မီးသတ္ေဆးဘူးအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ-၁

အမွာ

ဤေဆာင္းပါးကို စင္ကာပူစံႏႈန္း CP 55 : 1991 – Code of Practice for Use And Maintenance Of Portable Fire Extinguishers စာအုပ္ကို အေျခခံကာ ရည္ၫႊန္းပါ အျခားစာေစာင္မ်ားႏွင့္ website ပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို စုေပါင္း၍ ေရးသားပါသည္။ CP 55 : 1991 ကို ယခုအခါ SS 578: 2012 ျဖင့္ အစားထိုးၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

မီးဆိုသည္မွာ မေလာင္ခင္က ႀကိဳတင္တားရမည့္အရာ ျဖစ္ေသာ္လည္း ေလာင္သည့္အခါတြင္ အခ်ိန္မီ ထိန္းသိမ္း ႏိုင္ရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ မီးေလာင္ျခင္းကို ထိန္းႏိုင္မည့္ အထိေရာက္ဆုံးႏွင့္ အလြယ္ကူဆုံးအရာမွာ မီးသတ္ေဆးဘူး ျဖစ္၏။

ယခုအခါ ေဈးကြက္ထဲတြင္ မီးအမ်ိဳးမ်ိဳးကို သတ္ႏိုင္သည့္ မီးသတ္ေဆးဘူးမ်ား ရႏိုင္ေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ မီးသတ္ ေဆးဘူး ေသးေသးကေလးသည္ပင္ အေတာ္အတန္ႀကီးမားသည့္ မီးကို သတ္ႏိုင္၏။ မီးသတ္ေဆးဘူးမ်ားကို မီးသတ္ရာ တြင္သာမက မီးေလာင္ေနသည့္ေနရာမွ ေဖာက္ထြက္ေျပးရန္ အတြက္လည္း သုံးႏိုင္ပါေသးသည္။

မီးသတ္ေဆးဘူးမွာ -
• ထားရသိုရ ဝန္က်ဥ္းသည္။
• သုံးရလြယ္သည္။
• အရင္းအႏွီးမမ်ားလွ။
• မည္သူမဆို ကိုင္တြယ္သုံးစြဲႏိုင္သည္။
• စစ္ေဆးရန္၊ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းရန္မခဲယဥ္း။
• မၾကာခဏ ဝယ္ရန္မလို။

အေဆာက္အဦႀကီးမ်ား၊ စူပါမားကက္၊ ေဟာ္တယ္၊ ႐ုံးဌာနမ်ားမွလြဲ၍ အိမ္မ်ားတြင္ smoke detector, heat detector, sprinkler system စသည္တို႔ တပ္ဆင္ရန္ လက္ေတြ႕မက်။ ဝန္က်ဥ္းၿပီး ခရီးေရာက္ေသာ မီးသတ္ေဆးဘူး ကိုသာ အားကိုးရေပမည္။ ထို႔အတူ ေဆာက္လုပ္ဆဲ လုပ္ငန္းမ်ား၊ အခ်ိဳ႕စက္႐ုံ၊ အလုပ္႐ုံမ်ားတြင္လည္း မီးသတ္ေဆးဘူး မရွိမျဖစ္လိုပါလိမ့္မည္။

အိမ္မ်ား၊ ေက်ာင္းမ်ား၊ ေဆး႐ုံမ်ားတြင္ မီးသတ္ေဆးဘူးေဆာင္ထားတာ ေကာင္းပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုမီးသတ္ ေဆးဘူးအား မည္ကဲ့သို႔သုံးရမည္ကို ထိုအိမ္၊ ေက်ာင္း၊ ေဆး႐ုံမ်ားတြင္ ရွိသူအားလုံး သိထားရန္လို၏။ သို႔မွ မီးေလာင္သည့္ အခါ မီးကို ခ်က္ခ်င္း ၿငိမ္းသတ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္၏။

၁။ အေထြေထြ

• သယ္ရလြယ္ေသာ မီးသတ္ေဆးဘူးဆိုသည္မွာ လူတစ္ေယာက္ ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း ကိုင္တြယ္၍ မီးသတ္ႏိုင္ေသာ၊ အေလးခ်ိန္ ကီလို ၂၀ ထက္မပိုသည့္ မီးသတ္ေဆးဘူးကို ဆိုလိုသည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူးကို မီးေလာင္သည့္အခါ အလြယ္တကူ ရႏိုင္မည့္ေနရာမ်ားတြင္ ထားရမည္။ အခန္း ဝင္ေပါက္၊ ထြက္ေပါက္မ်ား၊ စၾကၤန္လမ္းမ်ား၊ ေလွခါးအတက္အဆင္း ေနရာမ်ား စသည့္ေနရာမ်ားတြင္ထားရန္ သင့္ေတာ္သည္။ အခန္းက်ယ္ႀကီးမ်ား၌ မီးသတ္ေဆးဘူးကို ျမင္သာထင္သာထားရန္ ခက္ခဲသည့္အခါ မည္သည့္ေနရာတြင္ မီးသတ္ေဆးဘူး ရွိသည္ကို သိသာေစရန္ ဆိုင္းဘုတ္မ်ားျဖင့္ ၫႊန္ျပထားရမည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူးကို မီးေလာင္ေစတတ္သည့္ အနီးအနား၌ ထားရမည္ဆိုေစ၊ မီးေလာင္သည့္အခါ မီးသတ္ေဆးဘူးကို ယူငင္ရန္ ခက္ခဲေလာက္သည္ထိမူ မနီးကပ္ေစရ။ အကယ္၍ ကြန္ဖိုင္းစေပ့စ္ ျဖစ္ေနပါက မီးသတ္ေဆးဘူး ထားရမည့္ ေနရာသည္ ကြန္ဖိုင္းစေပ့စ္၏ ျပင္ပတြင္သာ ျဖစ္ရမည္။
• ကြန္ဖိုင္းစေပ့စ္ကဲ့သို႔ အလုံပိတ္အခန္းတြင္ ေပါင္ဒါမႈန႔္သုံး မီးသတ္ေဆးဘူးျဖင့္ မီးၿငိမ္းသတ္ပါက ျမင္ကြင္းကို ကြယ္ေစၿပီး ထြက္ေပါက္ကိုရွာမရ ျဖစ္တတ္သျဖင့္ အထူးသတိထားရမည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူးကို စားေစတတ္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္၊ စားေစတတ္သည့္ အရည္မ်ား စဥ္ႏိုင္သည့္ေနရာတို႔တြင္ မထားရ။
• မီးသတ္ေဆးဘူးကို နံရံတြင္ ခ်ိတ္ျဖင့္ ခ်ိတ္ထားရမည္။ အကယ္၍ မီးသတ္ေဆးဘူးကို အိမ္၊ ေသတၱာ၊ နံရံကပ္ဘီ႐ို စသည္တို႔ အထဲတြင္ ထည့္ထားရမည္ ဆိုပါက ထိုဘီ႐ို စသည္တို႔ကို ေသာ့ခတ္မထားရ။ အကယ္၍ ေပ်ာက္မည့္ အႏၲရာယ္ေၾကာင့္ ေသာ့ခတ္ထားရမည္ဆိုပါက ေသာ့ကို အလြယ္တကူေတြ႕ႏိုင္မည့္ ထိုေသတၱာ စသည္တို႔အနား၌ ထားရမည္။
• မတ္ရပ္ေထာင္ထားရန္ ဒီဇိုင္းျပဳလုပ္ထားသည့္ မီးသတ္ဘူးမ်ားကိုသာ စင္ေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊ ၾကမ္းျပင္ေပၚတြင္ လည္းေကာင္း၊ မတ္ရပ္ေထာင္ထားႏိုင္သည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူးမ်ားကို အရာတစ္ခုခုျဖင့္ ထိခိုက္ၿပီး ပ်က္စီးမည့္ အႏၲရာယ္မွ ကာကြယ္ေပးထားရမည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူး၏လက္ကိုင္သည္ ၾကမ္းျပင္မွ ၁.၅ မီတာထက္ ပိုမျမင့္ေစရ။
• မီးသတ္ေဆးဘူးေပၚတြင္ ဤမီးသတ္ေဆးဘူးအား မည္ကဲ့သို႔ အသုံးျပဳရမည္ကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ ေဖာ္ျပ ထားရမည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူးကိုယ္ထည္၏ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အနီေရာင္ျဖစ္ရမည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူးထဲတြင္ ပါဝင္သည့္ ပစၥည္းအမ်ိဳးအစားကိုမူ သက္ဆိုင္ရာ အေရာင္ျဖင့္ ေဖာ္ျပႏိုင္သည္။ ထို အေရာင္ဧရိယာသည္ မီးသတ္ေဆးဘူးကိုယ္ထည္ မ်က္ႏွာျပင္ဧရိယာ၏  အနည္းဆုံး ၃% မွ အမ်ားဆုံး ၁၀% ထိ ရွိႏိုင္သည္။ ထိုေနရာမွာ မီးသတ္ေဆးဘူးကိုယ္ထည္ အထက္ပိုင္းတြင္ရွိရမည္။ မီးသတ္ေဆးဘူးကို ၁၈၀ ဒီဂရီ (ကိုယ္ထည္လုံးပတ္ကို ထက္ျခမ္းပတ္မိသည္ထိ) ရွိရမည္။ မီးသတ္ေဆးဘူးကို နံရံတြင္ ခ်ိတ္ျဖင့္ခ်ိတ္ထားပါက ျမင္သာသည့္ ဘက္ျခမ္း၌ ရွိရမည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူးမွ အမွတ္အသားမ်ားသည္ စံႏႈန္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္းသာ ျဖစ္ရမည္။
• မည္သည့္မီးအမ်ိဳးအစားကို သတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ႐ုပ္ပုံႏွင့္တကြ ေဖာ္ျပရမည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူး၏ ကိုယ္ထည္အထူမွာ စံႏႈန္းတြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္အတိုင္း ျဖစ္ရမည္။
• မီးသတ္ေဆးဘူးသည္ သတ္မွတ္ထားသည့္ စံႏႈန္းအတိုင္း ထုတ္လုပ္ထားသည့္ မီးသတ္ေဆးဘူး ျဖစ္ရမည္။

British Standard BS 7863 စနစ္အရ မီးသတ္ေဆးဘူးအမ်ိဳးအစားအလိုက္ အေရာင္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ခြဲျခား သတ္မွတ္ေပးရမည္။

၂။ မီးအမ်ိဳးအစား အမ်ိဳးမ်ိဳး

မီးအမ်ိဳးအစား (၅) မ်ိဳးရွိ၏။

၁။ အတန္းအစား - က (Class A)
သစ္သား၊ စကၠဴ၊ ပလတ္စတစ္၊ အဝတ္အထည္ စသည့္ မီးေလာင္ႏိုင္သည့္ ပစၥည္းမ်ားကို ေလာင္ေသာမီး

၂။ အတန္းအစား - ခ (Class B)
မီးေလာင္ႏိုင္ေသာအရည္၊ ဓာတ္ေငြ႕၊ ခြၽတ္ေဆး၊ သုတ္ေဆး၊ ဆီ စသည္တို႔ကို ေလာင္ေသာမီး
ဥပမာ - ဓာတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္၊ ေရနံ၊ သင္နာ၊ LPG၊ အက္ဆီတလင္း

၃။ အတန္းအစား - ဂ (Class C)
လွ်ပ္စစ္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ေလာင္ေသာမီး
ဥပမာ - ထရန္စေဖာ္မာ၊ မီးခလုတ္ခုံ၊ ဓာတ္ႀကိဳး မ်ား ေရွာ့ျဖစ္၍ေလာင္ေသာမီး စသည္ (အကယ္၍ လွ်ပ္စစ္ ပစၥည္းကို မီးျဖတ္ထားလိုက္ၿပီဆိုပါက မီးအမ်ိဳးအစား က ႏွင့္ ခ တို႔ကိုသတ္ရာတြင္သုံးသည့္ မီးသတ္ပစၥည္းကိုပင္သုံးကာ သတ္ႏိုင္ပါသည္။)

၄။ အတန္းအစား - ဃ (Class D)
ပိုတက္ဆီယမ္၊ မဂၢနီဆီယမ္၊ တိုက္ေတနီယမ္၊ လစ္သီယမ္ စသည့္ မီးေလာင္ႏိုင္သည့္ သတၱဳမ်ားကို ေလာင္သည့္မီး

ယခင္က Class K ဆိုကာ ဟင္းခ်က္ဆီကိုေလာင္သည့္မီး ဟူ၍ မီးအမ်ိဳးအစားတစ္ခု ထည့္သြင္းထား၏။ သို႔ေသာ္ ၎ကို အမ်ိဳးအစား ခ တြင္ေပါင္းလိုက္ၿပီး Class K ကို ျဖဳတ္လိုက္ပါသည္။

၃။ မီးသတ္ေဆးဘူး အမ်ိဳးအစား

မီးသတ္ေဆးဘူး အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားရာတြင္ မည္သည့္အမ်ိဳးအစားမီးကို ပတ္ဝန္းက်င္ အပူခ်ိန္တြင္ မည္မွ် ထိထိ ေရာက္ေရာက္ သတ္ႏိုင္သနည္း ဆိုသည့္အေပၚ မူတည္ ခြဲပါသည္။ မီးသတ္ေဆးဘူးကို စကၤာပူစံႏႈန္း SS232 အရ လက္ေတြ႕ စမ္းသပ္ၿပီး မီးၿငိမ္းကာ ေအာက္ပါအတိုင္း အမ်ိဳးအစား (၄) မ်ိဳးခြဲ၏။

အမ်ိဳးအစား (က) - သစ္သား၊ ပလတ္စတစ္၊ အဝတ္အထည္မ်ားအား ေလာင္သည့္မီးကို ျငႇိမ္းသတ္သည့္ မီးသတ္ေဆးဘူး
အမ်ိဳးအစား (ခ) - ဓာတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္ စသည့္ အရည္မ်ား၊ မီးေလာင္ႏိုင္သည့္ ဓာတ္ေငြ႕မ်ားကို ေလာင္သည့္မီးကို ျငႇိမ္းသတ္ သည့္ မီးသတ္ေဆးဘူး
အမ်ိဳးအစား (ဂ) - လွ်ပ္စစ္ေၾကာင့္ေလာင္သည့္မီးကို ျငႇိမ္းသတ္သည့္ မီးသတ္ေဆးဘူး
အမ်ိဳးအစား (ဃ) - သတၱဳမ်ားကို ေလာင္သည့္မီးကို ျငႇိမ္းသတ္သည့္ မီးသတ္ေဆးဘူး

မွတ္ခ်က္။       ။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ water, foam, dry chemical powder, wet chemical, vaporising liquid, carbon dioxide ဟု မီးသတ္ေဆးဘူးအမ်ိဳးအစား (၆) မ်ိဳးရွိသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္ကို ေတြ႕ရပါ သည္။

၄။ မီးအမ်ိဳးအစားအလိုက္ သုံးႏိုင္ေသာ မီးသတ္ေဆးမ်ား

*   AFFF = Aqueous Film Forming Foam

**  ျပင္ပတြင္ မီးသတ္ရမည္ဆိုပါက ABC powder ကပိုေကာင္းပါသည္။ ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ႏွင့္ ေဟလြန္တို႔မွာ ျပင္ပတြင္ ထိေရာက္မႈ နည္းပါသည္။ 

*** သတၱဳဟြန္းတပ္ထားသည့္ ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္မီးသတ္ဘူးမွာ အမ်ိဳးအစား (ဂ) မီးအတြက္ မသင့္ေတာ္ပါ။ မီးသတ္သည့္ ပစၥည္းသည္ လွ်ပ္မကူးႏိုင္သည့္ ပစၥည္းျဖစ္ရမည္။ သို႔မဟုတ္ အေငြ႕ပ်ံႏိုင္သည့္ အရည္ျဖင့္ ၿငိမ္းသတ္ႏိုင္သည္။ 

ေရတြင္ေပ်ာ္ဝင္ႏိုင္သည့္ မီးေလာင္ႏိုင္သည့္အရည္မ်ား (ဥပမာ - အယ္လ္ကိုေဟာ၊ အက္ဆီတုန္း၊ အက္စ္တာ၊ ကီတုန္း စသည္) ကို ေလာင္သည့္မီးအား ေရျမႇဳပ္၊ AFFF အမ်ိဳးအစား မီးသတ္ေဆးဘူးမ်ား မသုံးရ။ 

အီလက္ထေရာနစ္ပစၥည္းမ်ားအား ေလာင္သည့္မီးကို Halon 1211, Halon 1301, ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ မီးသတ္ေဆးဘူးမ်ားျဖင့္ သတ္ႏိုင္သည္။ 

ABC မီးသတ္ေဆးဘူးကို လွ်ပ္စစ္ေၾကာင့္ ေလာင္ေသာမီးအား သတ္ႏိုင္သည္မွာ မွန္၏။ သို႔ေသာ္ ထိုေပါင္ဒါမႈန႔္ မ်ားကို လုံးဝစင္သြားေအာင္ သန႔္ရွင္းေရးလုပ္ဖို႔ရာ မလြယ္ကူေသာေၾကာင့္ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းမ်ားကို ပ်က္စီးေစႏိုင္သည္။ ထို႔ျပင္ အပူခ်ိန္ ၂၅၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္ (၁၂၁ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္) ထက္ပိုမ်ား သည့္ (သို႔မဟုတ္) ေရေငြ႕ပါဝင္မႈ Relative Humidity 50% ထက္ပိုမ်ားသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ စားေစတတ္၏။

၅။ မီးသတ္ေဆးဘူး အမ်ိဳးအစားအလိုက္ အသုံးျပဳသင့္သည့္ ေနရာမ်ား

၆။ မီးသတ္ေဆးဘူးမ်ား၏ အားသာခ်က္ အားနည္းခ်က္မ်ား

၇။ မီးသတ္ေဆးဘူးကို ျဖန႔္က်က္ ထားသိုျခင္း

အေဆာက္အအုံမ်ား၌ မီးသတ္ေဆးဘူးထားရာတြင္ မည္သည့္ မီးသတ္ေဆးဘူးအမ်ိဳးအစား ထားရမည္ ဆိုသည္မွာ ထိုအေဆာက္အအုံ၌ မည္သည့္ပစၥည္းမ်ား ထားသိုသည္ဆိုျခင္းအေပၚမူတည္သည္။ လူေနအိမ္ေျခမ်ား၌ အမ်ားဆုံးရွိသည့္ပစၥည္းမ်ားမွာ မီးအတန္းအစား (က) ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္၏။ ထို႔ျပင္ လွ်ပ္စစ္ဝိုင္ယာႀကိဳး ေရွာ့ျဖစ္၍ ေလာင္ေသာမီးႏွင့္ ထမင္းခ်က္သည့္ ဓာတ္ေငြ႕ကို ေလာင္ေသာမီးလည္း ရွိႏိုင္ေသးသျဖင့္ မီးအတန္းအစား (ခ) ႏွင့္ (ဂ) တို႔လည္း ရွိႏိုင္ပါေသးသည္။ ထို႔အတူ ေဈးႀကီးမ်ားႏွင့္ ႐ုံးအေဆာက္အအုံမ်ားတြင္လည္း မီးအတန္းအစား (က) (ခ) ႏွင့္ (ဂ) ပစၥည္းတို႔သာ အရွိမ်ား၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုေနရာမ်ားအတြက္ ABC မီးသတ္ေဆးဘူးထားရွိရန္ သင့္ေတာ္သည္ဟု ေယဘူယ် အားျဖင့္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။ 

မီးအတန္းအစား (က) အတြက္ မီးသတ္ေဆးဘူးတစ္ခုႏွင့္တစ္ခု အကြာအေဝးသည္ ၁၅ မီတာထက္မပိုေစရ။ မီး အတန္းအစား (ခ) အတြက္ မီးသတ္ဘူးတစ္ခုႏွင့္တစ္ခု အကြာအေဝးသည္ ၇ မီတာထက္မပိုေစရ။

မီးေလာင္ႏိုင္သည့္ အရည္မ်ားအတြက္ မီးသတ္ေဆးဘူး တပ္ဆင္ရာတြင္ မီးေလာင္သည့္အခါ မီးသတ္ေဆးဘူးကို အႏၲရာယ္ကင္း၊ ေဘးကင္း ရယူေစႏိုင္ရန္ အထူးသတိထား တပ္ဆင္ရမည္။ 

မီးအတန္းအစား (ဃ) အတြက္ မီးသတ္ေဆးဘူးကို မီးေလာင္ေခ်ရွိႏိုင္သည့္ ေနရာအနီးတြင္ ထားရမည္။ 

မီးအတန္းအစား (က) အတြက္ ထားရမည့္ မီးသတ္ေဆးဘူး အ႐ြယ္အစား

ဤတြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ A တစ္ယူနစ္သည္ အႏၲရာယ္နည္းသည့္ ေနရာမ်ားအတြက္ စတုရန္းမီတာ ၄၀၊ အႏၲရာယ္အတန္အသင့္မ်ားသည့္ ေနရာမ်ားအတြက္ စတုရန္းမီတာ ၂၀၊  အႏၲရာယ္မ်ားသည့္ ေနရာမ်ားအတြက္ ၁၅ စတုရန္းမီတာ ၾကမ္းခင္းဧရိယာကို ကာမိပါသည္။ 

A တစ္ယူနစ္သည္ ေရ ၁.၂၅ ဂါလံ ႏွင့္ညီမွ်၏။ ထို႔ေၾကာင့္ 3A သည္ ေရ ၃.၇၅ ဂါလံႏွင့္ ညီမွ်၏။