လ မဟာ၊ လ ျပာ၊ ေသြးေရာင္လ အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

ကြ်ႏ္ုပ္ဤစာကို ေရးေနခ်ိန္၌ ေခြးႀကီးငပုပ္ကား စႏၵာလမင္းႀကီးကို ျပန္အံထုတ္ေနေခ်ၿပီ။

ဤႏွစ္ (၂၀၁၈) ခုႏွစ္ ဇႏၷဝါရီလ ၃၁ ရက္ေန႔တြင္ လမင္းႀကီး၌ ထူးျခားျဖစ္စဥ္ သံုးခု တစ္ၿပိဳင္နက္ ျဖစ္သည္ဆို၏။

Ø  ပထမတစ္ခုမွာ မဟာလမင္း (Supermoon) ျဖစ္ၿပီး       

Ø  ဒုတိယတစ္ခုမွာ လ ျပာ (Blue Moon) ျဖစ္၍

Ø  တတိယတစ္ခုမွာ ေသြးေရာင္လ (Blood Moon) ျဖစ္သည္။

ပထမတစ္ခုမွာ မဟာလမင္း (Supermoon)

လမင္းႀကီးသည္ ကမၻာကို အီလစ္ (ဘဲဥပံု) ပတ္ေနေလရာ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ကမၻာႏွင့္နီးလာၿပီး (perigee) တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ကမၻာႏွင့္ ေဝးသြား၏။ ကမၻာႏွင့္နီးလာလွ်င္ လကုိ ပိုၿပီး ႀကီးမားစြာျမင္ရသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ လသည္ သာမန္အခ်ိန္မ်ားထက္ ၁၄% မွ် ပိုမို ေတာက္ပထြန္းလင္းသည္ဆုိ၏။ ထိုကဲ့သို႔ေသာလကို မဟာလမင္း (Supermoon) ဟု ေခၚသည္။

ဒုတိယတစ္ခုမွာ လ ျပာ (Blue Moon)

လ ျပာ ဆုိသည္မွာ တစ္လတည္းတြင္ လႏွစ္ခါျပည့္လွ်င္ လ ျပာ (Blue moon) ေခၚသည္ဆို၏။

သိပ္ေတာ့မဆန္းလွပါ။ လစႏၵာက ကမၻာကိုလွည့္ရန္ ၂၉ ရက္ခဲြၾကာသည္။ ထို လစႏၵာတစ္ပတ္ျပည့္ခ်ိန္သည္ အဂၤလိပ္လ (ယခုဆိုလွ်င္ ဇႏၷဝါရီလ) တစ္လအတြင္း ကြက္တိက်ေနပါက တစ္လအတြင္း ႏွစ္ခါ လျပည့္မည္သာ ျဖစ္ေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ဇႏၷဝါရီလသည္ ၃၁ ရက္ရိွၿပီး စျႏၵမာသက ၂၉ ရက္ခဲြသာ ရိွေသာေၾကာင့္တည္း။

ယခု ၂၀၁၈ ဇႏၷဝါရီလ ၁ ရက္ေန႔သည္ လျပည့္ေန႔ျဖစ္ၿပီး ဇႏၷဝါရီ ၃၁ ရက္သည္လည္း လျပည့္ေသာေၾကာင့္ တစ္လအတြင္း ႏွစ္ခါ လျပည့္သျဖင့္ ဒုတိယလကို လ ျပာ (blue moon) ဟု ေခၚျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

ေနာက္တစ္ႀကိမ္ Blue moon ကုိ မတ္လတြင္ ႀကံဳၾကရမည္။

တတိယတစ္ခုမွာ ေသြးေရာင္လ (Blood Moon)

လျပည့္ေန႔တြင္ လမင္းႀကီးသည္ သူ႔လမ္းေၾကာင္းအတိုင္းသြားစဥ္ ကမၻာအရိပ္က လေပၚထိုးက်သျဖင့္ လငပုပ္ဖမ္းျခင္း ျဖစ္လာသည္။ လငပုပ္ဖမ္းျခင္း ျဖစ္စဥ္တြင္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ လႀကီး ျဖဴရာမွနီလာျခင္းကို ေသြးေရာင္လ (blood moon) ဟု ေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။

ေနာက္တစ္ႀကိမ္ လငပုပ္ဖမ္းျခင္းကို ဇူလိုင္ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ ေတြ႔ၾကရမည္။

သည္ကေန႔ (ဇႏၷဝါရီလ ၃၁၊ ၂၀၁၈) တြင္ ထို ျဖစ္စဥ္သံုးခုစလံုးႏွင့္ ကိုက္ညီေနသျဖင့္ အလြန္ထူးျခားေသာလ ဟု ေခၚျခင္း ျဖစ္၏။ သည္ျဖစ္ရပ္မ်ိဳးမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀ ၾကာမွ တစ္ခါျဖစ္သည္ဆို၏။ ယခုကဲ့သို႔ Supermoon, blue moon, blood moon ထပ္တူက် ျခင္းကို ၁၈၆၆ ခုႏွစ္က တစ္ႀကိမ္ႀကံဳခဲ့ရသည္။ ထိုစဥ္က အေမရိကန္သမၼတ ေအဘရာဟင္လင္ကြန္း လုပ္ႀကံခံရၿပီး အင္ဒရူးဂြ်န္ဆင္ သမၼတတာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရေသာ ကာလလည္း ျဖစ္၏။

ယေန႔ လလံုးဝၾကတ္ခ်ိန္ စုစုေပါင္း ၁ နာရီႏွင့္ ၁၄ မိနစ္။  

ျမန္မာျပည္မွလူမ်ားအဖို႔ လၾကတ္ျခင္းကို ညေန ၆ နာရီ ၁၈ မိနစ္တြင္ စတင္ျမင္ရၿပီး လၾကတ္ျခင္း လံုးဝလြန္ေျမာက္မည့္ အခ်ိန္မွာ ၁၀ နာရီ ၃၈ မိနစ္ဟု ဆုိ၏။ (ဘာမွန္ေျပာင္းမွမပါဘဲ ဒီအတုိင္း သာမန္မ်က္စိနဲ႔ၾကည့္တာေတာ့ ည ၁၀ နာရီ ၁၅ ေလာက္ ကတည္းက လြတ္ေနတယ္လို႔ ျမင္တာပဲ။) 

လၾကတ္လွ်င္ ဘာျဖစ္တတ္သည္ စသျဖင့္ ဆိုၾကသူမ်ားလည္း ရိွ၏။

ေရွးယခင္လူႀကီးမ်ားကေတာ့ လမင္းႀကီးကို ငပုပ္ဟူေသာေခြးႀကီးက အာခံတြင္းတြင္ ငုံထားျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လၾကတ္ျခင္းကို လငပုပ္ဖမ္းသည္ဟု ေခၚၾကျခင္းျဖစ္၏။

အမွန္က လၾကတ္ျခင္းမွာ ေန၊ ကမၻာ၊ လ တို႔ လွည့္ပတ္သြားလာရာမွ ျဖစ္လာေသာ သဘာဝျဖစ္စဥ္တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။

ယခု အမ်ားဗဟုသုတရေစရန္ ကြ်န္ေတာ့္ ျမန္မာျပကၡဒိန္စာအုပ္ထဲမွ လၾကတ္ျခင္းအေၾကာင္း အခန္းကို ထုတ္ႏုတ္၍ ေဖာ္ျပလုိက္ပါသည္။

++++++++++++++++++++++==

ေနၾကတ္၊ လၾကတ္ျခင္းအေၾကာင္း

ျမန္မာျပကၡဒိန္တြက္ရာတြင္ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္ျခင္းသည္လည္း အေရးႀကီးပါသည္။ လက္ရိွသံုးေနေသာ ျပကၡဒိန္ မွန္၊ မမွန္ကို မည္သည့္ေန႔တြင္ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္သည္ ဆုိသည္ကိုၾကည့္ၿပီး ခန္႔မွန္းႏုိင္ပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္ျခင္း အေရးႀကီးရသနည္းဟူမူ ေနၾကတ္ျခင္းသည္ လကြယ္ရက္မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ လၾကတ္ျခင္းမ်ားသည္ လျပည့္ေန႔မ်ားတြင္လည္းေကာင္း ျဖစ္ရပါမည္။ သို႔ေသာ္ ဆရာဦးအုန္းႀကိဳင္ကမူ ေဒသကြာျခားမႈေၾကာင့္ လဆန္း ၁ ရက္တြင္ ေနၾကတ္ျခင္း၊ လျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္တြင္ လၾကတ္ျခင္းမ်ားကိုလည္း လက္ခံႏိုင္ရမည္ဟု ဆုိပါသည္။ သူ႔အဆို သင့္ျမတ္ လွ၏။ သို႔ေသာ္ လဆန္း ၂ ရက္၊ ၃ ရက္၊ လဆုတ္ ၂ ရက္၊ ၃ ရက္ေန႔မ်ား၌ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္သည္ဆုိလွ်င္ ထိုျပကၡဒိန္ မွားေနၿပီျဖစ္၏။

ကမၻာ၏အရံၿဂိဳဟ္ လ သည္ ကမ ၻာကိုပတ္ေနစဥ္ ကမ ၻာသည္ ေနကို ပတ္ေနသည္။ ထိုအခါ တစ္လလွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္ ေန၊ ကမ ၻာ၊ လ တို႔ တစ္တန္းတည္းက်သည္။ တစ္ႀကိမ္မွာ လျပည့္ေန႔တြင္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္တစ္ႀကိမ္မွာ လကြယ္အခါတြင္ ျဖစ္သည္။ လကြယ္အခါ လ သည္ ေနႏွင့္ ကမၻာအၾကားေရာက္သြားခ်ိန္၌ ေနကို ကြယ္မိေသာအခါ ေနၾကတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ လျပည့္အခါ ကမ ၻာသည္ ေနႏွင့္လအၾကား ေရာက္ေနစဥ္ ကမ ၻာ၏အရိပ္ လေပၚ ဖံုးသြားသည့္အခါ လၾကတ္သည္။ သို႔မဟုတ္ လငပုပ္ဖမ္းသည္။

လ၏အရိပ္ ကမ ၻာေပၚက်လွ်င္ ထိုအရိပ္ထဲေရာက္ေနသူမ်ားသည္ ေနကိုမျမင္ရေတာ့သျဖင့္ ထိုေဒသမွလူမ်ားအဖို႔ ေနၾကတ္ျခင္းကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ထို လ၏အရိပ္မွာ အလ်ား မိုင္ ၁၀၀၀၀၊ အနံ မိုင္ ၁၀၀ ခန္႔ရိွ၏။ ထုိုဧရိယာမွာ ကမၻာေျမ ဧရိယာ၏ ၁ % မွ်ပင္မရိွပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေနၾကတ္ျခင္းကို ျမင္ႏိုင္သည့္ ဧရိယာမွာ အလြန္နည္းပါသည္။

လသည္ ေနလမ္းေၾကာင္းအတြင္း က်ေရာက္ခဲ့ေသာ္ လကြယ္ေန႔ သို႔မဟုတ္ ေနႏွင့္လတစ္ဖက္တည္းတြင္ရိွေနစဥ္ သို႔မဟုတ္ ေနႏွင့္လသည္ ရာသီတစ္ခုတည္းတြင္ အတူရပ္တည္စဥ္ ကမၻာေပၚရိွ အထက္ပါ ပံု (၃) ၏ ဧရိယာ (ဂ) အတြင္းမွ လူမ်ား ေနၾကတ္ျခင္းကို ျမင္ရပါမည္။

ကမ ၻာ၏အရိပ္သည္ လေပၚက်ေရာက္ခဲ့ေသာ္ လျပည့္ေန႔ သို႔မဟုတ္ ေနႏွင့္လ တစ္ဖက္တစ္ခ်က္ရိွေနစဥ္ သို႔မဟုတ္ ေနႏွင့္လသည္ ရာသီစက္၌ သမသတ္ရပ္စဥ္ ကမၻာေပၚရိွ အထက္ပါ ပံု (၂) ၏ ဧရိယာ (ခ) အတြင္းမွ လူမ်ား လၾကတ္ျခင္းကို ျမင္ရပါမည္။

လၾကတ္ႏိုင္ေသာ ဧရိယာမွာ လျပည့္အခ်ိန္ကာလတြင္ ေနသြားလမ္းႏွင့္ လသြားလမ္းတို႔ဆံုမွတ္ မွ ဟိုဘက္၊ သည္ဘက္ ၁၁ ဒီဂရီအတြင္းရိွ လသြားလမ္းေၾကာင္း အလ်ားအတြင္း ျဖစ္ပါသည္။ လသည္ ေတာင္မွေျမာက္သို႔အသြား ေနသြားလမ္း ႏွင့္ လသြားလမ္းတို႔ (အတက္) ဆံုမွတ္ကို “ရာဟု” ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ လသည္ ေျမာက္မွေတာင္သို႔အသြား ေနသြားလမ္း ႏွင့္ လသြားလမ္းတို႔ (အဆင္း) ဆံုမွတ္ကို “ကိတ္” ဟူ၍လည္းေကာင္းေခၚ၏။ ရာဟုႏွင့္ ကိတ္သည္ ၁၈၀ ဒီဂရီ တိတိကြာသည္။

ကမ ၻာကိုလပတ္သည့္လမ္းေၾကာင္းမွာ ကမ ၻာက ေနကိုပတ္သည့္လမ္းေၾကာင္းႏွင့္ ၅ ဒီဂရီခန္႔ေစာင္းေနသျဖင့္ ေန၊ လ၊ ကမ ၻာတို႔ တစ္တန္းတည္းက်တိုင္းေတာ့ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္မျဖစ္ျခင္းျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ လပတ္လမ္းႏွင့္ ေနပတ္လမ္း ဆံုမွတ္ (ရာဟု ႏွင့္ ကိတ္) သည္ ေနာက္ျပန္သြားသည္ျဖစ္ရာ ထိုဆံုမွတ္သည္ ေန၊ လ၊ ကမၻာတို႔ တစ္တန္းတည္းက်ခ်ိန္ သို႔မဟုတ္ သမသတ္ က်ခ်ိန္နားနီးလာလွ်င္ ေနၾကတ္လၾကတ္ျဖစ္သည္။

အတိအက်ေျပာရလွ်င္ လဆန္းတစ္ရက္ေန႔သည္ ရာဟု သို႔မဟုတ္ ကိတ္မွ ၁၈.၅ ဒီဂရီအတြင္းရိွလွ်င္ ေနၾကတ္မည္။ အကယ္၍ လျပည့္ခ်ိန္တြင္ လမင္းသည္ ရာဟု သုိ႔မဟုတ္ ကိတ္မွ ၉.၅ ဒီဂရီအတြင္းရိွလွ်င္ လၾကတ္မည္။ သို႔ျဖစ္ရာ လမင္း သည္ ရာဟုအတြင္း၀င္သြားေသာေၾကာင့္ လငပုပ္ဖမ္းသည္ဟု ေခၚျခင္းျဖစ္၏။ ^၁၅

            သို႔ျဖစ္ရာ ေနၾကတ္ခ်ိန္တြင္ ေန၊ လ ႏွင့္ ရာဟု သို႔မဟုတ္ ကိတ္သည္ ရာသီတစ္ခြင္တည္း က်ေနပါသည္။ လၾကတ္ခ်ိန္တြင္ ေန ႏွင့္လသည္ ၁၈၀ ဒီဂရီကြာလွ်က္ သို႔မဟုတ္ ရာသီခြင္တြင္ သမသတ္ရပ္လွ်က္ ေန ႏွင့္ လ ရပ္တည္ရာ ရာသီမ်ားတြင္ ရာဟု ႏွင့္ ကိတ္တို႔ အတူရပ္တည္ပါသည္။

ေနၾကတ္ျခင္းမွာ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္၀င္ရုိးစြန္းမ်ားအပါအ၀င္ ကမၻာေပၚမွ မည့္သည့္ေနရာတြင္မဆို ျဖစ္ႏုိင္သည္။ တစ္ႏွစ္လွ်င္ အမ်ားဆံုး ေနၾကတ္ ေလးႀကိမ္ သို႔မဟုတ္ ငါးႀကိမ္။ လၾကတ္ ႏွစ္ႀကိမ္ သို႔မဟုတ္ သံုးႀကိမ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။  ႏွစ္ႏွစ္လွ်င္တစ္ခါ ေနၾကတ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဤကဲ့သို႔ေနၾကတ္ျခင္းမွာ ကမၻာေပၚရိွ အရပ္ေဒသေပါင္းစံုတြင္ လွည့္လည္ ျဖစ္ေပၚေနျခင္းျဖစ္သည္။ ေနလံုး၀ၾကတ္ျခင္းကို တစ္ေနရာတည္းမွေနၿပီး ျမင္ႏုိင္ရန္ ပ်မ္းမွ်ျခင္းအားျဖင့္ ၃၇၅ ႏွစ္ခန္႔ ေစာင့္ရမည္ျဖစ္၏။

            ေနၾကတ္၊ လၾကတ္ျခင္းမ်ားမွာ အခ်ိန္မွန္ျဖစ္ေပၚလွ်က္ရိွရာ အတိတ္ကာလမွ ေနလၾကတ္ရက္မ်ား၊ အနာဂတ္ကာလ မွ ေနလၾကတ္ရက္မ်ား၊ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းၾကတ္မည္၊ အျပည့္ၾကတ္မည္၊ မည္မွ်ၾကာမည္၊ မည္သည့္ေဒသမ်ားမွ ျမင္ရမည္ စသည္တို႔ကို တြက္ယူရရိွႏိုင္ပါသည္။

            ကြ်န္ေတာ့္ထံတြင္ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း ၏ သူရိယသိဒၶႏ ၱ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္ သရတြက္ရိုက်မ္း ဟူေသာစာအုပ္ ရိွပါသည္။ ဤစာအုပ္ကို စတင္၀ယ္ယူစဥ္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွ စတင္ေလ့လာခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္ျခင္း အေၾကာင္းကို ေျခေျချမစ္ျမစ္၊ က်က်နန ရွင္းျပထားသည္မဟုတ္ဘဲ ဘယ္ကိန္းကိုတည္၊ ဘယ္ကိန္းျဖင့္ေျမွာက္၊ ဘယ္ကိန္း ျဖင့္စား စသည္ျဖင့္ေဖာ္ျပထားရံုမွ်ျဖစ္ရာ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္သေဘာတရားကို နားမလည္ခဲ့ပါ။ ထို႔ျပင္တ၀ အေရးအသားမ်ား မွာ ေရွးအေရးအသားမ်ားျဖစ္ၿပီး ကိန္းမ်ားမွာလည္း ေရွးကိန္းမ်ား၊ နာရီမွာလည္း ျမန္မာနာရီ စသည္ျဖင့္ျဖစ္ေလရာ ေခတ္ေဟာင္းက်မ္းစာအျဖစ္ အမွတ္တရ သိမ္းထားရံုမွလဲြ၍ ယခုေခတ္အတြက္ အသံုးမတည့္လွပါ။

ဤသည္မွာ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္ျခင္းအေၾကာင္း ျဖစ္၏။

မႏၱေလးမွ မိတ္ေဆြ ဆရာဦးေအာင္သန္းကေတာ့ သည္ ေနၾကတ္၊ လၾကတ္ကို စာတတ္သူမွန္သမွ် အလြယ္တကူ လက္ႏွင့္ ခ်တြက္ႏုိင္ေအာင္ လုပ္စမ္းပါ ဟု တိုက္တြန္းပါသည္။

ကြ်န္ေတာ္ ႀကိဳးစားၾကည့္ပါမည္။

ေက်းဇူးတင္ပါသည္။

ေအးၿငိမ္း

၃၁ ဇႏၷဝါရီလ၊ ၂၀၁၈