဆိုပါသည္။ ၿဗိဳ႔ဟဇ္ဇာတက၊ ၿဗိဳ႔ဟဇ္သံဟိတ၊ အပၸဇာတက၊ ေယာဂယၾတာ စေသာ ေဗဒင္အေဟာက်မ္းမ်ားကို ေရးခဲ့ေသာ ၀ရဟာမိဟိရလက္ထက္ကမူ ပဥၥသိဒၶႏိ ၱကေခၚ သိဒၶႏ ၱက်မ္း ၅ မ်ိဳးသာ ရိွခဲ့သည္။

	ပဥၥသိဒၶႏိ ၱက ၅ မ်ိဳး
၁။	ေပါလိသသိဒၶႏ ၱ
၂။	ေရာမကသိဒၶႏ ၱ
၃။	၀သိထသိဒၶႏ ၱ
၄။	သူရိယသိဒၶႏ ၱ
၅။	ပိတမဟာသိဒၶႏ ၱ

သူရိယသိဒၶႏ ၱမွတစ္ပါး ေအာက္ပါ သိဒၶႏ ၱက်မ္းမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ နကၡတၱေဗဒ တြက္ရိုးက်မ္းမ်ားသည္ အိႏိၵယ ျပည္တြင္ ယခုထက္တိုင္ ထင္ရွားလွ်က္ ရိွၾကေသး၏။

	က်မ္းအမည္	က်မ္းျပဳဆရာ	ခုႏွစ္ (ေအဒီ)	မွတ္ခ်က္
၁။	အရိယဘတိၱယ	အရိယဘတၱ (၁)	၄၉၉	အရိယသိဒၶႏ ၱဟုလည္း ေခၚသည္။
၂။	ေရာမကသိဒၶႏ ၱ	လာဍေဒ၀	၅၀၅
၃။	ေပါလိသသိဒၶႏ ၱ	လာဍေဒ၀	၅၀၅
၄။	ပဥၥသိဒၶႏိ ၱက	၀ရဟမိဟိရ	၅၅၀
၅။	ျဗဟၼဖုဋသိဒၶႏ ၱ	ျဗဟၼဂုတၱ	၆၂၈	ျဗဟၼသိဒၶႏ ၱဟုလည္း ေခၚသည္။
၆။	ျဗဟၼဖုဋသိဒၶႏ ၱ	ခ႑ခါဒယက	၆၂၈
၇။	သစၥယဓိဗၺဓိဒ	လာလ	၇၄၈
၈။	လဃုမာသန	မဥၨဴလ	၉၃၂
၉။	ျဗဟမာနသ	မဥၨဴလ	၉၃၂
၁၀။	သိဒၶႏ ၱေသခရ	သီရိပတိ	၁၀၂၈
၁၁။	သိဒၶႏ ၱသိေရာမဏိ	ဘာသၾက (၂)	၁၁၅၀

အျခားေသာ သိဒၶႏ ၱက်မ္းမ်ား

၁။	ေသာမသိဒၶႏ ၱ		၇။	သဗၺေဘာမသိဒၶႏ ၱ
၂။	ၿဗိဳ႔ဟဇ္ပတိသိဒၶႏ ၱ		၈။	လဃုအရိယသိဒၶႏ ၱ
၃။	ေဘာဇသိဒၶႏ ၱ		၉။	ၿဗိဳ႔ဟဇ္အရိယသိဒၶႏ ၱ
၄။	၀ရာဟသိဒၶႏ ၱ		၁၀။	သိဒၶႏ ၱသုႏၵရ
၅။	သုႏၵရသိဒၶႏ ၱ		၁၁။	ျဂဟလာဂ၀သိဒၶႏ ၱ
၆။	တတၱ၀ါ၀ိေ၀ကသိဒၶႏ ၱ		၁၂။	သိဒၶႏ ၱဒပၸန

            ဆိုင္ရာတြက္ရိုးတို႔၏ ဋီကာက်မ္းမ်ားလည္း ရိွၾကသည္။ ထိုထို သိဒၶႏ ၱက်မ္းမ်ားကို အမွီျပဳၿပီး ေခတ္အဆက္ဆက္ ေရးသားလာခဲ့ၾကေသာ က်မ္းမ်ားလည္းရိွသည္။ ဤတြင္ ျမန္မာ သံဒိ႒က်မ္း၏ မီွခိုရာျဖစ္ေသာ သူရိယသိဒၶႏွင့့္ ဋီကာမ်ား အေၾကာင္း ေဖာ္ျပပါမည္။

            သူရိယသိဒၶႏ ၱအမည္ကို Established Truth ဟု ဘာသာျပန္ခ်က္ရိွသည္။ တည္ၿမဲေသာ မွန္ကန္ျခင္း သို႔မဟုတ္ တိတိက်က် မွန္ကန္ျခင္းဟု ျမန္မာလိုနားလည္ႏုိင္၏။ ရမည္းသင္းသိမ္ကုန္းဆရာေတာ္ ဦးစာရိတၱ၏ ဘာမိႆကတြက္ရိုး ဋီကာတြင္ -

‘သူရိယႆ ဂမနံ သိဇၥ်တိ ဧတၱ ဧေတနာတိ သူရိယသိဒၶေႏ ၱာ’ ဟု ၀ိၿဂိဳဟ္ဖြင့္ျပ၏။

            ဧတၱ ဧတသၼႎ ဂေႏၶ၊ ဤက်မ္း၌။ ၀ါ ဧေတန၊ ထိုက်မ္းျဖင့္။ သူရိယႆ၊ ေန၏။ ဂမနံ၊ သြားျခင္းကို။ သိဇၥ်တိ၊ ႀကံစည္ တိုင္းထြာ အစိပ္ျဖာ၍ ၿပီးစီး၏။ ဣတိတသၼာ၊ ထိုသို႔ၿပီးစီးရာ ၿပီးစီးေၾကာင္းျဖစ္ေသာ သတိၱေၾကာင့္။ ေသာဂေႏၶာ၊ ထိုက်မ္းသည္။ သူရိယသိဒၶေႏ ၱာ၊ သူရိယသိဒၶႏ ၱ မည္၏။  

            ေနမင္း၏သြားျခင္းကို ႀကံစည္တိုင္းထြာ၍ ၿပီးစီးေသာေၾကာင့္ သူရိယသိဒၶႏ ၱ ေခၚသည္ဟု ဆိုလို၏။

သူရိယ = ေနမင္း၊ သိဒၶႏ ၱ= သိဒၶ+အႏ ၱ = ၿပီးဆံုးျခင္း

သူရိယသိဒၶႏ ၱ = ေနလ၊ ၿဂိဳဟ္နကၡတ္တို႔ သြားလာပံုကို အစအဆံုးတြက္ခ်က္ၿပီးေသာ နကၡတၱေဗဒတြက္ရိုးက်မ္း

            သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းအရ ကမ ၻာႀကီး၏ သက္တမ္းကို စတုယုဂ္ ေလးပါး (ကတယုဂ္၊ ေတၾတယုဂ္၊ ဒြါပရာယုဂ္၊ ကလိယုဂ္) ျဖင့္တိုင္းတာသည္။ ေနမင္းသည္ ကတယုဂ္တစ္ခုကုန္ဆံုးတိုင္း သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းကို ေဟာျမဲျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။ မယ ဟု အမည္ရိွေသာ အသူရာက နကၡတၱေဗဒက်မ္းကို သိလိုတတ္လိုသျဖင့္ ေနမင္းက ေဟာျပျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေနမင္းကိုယ္တိုင္ ေဟာျခင္းမဟုတ္ေခ်။ သူ၏ကိုယ္စား ကာလပူရိသေယာက္်ားျမတ္က ေဟာသည္ဟု ဆုိသည္။  

            သို႔ဆိုလွ်င္ ေနမင္းကိုယ္စားေဟာသည္ဆုိေသာ ကာလပူရိသဟူသည္ အဘယ္သူနည္း။ ဘယ္မွာရိွသနည္း။ ယခုေခတ္ အသိပညာအားျဖင့္ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္၊ ေနမင္းဆိုသည္မွာ ေကာင္းကင္ရိွ ၾကယ္တစ္လံုးသာျဖစ္သည္။ အခ်င္းမိုင္ ေပါင္း ၈၆၅၃၇၀ ရိွ၊ ကမၻာၿဂိဳဟ္ထက္ ၁၀၉ ဆ ႀကီးေသာ မီးတဟုန္းဟုန္းေတာက္ေလာင္ေနသည့္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ဓါတ္ေငြ႔လံုးႀကီး သာျဖစ္သည္။ ေရွးယခင္က ယံုၾကည္ခဲ့ၾကေသာ ေနနတ္သား၊ ေနဗိမာန္ဟူသည္မွာ ယခုေခတ္လူမ်ားအဖို႔ေတာ့ ဒ႑ာရီ သက္သက္မွ်ျဖစ္သည္။ ယခုေခတ္တြင္သာ သည္က်မ္းကို ေနမင္းကေဟာပါသည္ဟု ဆိုလွ်င္ မည္သူယံုပါမည္နည္း။ (သို႔တုိင္ ဂ်ပန္လူမ်ိဳးတို႔က သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ေနနတ္မ်ိဳးႏြယ္ဟု ယံုၾကည္ယူဆေနၾကသည္။ သုိ႔အတြက္ သူတို႔အလံတြင္ ေနလံုးႀကီးကို တင္ထားျခင္း ျဖစ္၏။)

            သုိ႔ေသာ္ေရွးေဟာင္း အိႏိၵျပည္၏ သူတို႔ေခတ္ႏွင့္သူတို႔ ေတြးေခၚေသာ အေတြးအေခၚအရ ေတြးၾက၊ ေရးၾကျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းကို မည္သူမွ တြက္ခ်က္ၿပီး တီထြင္ေရးသားျခင္းမဟုတ္။ က်မ္းျပဳဆရာမရိွ၊ ေနမင္းကသာ ေဟာျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုလို၏။ ဤသို႔ဆိုျခင္းမွာလည္း ဤက်မ္းကို အထင္ႀကီးေစရန္၊ ယံုၾကည္အားထားေစရန္ ဖန္တီးထား ျခင္းျဖစ္တန္ရာသည္။ က်မ္း၏ ဂုဏ္ပုဒ္ပင္တည္း။

            သူတို႔ယံုၾကည္ခ်က္ႏွင့္ သူတို႔ရိွျခင္းအားျဖင့္ တြက္ရိုး၏ ကိန္းဂဏန္းသခ်ၤာမ်ားကို ထိခိုက္စရာ အေၾကာင္းမရိွေပ။ အေရးႀကီးသည္မွာ တြက္ရိုးအတိုင္းတြက္၍ ေန, လ, ၿဂိဳဟ္ရပ္ ၿဂိဳဟ္ေနကို သိဘို႔သာျဖစ္သည္။ ေခတ္ပညာတတ္ ဘာသာျပန္ က်မ္းဆရာမ်ားႏွင့္ နကၡတ္ပညာရွင္မ်ားက ဤက်မ္းကို မယအမည္ရိွ အသူရာကပင္ေရးခဲ့လိမ့္မည္။ ထို မယအသူရာမွာလည္း အျခားသူမဟုတ္။ အဆီးရီးယားျပည္သား သို႔မဟုတ္ ေဘဘီလိုးနီးယားျပည္သားသာ ျဖစ္ရမည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ အဆီးရီးယားႏွင့္ ေဘဘီလိုးနီးယားတိုင္းျပည္မ်ားကား ဂရိ ႏွင့္ ေရာမျပည္မ်ား မထြန္းကားမီကပင္ တိုးတက္ထြန္းကားေနၿပီ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္တည္း။  

            မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ၊ ဤအခ်က္သည္အေၾကာင္းမဟုတ္။ ေနမင္းကပင္ ေဟာေဟာ၊ နကၡတ္ဆရာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ ကပင္ေရးသား ေရးသား။ လိုရင္းအခ်က္မွာ ၎က်မ္းလာ နကၡတၱေဗဒပညာ၏ အဆီအႏွစ္ပင္ျဖစ္ေလ၏။ အစဥ္အလာ မွတ္တမ္းမ်ားအရ ေနမင္းကပင္ေဟာသည္ဟု ယူဆပါကလည္း ဘာမွျဖစ္မသြားေခ်။ ဤတြက္ရိုးက်မ္းသည္ သာမန္မဟုတ္။ ေနမင္းကေဟာခဲ့ေသာ က်မ္းျဖစ္သည္ဟု မွတ္တမ္းထားရျခင္းသည္ပင္လွ်င္ မွားသည္ျဖစ္ေစ၊ မွန္သည္ျဖစ္ေစ။ အလြန္ဂုဏ္ရိွ လွေပသည္။

            ေခတ္သုေတသီမ်ားႏွင့္ နကၡတ္ပညာရွင္တို႔ကမူ သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းကို အေစာဆံုး ေအဒီ ၄၀၀ ႏွင့္ ေနာက္အက်ဆံုး ေအဒီ ၁၁၀၀ အတြင္းက ေပၚေပါက္ခဲ့သည္ဟု ယူဆၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ အိႏိၵယနကၡတ္ပညာရွိတုိ႔ကမူ သူရိယသိဒၶႏ ၱက်မ္းကို ခရစ္ေတာ္မဖြားျမင္မီ ဘီစီေခတ္ကတည္းက ရိွခဲ့ၾကသည္ဟု ယူဆၾကပါသည္။