စြမ္းအင္ႏွင့္ အႏၲရာယ္

၁။ နိဒါန္း

ကြ်ႏု္ပ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လွ်ပ္စစ္လုပ္သားမ်ား ဓာတ္တိုင္ေပၚတြင္ အလုပ္လုပ္ရင္း ဓာတ္လိုက္၍ ေသၾကရသည့္သတင္းမ်ားကို ခပ္စိပ္စိပ္ ဖတ္လာရပါသည္။ ယခင္တံုးကလည္း ကြန္ကရိေဖ်ာ္သည့္စက္အတြင္း လုပ္သားႏွစ္ဦး ကြန္ကရိခ်ိဳးဝင္ခြာေနစဥ္ ခလုတ္ဖြင့္သျဖင့္ စက္ညပ္ေသခဲ့ပါေသးသည္။ အလြန္ဝမ္းနည္းစရာ ေကာင္းလွ၏။

ဤသည္မွာ စီမံခန္႔ခဲြမႈ ညံ့ဖ်င္းေသာေၾကာင့္ မေသသင့္ဘဲ ေသၾကရသည့္ မေတာ္တဆမႈမ်ား ျဖစ္၏။ အလုပ္ကုိ စနစ္တက် လုပ္တတ္လွ်င္၊ လက္ေတြ႔လည္း လုိက္နာလုပ္ေဆာင္ၾကမည္ဆိုလွ်င္ ဤကဲ့သို႔ေသာ မေတာ္တဆမႈမ်ား မျဖစ္ေအာင္ တားဆီးႏိုင္၏။

ေန႔စဥ္အလုပ္လုပ္ေနရေသာ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ စြမ္းအင္မ်ား ပတ္လည္ဝိုင္းလ်က္ရိွ၏။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအတြက္ စြမ္းအင္သည္ မရိွမျဖစ္လိုအပ္၏။ စြမ္းအင္သည္ မီးကဲ့သို႔ပင္ သံုးတတ္လွ်င္ ေဆး၊ မသံုးတတ္လွ်င္ ေဘး ျဖစ္၏။ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲႏွင့္ လည္း ဒုကၡေပးႏုိင္၏။

ေအာက္ပါတစ္ခုခုေၾကာင့္ ထိုစြမ္းအင္မ်ား၏ အႏၱရာယ္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရႏိုင္၏။

v  လွ်ပ္စစ္မီးလိုင္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ျခင္း

v  မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ရုတ္တရက္စတင္လည္ပတ္ႏိုင္ေသာ စက္မ်ားအား ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း

v  ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈျပဳလုပ္ေနေသာ စက္ကိရိယာမ်ာအနီး၌ အလုပ္လုပ္ေနျခင္း

v  စက္အဖံုးအကာမ်ားအား ျဖဳတ္ျခင္း

v  အႏၱရာယ္ကင္းလုပ္ငန္းအစီအစဥ္ (Safe Work Procedure) မ်ားကို လုိက္နာရန္ ပ်က္ကြက္ျခင္း

ဤအႏၱရာယ္မ်ားမျဖစ္ေစရန္ လိုက္နာရမည့္ အႏၱရာယ္ကင္းေရးစည္းမ်ဥ္းကို အဂၤလိပ္လို Log Out Tag Out Safety (အတုိေကာက္ LOTO) ဟုေခၚ၏။

ယခု ဤ LOTO အေၾကာင္း ရွင္းျပပါမည္။ ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ ေလ့လာၾက၍ လက္ေတြ႔လည္း လုိက္နာ လုပ္ေဆာင္ၾကပါမည့္အေၾကာင္း တိုက္တြန္းလိုက္ပါသည္။

၂။ စြမ္းအင္ ႏွင့္ အႏၱရာယ္

အလုပ္တစ္ခုလုပ္ရန္ လိုအပ္ေသာစြမ္းအားကို စြမ္းအင္ဟု ေခၚ၏။ စြမ္းအင္တြင္ အတည္စြမ္းအင္ (potential energy) ႏွင့္ အေရြ႔စြမ္းအင္ (kinetic energy) ဟု ႏွစ္မ်ိဳးရိွ၏။ စားပဲြအစြန္း၌ရိွေသာ ေဘာလံုး၊ ျပဳတ္က်လုဆဲဆဲ မိုးစက္၊ ေလးတြင္ တင္ထားေသာ ျမား၊ သစ္ကုိင္းေပၚမွာ နားေနေသာငွက္၊ တန္းလန္းဆဲြထားေသာ ဝန္၊ ဖိႏိွပ္ထားေသာ စပရင္၊ ဖိအားျမင့္ေလ စသည္တို႔မွာ အတည္စြမ္းအင္ နမူနာမ်ား ျဖစ္၏။ စားပဲြစြန္းမွ ေဘာလံုးကို ထိလိုက္ေသာ္ ေအာက္သို႔ျပဳတ္က်လာ၏။ ထိုအခါ အတည္စြမ္းအင္မွ အေရြ႔စြမ္းအင္သို႔ ေျပာင္းသြား၏။ ဥပမာ အေနႏွင့္ ေအာက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါ။

ခလုတ္ပိတ္ထားၿပီး မီးဝင္ေနေသာလွ်ပ္စစ္ႀကိဳးသည္လည္း အလားတူပင္ စြမ္းအင္ရိွေန၏။ ခလုတ္ကိုဖြင့္လုိက္သည့္အခါ လွ်ပ္စစ္ စီးလာၿပီး စက္မ်ားလည္ပတ္ႏုိင္သည္။ မီးလံုးမ်ားလင္းလာသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ လူသည္ ထိုမီးႀကိဳးႏွင့္ထိေနလွ်င္ လူခႏၶာကုိယ္ အတြင္းသို႔ လွ်ပ္စစ္စီးဝင္ကာ ဓာတ္လိုက္သည္။ လွ်ပ္စစ္ျပင္းအားမ်ားလွ်င္ အသက္အႏၱရာယ္ပင္ ဆံုးရံႈးႏိုင္၏။

စြမ္းအင္အမ်ိဳးအစားမ်ား

စြမ္းအင္	နမူနာ
ဓာတုစြမ္းအင္	ဓာတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္ကဲ့သို႔ေသာ အရည္မ်ား၊ မီသိန္း၊ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ကဲ့သို႔ အေငြ႔မ်ား၊ ဓာတ္ေျမၾသဇာကဲ့သုိ႔ အစိုင္အခဲမ်ား
လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္	ေအစီလွ်ပ္စစ္၊ ဒီစီလွ်ပ္စစ္၊ အိမ္သံုး၊ စက္မႈလုပ္ငန္းသံုး၊ လမ္းမီး၊ ေမာ္တာ၊ ထရန္စေဖာ္မာ၊ အင္ဗာတာ စသည္
ေျမဆဲြအား	ေျမွာက္ထားေသာ ဝန္မ်ား၊ အစြန္း၌ရိွေနေသာ ပစၥည္းမ်ား၊ အျမင့္တစ္ေနရာရိွ လူ
ဟုိက္ေျဒာလစ္	ဟိုက္ေျဒာလစ္ပန္႔မ်ား၊ ပိုက္မ်ား၊ ဗားမ်ား၊ ေဖာက္ကလစ္၊ power press, injection molding machine, etc.
စက္မႈစြမ္းအင္	အင္ဂ်င္မ်ား၊ တာဘိုင္မ်ား၊ လည္ေနေသာ ဘီးမ်ား၊ ခါးပတ္ႀကိဳး၊ ခ်ိန္းႀကိဳးမ်ား၊ ဖိထားေသာ စပရင္မ်ား စသည္
ေလဖိအား	ေလဖိအားျမင့္အိုးမ်ား၊ တိုင္ကီမ်ား၊ ဗားမ်ား၊ ပိုက္မ်ား၊ ေနာ္ဇယ္မ်ား စသည္
ဓာတ္ေရာင္ျခည္	အိတ္စ္ေရး၊ ဂမ္မာေရး၊ အနီေအာက္ေရာင္ျခည္၊ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္၊ မိုက္ခရိုေဝ့ဖ္၊ ေလဆာေရာင္ျခည္ ionizing rediation, non-ionizing radiation စသည္
အပူစြမ္းအင္	မီး၊ မီးပူ၊ ေရေႏြးေငြ႔၊ ေရးေႏြးပိုက္၊ ေရေႏြးအိုး စသည္

စြမ္းအင္သည္ အသြင္တစ္မ်ိဳးမွ ေနာက္တစ္မ်ိဳးသုိ႔ ေျပာင္းႏိုင္၏။ ဤသို႔စြမ္းအင္ အသြင္ေျပာင္းျခင္းျဖင့္ လူတို႔လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ဖန္တီးယူႏုိင္သည္။ ဥပမာ - လွ်ပ္စစ္မီးဖိုသည္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ကို အပူစြမ္းအင္သို႔ ေျပာင္းေပးသည္။ ေမာ္တာသည္ လွ်ပ္စစ္ စြမ္းအင္ မွ စက္မႈစြမ္းအင္သို႔ ေျပာင္းေပးသည္။

သို႔ဆိုလွ်င္ စြမ္းအင္သည္ အႏၱရာယ္ကို မည္ကဲ့သို႔ ျဖစ္ေစႏိုင္သနည္း။

ေအာက္ပါတို႔မွာ ထိုစြမ္းအင္တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ေသာ အႏၱရာယ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ (အားလံုးမဟုတ္ပါ။ နမူနာမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။)

v  ဖိအားျမင့္ေလျဖင့္ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ ပုိက္အဆက္ျပဳတ္၍ အနီးရိွလူမ်ားကို ရိုက္မိျခင္း

v  ဖိအားျမင့္ေလျဖင့္ မေတာ္တဆ တစ္ဦးဦး၏ ခႏၶာကုိယ္အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ထိုးမိျခင္း

v  လည္ေနေသာ စက္အစိတ္အပိုင္းမ်ားအၾကား ညပ္မိျခင္း

v  ေရြ႔လ်ားေနေသာ ခါးပတ္ႀကိဳးမ်ားအၾကား ညပ္မိျခင္း

v  ေရြ႔လ်ား/လည္ပတ္ေနေသာ စက္အစိတ္အပိုင္းမ်ားႏွင့္ ရိုက္မိျခင္း

v  လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားလိုင္းတြင္ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ မီးလႊတ္သျဖင့္ ဓာတ္လိုက္ျခင္း

v  ေရေႏြးေငြ႔ပိုက္လိုင္းတြင္ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ မေတာ္တဆ ပိုက္လိုင္းပြင့္ျခင္း၊ ဗားပြင့္ျခင္း၊ မေတာ္တဆ ေရေႏြးလႊတ္မိျခင္း စသည္

v  ဟုိက္ေျဒာလစ္ဂ်ိဳက္ျဖင့္ ေထာက္ထားစဥ္ ဂ်ိဳက္ျပဳတ္က်၍ ညပ္မိျခင္း

၃။ အႏၱရာယ္ရိွေသာ စြမ္းအင္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း

စြမ္းအင္ေၾကာင့္ အႏၱရာယ္မျဖစ္ေစရန္ စြမ္းအင္ထုတ္လႊတ္ရာေနရာႏွင့္ အလုပ္လုပ္ေနရာေနရာတို႔ကို အဆက္ျဖတ္ထားရန္မွာ လြန္စြာ အေရးႀကီးေပသည္။ ထိုကဲ့သို႔အဆက္ျဖတ္ရန္ ေအာက္ပါအဆင့္မ်ားအလုိက္ လုပ္ေဆာင္ရမည္။

၁။ စြမ္းအင္ထုတ္လႊတ္ရာပင္ရင္းေနရာႏွင့္ ထုိစြမ္းအင္ကို အဆက္ျဖတ္ႏိုင္သည့္ ကိရိယာမ်ားကို ရွာပါ။

၂။ ကိုင္တြယ္မည့္ပစၥည္းမွ စြမ္းအင္အားလံုးကို စြန္႔ထုတ္/ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ပါ။

၃။ စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ကိရိယာကို အႏၱရာယ္အကင္းဆံုးျဖစ္ေစရန္ ခိုင္ခိုင္ၿမဲၿမဲတပ္ဆင္ပါ။

၄။ အဆက္မျဖတ္ႏုိင္ေသာ စြမ္းအင္မ်ားကို အျခားေနရာမ်ားသုိ႔ေရာက္ေအာင္ ျဖန္႔ထား (သို႔) ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါ။

၅။ အဆက္ျဖတ္ၿပီးေၾကာင္း ေသခ်ာ/မေသခ်ာ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ ျပန္စစ္ေဆးအတည္ျပဳပါ။

၃၊ ၁။ စြမ္းအင္ထုတ္လႊတ္ရာပင္ရင္းေနရာႏွင့္ ထုိစြမ္းအင္ကို အဆက္ျဖတ္ႏိုင္သည့္ ကိရိယာမ်ားကို ရွာပါ။

မိမိလုပ္ငန္းခြင္မွ မည္သည့္စက္ကိရိယာကို ျပင္ဆင္ (သို႔) ျပဳျပင္မြမ္းမံမည္ကို ရွာပါ။ ထုိ႔ေနာက္ ထုိစက္တြင္ရိွသည့္ တစ္နည္း အားျဖင့္ ထုိစက္ကိုလည္ပတ္ေပးေနသည့္ စြမ္းအင္ကို ရွာပါ။ ထုိစြမ္းအင္သည္ တစ္မ်ိဳးမက ရိွေနႏိုင္သည္။ စက္မွ စြမ္းအင္ အားလံုးထုတ္ၿပီးသည့္တိုင္ (သို႔) စြမ္းအင္ထုတ္ေပးရာေနရာႏွင့္ အဆက္ျဖတ္ၿပီးသည့္တိုင္ အခ်ိဳ႔စြမ္းအင္မ်ား က်န္ေနႏိုင္ ေသးသည္ကို သတိျပဳပါ။

ဥပမာ -

လႊစက္မွ လႊသြားအဝိုင္းျပားကုိ လဲမည္ ဆိုပါစို႔။

ထိုလႊစက္ကို လွ်ပ္စစ္ျဖင့္ေမာင္းေသာ ေမာ္တာျဖင့္ လည္သည္။

ထိုေၾကာင့္ ေမာ္တာျဖင့္ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ လႊစက္ (စက္မႈစြမ္းအင္) ကတစ္ခု။

ေမာ္တာကိုေမာင္းေသာ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္က တစ္ခု - စြမ္းအင္ႏွစ္ခုရိွ၏။

လႊစက္မွ စက္မႈစြမ္းအင္ကိုျဖတ္ေတာက္ရန္ လႊစက္လံုးဝရပ္သြားသည္ထိ ေစာင့္ပါ။ လႊဝိုင္းလဲရန္ ေသာ့ (lock) ပါပါက ထို lock ကို ခ်ထားပါ။

လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ကို ျဖတ္ေတာက္ရန္မွာ လႊစက္၏ မိန္းခလုတ္ျဖစ္၏။

၃၊ ၂။ ကိုင္တြယ္မည့္ပစၥည္းမွ စြမ္းအင္အားလံုးကို စြန္႔ထုတ္/ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ပါ။

စက္ကုိလံုးဝပိတ္ထားပါ။ လွ်ပ္စစ္ျဖစ္လွ်င္ မိန္းခလုတ္ကိုခ်ပါ။

စက္မ်ားမွ ရပ္ခလုတ္ (stop switch) သို႔မဟုတ္ ဖြင့္၊ ရပ္ခလုတ္မ်ား (On/Off switch) သည္ စက္ကုိ စတင္လည္ပတ္ရန္၊ ရပ္ရန္ အတြက္သာျဖစ္ၿပီး စြမ္းအင္ကို အဆက္ျဖတ္ထားျခင္းမဟုတ္။ စြမ္းအင္ကို လံုးဝအဆက္ျဖတ္ထားရန္မွာ မိန္းခလုတ္ကုိ ခ်ထားရ မည္ ျဖစ္၏။

စြမ္းအင္ကို မည္ကဲ့သို႔အဆက္ျဖတ္မည္၊ စြန္႔ထုတ္/ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ရမည္ဆုိသည္မွာ စက္အမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္၍ ကဲြဲျပားသြားပါသည္။ အကယ္၍ ေလဖိအားစက္ျဖစ္ပါက လက္ျဖင့္ ပိတ္ရေသာ ဗားကို ပိတ္ထားပါ။ အကယ္၍ လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာျဖစ္ပါက လက္ျဖင့္ ခ်ရသည့္ ဘရိတ္ကာကုိ ခ်ထားျခင္းျဖစ္၏။ ေအာ္တိုခလုတ္မ်ားမသံုးရ။ လက္ျဖင့္ခ်ရေသာ ဗား/ခလုတ္ (manually operated valve/switches) မ်ားကိုသာသံုးပါ။

စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္မည့္ ကိရိယာမ်ားမွာ ေအာက္ပါတို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

v  အဆက္ျဖတ္ခလုတ္မ်ား (Main disconnect switches)

v  လိုင္းထဲမွ ဗားမ်ား (Line valves)

v  လက္ျဖင့္ ဖြင့္/ပိတ္ရေသာ လွ်ပ္စစ္ဘရိတ္ကာမ်ား (Manually operated electrical circuit breakers)

v  မူလီစဲြထားေသာ ဘလိုင္းဖလန္းမ်ား (Bolted blank flanges)

v  မူလီစဲြထားေသာ စလစ္ဘလိုင္းမ်ား (Bolted slip blinds)

v  ၾကမ္းတံုးမ်ား (ကားမ်ားေနာက္ျပန္မလိမ့္ေစရန္ ခုထားေသာ သစ္သားၾကမ္းတံုးမ်ားကဲ့သို႔) (Safety blocks)

v  စြမ္းအင္မလာႏုိင္ေစရန္ ျဖတ္ေတာက္၊ ပိတ္ဆို႔ထားႏိုင္ေသာ အလားတူ ကိရိယာမ်ား (Any similar device used to block or isolate energy)

နမူနာ စြမ္းအင္ အဆက္ျဖတ္ကိရိယာမ်ား

စက္ပစၥည္းမွ စြမ္းအင္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖယ္ထုတ္ျခင္းအတြက္ အႏၱရာယ္ကင္းေရး အေလ့အထ

v  စက္ကို စြမ္းအင္ပင္ရင္းမွ အဆက္ျဖတ္ပါ။

v  ေမာ္တာမ်ားကုိ စက္မွအဆက္ျဖတ္ပါ။ (ဥပမာ - စက္ႏွင့္ေမာ္တာကိုဆက္ထားေသာ ပူလီႀကိဳးကို ျဖဳတ္ထားပါ။)

v  လွ်ပ္စစ္ပတ္လမ္းမ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ထားပါ။ (ဥပမာ - ဘက္ထရီအိုးႏွင့္ဆက္ထားေသာ ႀကိဳးမ်ားကို ျဖဳတ္ထားပါ။ ပလပ္မ်ားကို ျဖဳတ္ထားပါ။)

v  ဟုိက္ေျဒာလစ္၊ ဖိအားျမင့္ေလ သို႔မဟုတ္ ေရေႏြးေငြ႔ပိုက္လိုင္းမ်ားကုိ ဗားမ်ား၊ ဘလိုင္းဖလန္းမ်ား သို႔မဟုတ္ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး သံုး၍ ပိတ္ထားပါ။

v  ေျမဆဲြအားေၾကာင့္ က်လာႏိုင္၊ ေရြ႔ႏိုင္ေသာ စက္အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို မေရြ႔ႏိုင္ေအာင္ ၾကမ္းတံုးမ်ားခု၍ ထားပါ။

၃၊ ၃။ စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ကိရိယာကို အႏၱရာယ္အကင္းဆံုးျဖစ္ေစရန္ ခိုင္ခိုင္ၿမဲၿမဲတပ္ဆင္ပါ။

စက္ကို ပိတ္ၿပီးသည့္အခါ စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ကိရိယာမ်ားကို သံုးၿပီး စြမ္းအင္ကို ဖယ္ထုတ္/ေလွ်ာ့ခ်ရပါသည္။ သို႔တိုင္ ရုတ္တရက္ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ (သို႔မဟုတ္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရိွရိွ) စြမ္းအင္မ်ား စီးဆင္း၊ ဝင္ေရာက္လာျခင္းကိုမူ အကာအကြယ္ အျပည့္အဝ မေပးႏိုင္ေသးပါ။ ထိုအဆက္ျဖတ္ကိရိယာမ်ားကို လံုးဝ ဖြင့္ပိတ္ျခင္းမျပဳႏိုင္ရန္ စီမံမထားေသးသေရြ႔ စိတ္မခ်ရ ေသးပါ။ ထိုဗားမ်ား၊ ခလုတ္မ်ားကို တစ္ေယာက္ေယာက္က လာဖြင့္သြားႏိုင္ေသးသည္။

Locking Out (LO) ေသာ့ခတ္ျခင္း

ေသာ့ခတ္ျခင္း (Log Out) ဆိုသည္မွာ ထိုစြမ္းအင္ အဆက္ျဖတ္ကိရိယာမ်ားကို ေသာ့တစ္ေခ်ာင္းတည္းသာရိွေသာ ေသာ့ခေလာက္ျဖင့္ ခတ္ျခင္း ျဖစ္၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဤကဲ့သို႔ ေသာ့ျဖင့္ခတ္ရသနည္းဟူမူ ထို စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ ကိရိယာမ်ားကို မေတာ္တဆေသာ္လည္းေကာင္း၊ တမင္သက္သက္ေသာ္လည္းေကာင္း တစ္ေယာက္ေယာက္က လာေရာက္ဖြင့္ျခင္း အႏၱရာယ္မွ အျပည့္အဝ ကာကြယ္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ နံပါတ္ေသာ့မ်ား မသံုးပါႏွင့္။ ထိုေသာ့ခေလာက္သည္ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ အလြယ္တကူ ဖြင့္လို႔မရေသာ ေသာ့ခေလာက္ျဖစ္ရန္ လိုပါသည္။

Tagging Out (TO)

စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ကိရိယာ၌ အဘယ္ေၾကာင့္ ေသာ့ခတ္ထားရေၾကာင္း အျခားသူမ်ားသိသာေစရန္ သတိေပးကဒ္ျပား ခ်ိတ္ဆဲြထားျခင္းကို Tag Out ဟု ေခၚ၏။ ဤကဲ့သုိ႔ သတိေပးကဒ္ျပားမ်ား ခ်ိတ္ဆဲြထားျခင္းျဖင့္ အျခားသူမ်ားသည္ ဤလိုင္းတြင္ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုဗား (စသည္) ကိုပိတ္ထားေၾကာင္း သိႏိုင္သည္။

၃၊ ၄။ အဆက္မျဖတ္ႏုိင္ေသာ စြမ္းအင္မ်ားကို အျခားေနရာမ်ားသုိ႔ေရာက္ေအာင္ ျဖန္႔ထား (သို႔) ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါ။

စြမ္းအင္မ်ားကို ထုတ္လိုက္ၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ပင္ လက္က်န္စြမ္းအင္မ်ားရိွေနႏိုင္ပါေသးသည္။ စြမ္းအင္မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်၊ ဖယ္ထုတ္ၿပီးသည့္ေနာက္ ထုိလက္က်န္စြမ္းအင္မ်ားအားလံုးကို အၿပီးသတ္ ရွင္းထုတ္ရန္ လိုပါေသးသည္။ ဥပမာ - ကပက္စီတာ၊ စပရင္မ်ား၊ ေျမွာက္ထားေသာ စက္အစိတ္အပိုင္းမ်ား၊ လည္ေနေသာ အားေပးဘီးမ်ား။ ထုိ႔ျပင္ ေလ၊ ဓာတ္ေငြ႔၊ ေရေႏြးေငြ႔၊ ဓာတုပစၥည္း၊ ဟိုက္ေျဒာလစ္စနစ္ စသည္တို႔၏ စြမ္းအင္ကို သိုေလွာင္ထားႏိုင္သည့္ နမူနာပစၥည္းမ်ားျဖစ္၏။ ထို သိုေလွာင္ထားသည့္စြမ္းအင္ကို အားလံုးထုတ္မပစ္ပါက ထိုစြမ္းအင္သည္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ ပမာဏထိ တစ္ဖန္တိုးျမင့္ လာႏိုင္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါက ထိုလက္က်န္စြမ္းအင္အားလံုးကို ထုတ္ပစ္ရမည္။ သို႔မဟုတ္ အလုပ္လုပ္ေနသည့္ေနရာ ႏွင့္ ထိုစြမ္းအင္ထုတ္သည့္ေနရာတို႔ကို လံုးဝ အဆက္ျဖတ္ထားရမည္။

ေအာက္ပါတို႔မွာ လက္က်န္စြမ္းအင္မ်ားကို ထုတ္ပစ္နည္းအခ်ိဳ႔ျဖစ္၏။

ဖိအားျမင့္ေလ/ ဓာတ္ေငြ႔/ အရည္မ်ားကို ေနာက္ဆံုး သာမန္ေလထုဖိအားေရာက္သည္ထိ ေဖာက္ထုတ္ပစ္ပါ။

ကပက္စီတာကို ေျမစိုက္ႀကိဳးခ်ျခင္းျဖင့္ ေအာင္းေနသည့္လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို ထုတ္ပစ္ပါ။

ေရနံဓာတုစက္ရံုမ်ားတြင္ ပိုက္မ်ားကို ႏွစ္ဆင့္ထပ္ပိတ္ (double block) ထားပါ။ ထို႔ေနာက္ ဖိအားေလွ်ာ့ (bleed) ထားပါ။

တင္းေနသည့္ စပရင္မ်ားကို အဆံုးထိေျဖေလွ်ာ့ပါ။

လည္ပတ္ေရြ႔လ်ားေနသည့္ စက္အစိတ္အပိုင္းမ်ား ဥပမာ - အားေပးဘီး၊ လႊသြား စသည္တို႔ကို လံုးဝရပ္ေနပါေစ။

ပူေနသည့္ စက္/ကိရိယာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို လက္ႏွင့္ကိုင္ႏုိင္သည္ထိ ေအးသြားေအာင္ ေစာင့္ပါ။

အထဲမွ ဖိအားျမင့္ဆီ၊ ေလ၊ ဓာတ္ေငြ႔ စသည္တို႔ကို ေလွ်ာ့ထုတ္မပစ္ပဲ ဗားကိုပိတ္ရံုပိတ္ထားျခင္းသည္ စိတ္ခ်ရသည့္ အေျခအေန မဟုတ္ပါ။ အထဲ၌ စြမ္းအင္ရိွေနေသးသျဖင့္ အကယ္၌ အေၾကာင္းတစံုတရာေၾကာင့္ ထုိစြမ္းအင္ ႏိုးထလာလွ်င္ မေတာ္တဆမႈ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

၃၊ ၅။ အဆက္ျဖတ္ၿပီးေၾကာင္း ေသခ်ာ/မေသခ်ာ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ ျပန္စစ္ေဆးအတည္ျပဳပါ။

ဤသည္မွာ အသင္၏ ေနာက္ဆံုးအခြင့္အေရးပင္ျဖစ္၏။ ျပန္လည္စစ္ေဆးအတည္ျပဳျခင္းကား အလုပ္လုပ္ရာေနရာႏွင့္ စြမ္းအင္ ပင္ရင္းတို႔ အဆက္ျဖတ္ၿပီးေၾကာင္း ေသခ်ာေစရန္ အတည္ျပဳေပးျခင္းပင္ ျဖစ္၏။

အခြင့္အာဏာရပုဂၢိဳလ္သည္ ေအာက္ပါတို႔ကို စစ္ေဆး အတည္ျပဳေပးရမည္။

v  စက္ကိရိယာသည္ ေသခ်ာက်နစြာ ပိတ္ထား၊ ရပ္ထားရမည္။

v  စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ကိရိယာမ်ားကို စစ္ေဆးၾကည့္ရႈၿပီး ထိုကိရိယာမ်ားသည္ စြမ္းအင္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အဆက္ျဖတ္ ထားရမည္။

v  ထိုစြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ကိရိယာမ်ားကို ေသာ့ခတ္ထားေၾကာင္း၊ သတိေပးကဒ္ျပားမ်ား ခ်ိတ္ဆဲြထားေၾကာင္း ေသခ်ာေစရမည္။

v  လက္က်န္စြမ္းအင္မ်ားကို အားလံုးစြန္႔ထုတ္ၿပီးရမည္။ (သို႔မဟုတ္) ေကာင္းစြာထိန္းခ်ဳပ္ၿပီးရမည္။

စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ထားျခင္းမ်ား ေသခ်ာ၊ မေသခ်ာစစ္ေဆးရန္ ေနာက္တစ္နည္းမွာ စက္ကိရိယာကို ႏိႈးၾကည့္ျခင္း ျဖစ္သည္။ စက္သည္ လံုးဝႏိႈးလို႔မရေတာ့လွ်င္ စြမ္းအင္ အဆက္ျဖတ္ထားတာ ေသခ်ာၿပီျဖစ္၏။ သို႔တိုင္ စက္ကိုႏိႈးၿပီးစမ္းမၾကည့္မီ ကပယ္စီတာမ်ားကို ေျမစိုက္ႀကိဳးခ်ထားေၾကာင္း၊ ပူေနေသာကိရိယာမ်ား ေအးေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ စနစ္အတြင္း ဖိအားလံုးဝ မရိွေတာ့ေၾကာင္း ေသခ်ာေစရမည္။

၎ကို အတိုေကာက္အားျဖင့္ -

"Lock, Tag, Try" or "Lock, Tag, Test" ဟု မွတ္ႏိုင္၏။ ျမန္မာလို "ေသာ့၊ ကဒ္၊ စမ္း" ဟု ဘာသာျပန္ရမည္ထင္၏။

 ၄။ Lockout or Tagout

သင္သည္ သံုးမ်ိဳးကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္၏။

၄၊ ၁။ ေသာ့ခတ္ျခင္း (Logout)

၄။ ၂။ သတိေပးကဒ္ျပားခ်ိတ္ျခင္း (Tagout)

၄။ ၃။ ေသာ့လည္းခတ္၊ သတိေပးကဒ္ျပားလည္း ခ်ိတ္ျခင္း (Logout Tagout - LOTO)

အေကာင္းဆံုးသည္ကား ေသာ့လည္းခတ္၊ သတိေပးကဒ္ျပားလည္းခ်ိတ္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ေသာ့ခတ္ထားျခင္းျဖင့္ မဆိုင္သူတို႔ လာေရာက္ဖြင့္ျခင္းမွ တားဆီးႏိုင္သည္။ သတိေပးကဒ္ျပားခ်ိတ္ထားျခင္းျဖင့္ မည္သည့္အတြက္ ေသာ့ခတ္ထားျခင္းကို အျခားသူတို႔ အားသိေစသည္။

ျဖစ္ႏိုင္လွ်င္ စြမ္းအင္အဆက္ျဖတ္ကိရိယာကို စိတ္ခ်ရသည့္ေသာ့ျဖင့္ခတ္ထားၿပီး သတိေပးကဒ္ျပားတြင္လည္း အခြင့္အာဏာရ ပုဂၢိဳလ္၏ ဓာတ္ပံုႏွင့္ဆက္သြယ္ရန္ ဖုန္းနံပါတ္ကို ေဖာ္ျပထားရမည္။  

ယခင္က ဗားမ်ား၊ ခလုတ္မ်ားတြင္ ေသာ့ခတ္ရန္ ေနရာမပါ။ ယခုမူ အဆက္ျဖတ္ကိရိယာမ်ားအျဖစ္သံုးရန္ ေသာ့ခတ္လို႔ရသည့္ ဗားမ်ား၊ ဘရိတ္ကာမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ဝယ္ယူႏိုင္ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။

LOTO ႏွင့္ပတ္သက္၍ သိမွတ္ဖြယ္ရာမ်ား

လႊစက္မွ စက္မႈစြမ္းအင္ကိုျဖတ္ေတာက္ရန္ -

Ø  လႊသြားအသစ္မလဲမီ လႊစက္ လံုးဝရပ္သြားသည္ထိ ေစာင့္ပါ။

Ø  လႊစက္ လံုးဝရပ္သြားမွ လႊသြားကို လဲပါ။

ဒုတိယတစ္ခုျဖစ္ေသာ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ကို ျဖတ္ေတာက္ရန္ -

Ø  လႊသြားလဲရန္ မိန္းခလုတ္ခ်မည္ျဖစ္ေၾကာင္း အျခားသူမ်ားကုိ အသိေပးပါ။ ထို႔ေနာက္ လႊစက္၏ မိန္းခလုတ္ကို ခ်ပါ။ "လႊသြားလဲေန၍ မိန္းခလုတ္ခ်ထားပါသည္။ မတင္ပါႏွင့္။ အကယ္၍ တင္ရန္လိုအပ္ပါက ဦးေရႊၿငိမ္း၊ ဖုန္းနံပါတ္ - ၀၉၁၂၃၄၅၆ ကုိဆက္ပါ။" ဆိုသည့္ ဆိုင္းဘုတ္ကို မိန္းခလုတ္၌ ခ်ိတ္ထားပါ။

Ø  ျဖစ္ႏုိင္လွ်င္ ထုိ မိန္းခလုတ္ပါသည့္ ေသတၱာကုိ ပိတ္၊ ေသာ့ခတ္၍ ေသာ့ကုိ သိမ္းထားပါ။

Ø  ထို႔ေနာက္မွ လႊသြားကို လဲပါ။

Ø  လႊသြားအဝိုင္းလဲၿပီးသြားၿပီဆိုလွ်င္ ယခုလႊသြားလဲၿပီးသြားၿပီျဖစ္သျဖင့္ မိန္းျပန္တင္ပါမည္။ လွ်ပ္စစ္မီးလုိင္းမ်ားမွ ေဝးေဝးတြင္ ေနၾကပါ - ဟု ေၾကျငာပါ။

Ø  ထုိ႔ေနာက္မွ ေသတၱာပံုးမွ ေသာ့ကိုဖြင့္။ မိန္းခလုတ္ကို တင္ပါ။

References:

1. Guide to Controlling Hazardous Energy by Oregon OSHA, USA