မတ္လ (၁) ရက္၊ ၂၀၁၄ ရက္ေန႔ UMFCCI ေဟာေျပာေဆြးေႏြးပဲြ (၂)

(၄)

            အားလံုးၿပီးေတာ့ ေမာ္ဒေရတာ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးက ကိုသိန္းသန္း၀င္းႏွင့္ မစိမ့္တို႔ကို ေမးခြန္းေမးသည္။ သူေမးၿပီးေတာ့ ပရိသတ္မ်ားႏွင့္ အေမးအေျဖက႑ ျဖစ္၏။ ဤအေမးအေျဖမ်ားကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ျပပါမည္။

ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး။                ။ Righ to Information Act နဲ႔ ျခစားမႈကို ဘယ္လိုဆက္စပ္ ေျဖရွင္းႏိုင္ပါသလဲ။ Righ to Information Act ကိုေသေသခ်ာခ်ာလုပ္ႏိုင္ရင္ ျခစားမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါသလား။

ေဒါက္တာသိန္းသန္း၀င္း။          ။ ဒီႏွစ္ခုက ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာရင္ ခိုးလုပ္လို႔မရပါဘူး။ ခိုးလုပ္လဲ မိမွာပဲ။ စင္ကာပူမွာ Gebiz (Government Electronic Business) ဆိုတာရိွပါတယ္။ အဲဒီမွာ အိမ္သာျပင္တာကစ အေဆာက္အဦ အႀကီးႀကီးေဆာက္တာထိ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီမွာ စင္ကာပူမွာလုပ္မဲ့ လုပ္ငန္းမွန္သမွ်ကို တစ္ႏိုင္္ငံလံုး၊ တစ္ကမၻာလံုး သိေအာင္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ လုပ္ငန္းလုပ္္ရာမွာလိုအပ္တ့ဲ specification ကို အတိအက်ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ တင္ဒါတင္မ့ဲ သူက ကိုယ္လုပ္ႏိုင္မဲ့ေစ်းနဲ႔ quotation ကို အစိုးရဌာနကို လွ်ိဳ႔၀ွက္တင္ရပါတယ္။

            တင္လာတဲ့အထဲကမွ ေလးငါးခုေရြးၿပီး သက္ဆိုင္ရာဌာနေတြကိုေခၚ၊ စိစစ္ပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီကေတာ့ ေကာင္းတယ္။ ဒီကုမၸဏီကေတာ့ ေစ်းသက္သာတယ္ စသျဖင့္ သူတို႔သတ္မွတ္ထားတဲ့ criteria ေတြနဲ႔ Evaluate လုပ္ပါတယ္။ အားလံုး assessment လုပ္ၿပီးသြားတဲ့အခါ ဒီကုမၸဏီကေတာ့ သင့္ေတာ္တယ္ထင္ပါတယ္ စသျဖင့္ admin ကို တင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့မွ လုပ္ငန္းကုိခ်ေပးမဲ့အဖဲြ႔က ေရြးၿပီး ခ်ေပးလိုက္တဲဲ့ကုမၸဏီကို အေၾကာင္းၾကားပါတယ္။

            အလုပ္လုပ္ေနစဥ္တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာလဲ သူတို႔ေျပာထားတဲ့ specification အတိုင္းလုပ္သလား၊ မလုပ္သလားဆိုၿပီး အပိုင္းလိုက္ခဲြၿပီး စစ္ေနပါတယ္။

            ဒီလို Tendering process in place က စနစ္တက်ရိွေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီၾကားထဲမွာ ကိုယ္နဲ႔ ပလဲနံပသင့္တဲ့သူကို ခ်ေပးလိုက္ဘို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ပါဘဲ။ အကယ္၍တင္ဒါမရလိုက္တ့ဲ ကုမၸဏီက မေက်နပ္ခဲ့လို႔ရိွရင္ သူဘာလို႔ မရသလဲဆိုတာ တရား၀င္စာနဲ႔ေမးၿပီး ေတာင္းပိုင္ခြင့္ရိွပါတယ္။

            အဲဒီေတာ့ FOIA ဟာ ျခစားတဲ့ကိစၥမ်ိဳးေတြကိုတိုက္ဖ်က္တဲ့ေနရာမွာ ေတာ္ေတာ္အေရးႀကီးတဲ့ေနရာက ပါ၀င္ေနေၾကာင္း သိႏိုင္ပါတယ္။

ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး။                ။ Food Safety နဲ႔ပတ္သက္လို႔ FDA မွာ တာ၀န္ရိွတယ္ဆိုေပမဲ့ လက္ေတြ႔မွာ ဘယ္သူက အေရးယူေဆာင္ရြက္ႏိုင္သလဲ။ စင္ကာပူမွာဆိုရင္ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လိုေတြ အေရးယူေဆာင္ရြက္ေနသလဲ။

မစိမ့္။                             ။ အစားအေသာက္လုပ္ငန္းေတြကို စင္ကာပူမွာ ႏွစ္မ်ိဳးခဲြထားပါတယ္။ ပထမတစ္ခုက manufacturing ထုတ္လုပ္ၿပီးေတာ့ ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်မွာ။ ေနာက္တစ္ခုက စားေသာက္ဆိုင္ေတြ။ လမ္းေဘးစားေသာက္ဆိုင္ (wet market, food court. . etc) ေတြ၊ ေစ်းႀကီးတ့ဲစားေသာက္ဆိုင္ေတြ၊ ဟိုတယ္က စားေသာက္ဆိုင္ေတြ စသျဖင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

            Manufacturing – import, export ကို AVA က ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းပါတယ္။ အဲဒါေတြကို လုိင္စင္နဲ႔ကိုင္ပါတယ္။ လိုင္စင္ရဘို႔အတြက္ AVA က လုိတဲ့ requirement ေတြျပည့္ေအာင္ စက္ရံုေတြက ျဖည့္ဆည္းေပးရမယ္။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စည္းကမ္းေတြကိုလိုက္နာႏိုင္မွ ကုန္ထုတ္လုပ္လို႔ရမယ္။ လိုင္စင္ကို ၂ ႏွစ္ပဲ ေပးထားပါတယ္။ လိုင္စင္ရတာနဲ႔ ရပ္မထားဘဲ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ စစ္ေဆးေရး ၀င္ပါတယ္။ ဒါက ထုတ္လုပ္ေရးပိုင္းကို ကိုင္တြယ္နည္းပါ။

            ေနာက္ၿပီး လမ္းေဘးမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေဟာ္တယ္မွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စားေသာက္ဆိုင္အားလံုးကိုေတာ့ NEA (National Environment Agency) က ကိုင္ပါတယ္။ သူက သန္႔ရွင္းေရး၊ ၾကြက္ျခင္ယင္စတာေတြကိုပါ ကိုင္ပါတယ္။ လမ္းေဘးဆိုင္ေတြ ကေန Food Court ေတြဆီေရာက္ေအာင္ သူတို႔ အခ်ိန္မ်ားစြာယူၿပီး ဆဲြတင္ခဲ့ပါတယ္။

            ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ လမ္းေဘးဆိုင္ေတြမွာ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ဖို႔ ေရအလုံအေလာက္မရိွဘူး။ ေရခဲေသတၱာ၊ heater စတာေတြလည္းမရိွဘူး။ ဒီေတာ့ food court ေတြေဆာက္။ ေရတုိ႔၊ ေရခဲေသတၱာ၊ heater တို႔ အလံုအေလာက္ ပ့ံပိုးေပးၿပီး လမ္းေဘးဆိုင္ေတြကို food court ေတြဆီ ဆဲြသြင္းခဲ့ပါတယ္။

            ေနာက္ၿပီး စားေသာက္ဆိုင္ဖြင့္မဲ့သူေတြဟာ food handler သင္တန္းတက္ရပါတယ္။ ဆိုင္ဖြင့္ဘို႔လည္း လိုင္စင္လိုပါတယ္။ လိုင္စင္ရဘို႔လိုအပ္ခ်က္အားလံုး ျဖည့္ဆည္းႏိုင္မွ လုိင္စင္ခ်ေပးပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အဲဒီဆိုင္ေတြကိုလည္း ပံုမွန္စစ္ေဆးေရးေတြ ရိွပါတယ္။ ဒါက စင္ကာပူမွာ ေလာေလာဆယ္ က်င့္သံုးေနတဲ့ ပံုစံပါ။

ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး။    ။ တက္ေရာက္လာတဲ့ ပရိသတ္ကို ေဆြးေႏြးေမးျမန္းရန္ ဖိတ္ေခၚပါတယ္။ ေမးျမန္းတဲ့အခါ ကိုယ့္နာမည္၊ အဖဲြ႔အစည္း စတာေတြေျပာၿပီး မိတ္ဆက္ေပးပါ။ တိုတိုရွင္းရွင္းပဲေမးေစလိုပါတယ္။ တခ်ိဳ႔က်ေတာ့ ကိုယ့္ခံစားခ်က္ေတြကို  ေျပာတာ ႀကံဳရပါတယ္။ တခ်ိဳ႔က်ေတာ့ ကိုယ္သိေၾကာင္း၊ တတ္ေၾကာင္း ျပခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီလို ခံစားခ်က္ေတြ၊ တတ္ေၾကာင္း၊ သိေၾကာင္းေတြျပခ်င္ပါတယ္ဆိုရင္လည္း တိုတိုတုတ္တုတ္ပဲ ျပၾကပါလို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။  

Eleven Media ။               ။ ေဒါက္တာသိန္းသန္း၀င္းကို ေမးခ်င္ပါတယ္။ ကြ်န္မတို႔ဆီမွာ အစိုးရဌာနေတြကို သိခ်င္လို႔ ေမးတဲ့အခါ ဖံုးမကိုင္တာ၊ ျပန္မေျဖတာေတြ အၿမဲတမ္းႀကံဳရပါတယ္။ အဲဒီလို သူတို႔က မေျဖေတာ့ ကြ်န္မတို႔က ေရးလိုက္ရင္ သူတို႔က တစ္ဖက္သတ္ေရးတယ္လို႔ စြပ္စဲြပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါမ်ိဳးေတြမျဖစ္ေအာင္ အစိုးရကို ဘယ္လို စည္းရံုးသိမ္းသြင္းႏိုင္ မယ္ဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္။

ကိုသိန္းသန္း။                   ။ ကြ်န္ေတာ္ထင္တာကေတာ့ အစိုးရဌာနေတြကို ေမးတဲ့အခါ အေၾကာင္းမျပန္တာ ေၾကာက္လို႔ပါ။ ဘာျဖစ္လို႔ေၾကာက္သလဲဆိုေတာ့ ဘယ္သတင္းအခ်က္အလက္သည္ ထုတ္ျပန္ေပးလို႔ရတဲ့သတင္းအခ်က္အလက္လဲ။ ဘယ္သတင္းအခ်က္အလက္သည္ ထုတ္ျပန္ေပးလို႔မရတဲ့သတင္းအခ်က္အလက္လဲ ဆိုတာကို ဖံုးအေခၚခံရတဲ့ ပုဂၢိဳလ္၊ အရာရိွက မသိဘူး။ မသိလို႔ တစ္ခုခုမွားေျပာမိတယ္ဆိုရင္ သူ ျပႆနာတက္မယ္။ ဒါ အဓိကအခ်က္လို႔ ကြ်န္ေတာ္ ထင္ပါတယ္။ ခုနက ကြ်န္ေတာ္ေျပာတဲ့အထဲမွာ information publication scheme ဆိုတာပါပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ အစိုးရဌာန တစ္ခုခ်င္းစီက ကိုယ့္ဌာနရဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြမွာ ဘယ္အခ်က္ေတြကိုေတာ့ျဖင့္ public information လို႔ သတ္မွတ္မလဲ။ ဘယ္အခ်က္ေတြကိုေတာ့ျဖင့္ confidential information လို႔ သတ္မွတ္မလဲ စသျဖင့္ ဌာနဆိုင္ရာနဲ႔ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေကာ္မရွင္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေရးဆဲြထားဘို႔ လိုပါတယ္။

            တျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အစိုးရဌာနတိုင္းမွာ corporate communation department လို႔ထားပါတယ္။ media ကပဲေမးေမး၊ member of public ကပဲေမးေမး ဒီအဖဲြ႔က operation လုပ္ေနတဲ့ အဖဲြ႔ေတြရဲ့ feedback ကိုယူၿပီး ဒိုင္ခံေျဖပါတယ္။

အကယ္၍ FOIA ရွိခဲ့ရင္ information publication scheme သာရိွခဲ့ရင္ ဘာကိုထုတ္ျပန္ရမယ္၊ ဘာကိုေတာ့ ထုတ္ျပန္လို႔မရဘူးလို႔ အတိအက်သိမယ္။ role and responsibility ကြဲျပားသြားမယ္။ အခု ၀န္ႀကီးဌာနေတြမွာ ေျပာေရးဆိုခြင့္ ရိွသူေတြခန္႔အပ္ထားတာ ရိွပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ေယာက္၊ ႏွစ္ေယာက္ထဲနဲ႔မရပါဘူး။ ဌာနတစ္ခုဖဲြ႔ၿပီး စနစ္တက် လုပ္ရပါမယ္။

အဲဒါေၾကာင့္ ဒီဥပေဒရိွဘို႔လုိပါတယ္။ ဘယ္ဟာကေတာ့ လွ်ိဳ႔၀ွက္၊ ဘယ္ဟာကိုေတာ့ထုတ္ျပန္မယ္လုိ႔ သတ္သတ္ မွတ္မွတ္ ျပဌာန္းေပးထားရပါမယ္။ အဲဒီလိုလုပ္ဖို႔ သက္ဆိုင္ရာအဖဲြ႔ေတြဖဲြ႔ၿပီး သူတို႔ကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ေပးထားဘို႔လိုပါတယ္။

Eleven Media ။               ။ ေနာက္တစ္ခုက မစိမ့္ရည္ထက္ကို ေမးခ်င္ပါတယ္။ ကြ်န္မတို႔ႏိုင္ငံမွာ ကြ်န္မတို႔မတတ္တဲ့ တရုတ္စာနဲ႔၀င္တဲ့အစားအစာေတြ အမ်ားႀကီးရိွပါတယ္။ ၁၀၀ ဘိုးဆုိရင္ မံု႔ထုပ္အႀကီးႀကီးရေတာ့ ကေလးေတြကလည္း စားတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ စားၿပီးၿပီးခ်င္းကို ပါးစပ္ေယာင္တာမ်ိဳးေတြရိွတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခုခ်ိန္ထိ ဒီအစားအေသာက္ေတြဟာ တရား၀င္လား၊ မ၀င္လား၊ အႏၱရာယ္ကင္းလား၊ မကင္းလား ဘယ္သူကမွ မေျပာသလုိ ခုထိ အမ်ားႀကီးေတြ႔ေနရပါေသးတယ္။ (၁) အဲဒီလိုျဖစ္ေနတာေတြဟာ ဘယ္သူ႔မွာ အဓိက တာ၀န္ရိွပါသလဲ။ (၂) အဲဒီအစားအေသာက္ေတြကို ဘယ္လိုထိန္းခ်ဳပ္မလဲ ဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္။

မစိမ့္။                 ။ ကြ်န္မတို႔မဖတ္တတ္တဲ့စာေတြ ေရးထားတဲ့ အစားအေသာက္၊ ပိုးသတ္ေဆးစတာေတြ ေစ်းကြက္ထဲမွာ အမ်ားႀကီးေတြ႔ရပါတယ္။ တျခားဘာသာနဲ႔ေရးထားတယ္ဆိုကတည္းက ဒါဟာ import ပစၥည္းေတြဆုိတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ import product ေတြကို က်က်နနကိုင္တဲ့ အဖဲြ႔ရိွသလား။ ပင္မဥပေဒထဲမွာေတာ့ ဒီ import product ေတြကို control and regulate လုပ္ဖို႔ေရးဆဲြထားပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဥပေဒအရေတာ့ ရိွေနၿပီလို႔ ဆိုရပါမယ္။

            ဒီထက္ပိုအေသးစိတ္သြားရမယ္ဆိုရင္ ဒါက labelling ျပႆနာပါ။ ကုန္ပစၥည္းေပၚမွာေရးထားတဲ့စာေတြဟာ ျမန္မာျပည္သားတိုင္းဖတ္တတ္တဲ့ စာျဖစ္ရမယ္လို႔ နည္းဥပေဒနဲ႔ျပဌာန္းထားဘို႔ လုိပါမယ္။ ခုလက္ရိွ ရိွေနၿပီလားဆိုတာေတာ့ ကြ်န္မမသိပါဘူး။

            ေနာက္တစ္ခ်က္က ဒီအစားအေသာက္ေတြထဲမွာ သၾကားကဘယ္ေလာက္၊ ဘာအေရာင္ဆိုးေဆး စသျဖင့္ ဘာေတြ ပါတယ္ဆိုတာကို ေၾကျငာခိုင္းဘို႔ labelling ဥပေဒတစ္ခု ရိွရပါမယ္။

            အဖဲြ႔အစည္းဆိုရင္ေတာ့ ဒီပစၥည္းေတြဟာ import ျဖစ္လို႔ FDA ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ FDA က စားသံုးရန္ သင့္/မသင့္ ဆိုၿပီး recommendation ေပးပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီ recommendation ကေရာ ဘယ္ေလာက္ထိခုိင္မာမႈရိွသလဲ။ FDA က မစစ္လိုက္ရဘဲ လြတ္သြားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြေရာ ရိွသလားဆိုတာ သတိထားရပါမယ္။

            ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ဒီအေျဖကိုရွာဘို႔ ကြ်န္မအေျဖမေပးႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အေျဖရွာဘို႔ ဥပေဒထဲမွာ အဆင့္လိုက္ရိွ ၿပီလား၊ ရိွတယ္ဆိုရင္ ဘာေတြလဲ။ FDA ေအာက္မွာဘယ္ဌာနေတြ ရိွသလဲ။ FDA က recommendation ေပးလိုက္တာကုိ ဘယ္ဌာနက ေနာက္ဆံုး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးတာလဲ။ Import သြင္းခြင့္ေပးတဲ့အထဲမွာ FDA recommendation သည္ pass ျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ ပါသလား ဆိုတာေတြကို ေလ့လာဘို႔လုိပါတယ္။

ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး။                ။ ထိုင္းမွာဆိုရင္ ပစၥည္းေတြေပၚမွာ label ကို ထိုင္းလိုေရးထားပါတယ္။ မူရင္း အဂၤလိပ္စာကုိ အေပၚကေန ထိုင္းဘာသာနဲ႔ အုပ္ၿပီး ကပ္ထားတာပါ။ ဒါက ကြ်န္ေတာ္ျဖည့္စြက္ေျပာေပးတာပါ။

အမည္မသိ (က်ား)။           ။ ေဒါက္တာသိန္းသန္း၀င္းေျပာခဲ့တဲ့ Freedom of Act နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အဲဒီအေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေဆာင္းပါးတစ္ခု လြန္ခဲ့တဲ့ ၁ ႏွစ္ခဲြ ၂ ႏွစ္ေလာက္က Journal of Democracy မွာ ပါလာလို႔ ကြ်န္ေတာ္ ဘာသာျပန္ၿပီး မုိးေ၀မဂၢဇင္းမွာ ထည့္ဖူးပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ကြ်န္ေတာ္ဆက္မေရးျဖစ္ဘူး။ အဲဒီတံုးကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္အရမ္း သေဘာက်မိတယ္။

            Freedom of Act နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔က အေမွာင္ေခတ္ထဲမွာ ေနခဲ့ရေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ေ၀းတယ္။ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြထဲမွာကို ဒီကိစၥအေတာ္ေ၀းေသးတယ္။ တကယ္တမ္းကေတာ့ ဒီကိစၥ စလုပ္ဘို႔ လုိေနၿပီ။ အခု ဖဲြ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒျပင္ဘုိ႔ ေျပာေနၾကတယ္။ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တံုးက ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး ေကာ္မတီတစ္ခုဖဲြ႔တယ္။ အဲဒီတံုးက ေဒါက္တာေအးေမာင္ ဦးေဆာင္တယ္။ အတြင္းေရးမႉးက ဦးစိုးေမာင္။ သူေျပာျပတဲ့မွတ္တမ္းေတြအရ အဲဒီတံုးက တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရးေတြကို ၂၄ ခ်က္ေျဖေလွ်ာ့ေပးဘို႔ရိွတယ္။ အဲဒီစာတမ္းက ကက္ဘိနက္ထဲမွာလည္း ျဖန္႔တယ္။ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြထဲမွာလည္း ျဖန္႔တယ္။ ဒါေပမဲ့ မတ္လ ၂ ရက္ေန႔မွာ အာဏာသိမ္းလိုက္ေတာ့ အဲဒါကို မလုပ္လုိက္ရဘူး။

            ဆိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ အဲဒါကို အရမ္းသိခ်င္လို႔လိုက္ရွာတာ ဘယ္မွာမွ ရွာလို႔မရဘူး။ National Archieve မွာရိွခ်င္ရိွႏုိင္တယ္။ ဒါေပမဲ့သြားေတာင္းရင္ ေပးမွာမဟုတ္ဘူး။ ျပႆနာလုပ္တာေတာင္ ခံရႏိုင္တယ္။ ေလာေလာဆယ္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဒီကိစၥကိုေျပာေနတဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီ ၂၄ ခ်က္ကဘာေတြလဲလို႔ အရမ္းသိခ်င္တယ္။ ဆိုေတာ့ -

            တကယ္တမ္းေျပာရရင္ ဒါကို စလုပ္ဖို႔လိုကိုလိုေနၿပီ။ ဒီအထဲမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြ၊ CSO ထဲက ထက္ထက္ျမက္ျမက္ ရိွတဲ့သူေတြ၊ လူငယ္ေတြပါ၀င္ၿပီး လုပ္ဖို႔သင့္ေနၿပီ။

            အဲဒါကို စၿပီးအေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လုိလူေတြက စသင့္သလဲ။ ဘယ္လိုအဖဲြ႔အစည္းေတြက ဦးေဆာင္သင့္သလဲ ဆိုတာကို ေျပာၾကည့္ပါအံုးလို႔။

ကိုသိန္းသန္း။       ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္ အေမွာင္ေခတ္ထဲမွာ ေနလာရတဲ့အခါက်ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ စိတ္ထဲမွာ ဒီ disclosure ကို ေၾကာက္စရာလို႔ ထင္ေနတယ္။ တစ္ခုခုကို ထုတ္ေျပာလိုက္ရမွာ အထူးသျဖင့္ အစိုးရဌာနေတြမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ဘယ္သူမွမသိေအာင္ ထိန္းထားရမယ္၊ ဖံုးထားရမယ္ စသျဖင့္ ရိွေနတယ္။ Pro-disclosure culture ေပါ့။ အစိုးရဌာန၊ ၀န္ထမ္းေတြကိုက ဒီဟာသည္ ငါတို႔ဌာနရဲ့ image, performance အတြက္ အေရးႀကီးတယ္ ဆိုတာကို သေဘာေပါက္နားလည္ လက္ခံလာဘို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္လာမွာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္းလုပ္ယူရမွာပါ။

            ခုန ကြ်န္ေတာ္ အင္ဒိုနီးရွားဥပမာေပးခဲ့သလိုပါပဲ။ သူတို႔ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ ဒီဥပေဒေပၚဘို႔ စၿပီးႀကိဳးစားၾကတယ္။ ၂၀၀၈ မွာစၿပီး ဥပေဒျပဌာန္းတယ္။ ၂၀၁၀ မွာ စၿပီးက်င့္သံုးတယ္။ အခု ၃ ႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ေရာက္လာေတာ့ ျပန္ၿပီး review လုပ္ပါတယ္။ သူတို႔မွာလည္း ျပႆနာေတြ အမ်ားႀကီးရိွပါတယ္။ ခုခ်ိန္ထိကို disclosure ဆိုတဲ့ mindset ကို မရႏုိင္ေသးဘူး ျဖစ္ေနတယ္။

            ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာလည္း စသင့္ေနပါၿပီ။ ဘယ္လိုစမလဲဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာ အဖဲြ႔အစည္းအားလံုး ပါဘို႔လိုပါတယ္။ အစိုးရဌာနေတြ၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ မီဒီယာေတြ၊ ေရွ႔ေနေတြ၊ စိတ္ပါ၀င္စားတဲ့နယ္ပယ္အသီးသီးက တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူနဲ႔ လူသိမ်ား ထင္ရွားသူေတြ ပါဘို႔လုိပါတယ္။ World Bank၊ UNESCO စတဲ့ ႏိုင္ငံတကာအဖဲြ႔အစည္းေတြရဲ့ အကူအညီလည္း လိုပါတယ္။  

            အခု အဲဒီလူေတြပါတဲ့ အဖဲြ႔ေလးတစ္ခု စဖဲြ႔လိုက္ပါ။ အဲဒီအဖဲြ႔ကေန ေရွ႔ဆက္လုပ္ရမဲ့လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ေရးဆဲြၿပီး ဆက္လုပ္သြားရမယ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္ထင္ပါတယ္။

အမည္မသိ (က်ား)။           ။ ကြ်န္ေတာ္က စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ပါ။ Speaker တစ္ေယာက္ကုိ ေမးခြန္းတစ္ခုစီေမးပါမယ္။ ေဒါက္တာသိန္းသန္း၀င္းေျပာတဲ့ သိပုိင္ခြင့္ဆိုလို႔ ကြ်န္ေတာ့္အေနနဲ႔စဥ္းစားရတာေျပာပါမယ္။ ဒီလိုေဘးခ်င္းယွဥ္ထိုင္ေနရင္ ေတာင္ သူရတဲ့လခနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္ရတဲ့လခ မသိေစရပါဘူး။ ဒီလို လခကေလးေတာင္မွ မသိရရင္ က်န္တဲ့ကိစၥႀကီးေတြမွာ ဘာေၾကာင့္ သိပိုင္ခြင့္လို႔ ေတာင္းဆိုပါသလဲ။

မေဟာ္သဓာက လွ်ိဳ႔၀ွက္ခ်က္ဆိုတာ နားေလးဘက္ပဲ သိရမယ္တဲ့။ ေနာက္ၿပီး ကိုယ့္ဟာကိုယ္လုပ္ၾကည့္ပါ။ ေပါက္ၾကားမဲ့သူတစ္ေယာက္ေယာက္ပါလာရင္ ျပႆနာ။ အခု ဒီကျပန္သြားရင္ ခင္ဗ်ားတို႔ စား၀ုိင္းတစ္ခုစားၾကည့္။ ေဘာက္ဆတ္ဆတ္ေကာင္ တစ္ေယာက္ပါလာရင္ ခင္ဗ်ားတို႔စား၀ိုင္း ဘယ္ေလာက္ပ်က္သလဲဆိုတာ သိပါလိမ့္မယ္။ ဒါ လြယ္တဲ့ example ေတြပါ။

ခင္ဗ်ား ဒီမွာေျပာတာထက္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အမတ္ေတြကို ေျပာေစခ်င္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ ခုခ်ိန္ထိ ေမးခြန္းထုတ္ေနတာေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး ဗရုတ္သုတ္ခ ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီေမးခြန္းတစ္ခုဟာ ထုတ္သင့္လား၊ မထုတ္သင့္ဘူးလား၊ ေမးသင့္လား၊ မေမးသင့္ဘူးလားဆိုတာ အားလံုး ဘဲြ႔ရပညာတတ္ေတြ၊ အမတ္ေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔ကုိ ဒီလိုေလးအသိေပးလိုက္ရင္ လႊတ္ေတာ္ကလည္း အခုလို အလကားေနရင္း အခ်ိန္ေတြမကုန္ေတာ့ပါဘူးလို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ေနာက္ ဦးစိုးထက္မင္းကေတာ့ (သူေျပာသည့္အတိုင္းျဖစ္ပါသည္။) အေဆာက္အဦးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေျပာတာ။ ဗမာႏိုင္ငံမွာကေတာ့ အေဆာက္အဦးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဒီေလာက္ျပႆနာမရိွဘူး ထင္တယ္။ လုပ္ရတာလည္း လြယ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိတ္ဆံုးမွာ ဘယ္ေလာက္ပဲ specification ေရးေရး၊ ဦးစိုးမင္းထက္က ဒီမွာလာၿပီး ကန္ထရိုက္လုပ္တယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ကို ပုတ္ျပတ္ေပးလိုက္တယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကလည္း ႏွိပ္ထည့္လိုက္တာ၊ ဘယ္ေလာက္ထိႏိွပ္လည္းဆိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က အေဆာက္အဦးျပင္တဲ့သူမို႔လို႔။ ဗမာတစ္ႏိုင္ငံလံုးကို ေရနံျဖန္႔ျဖဴးတဲ့ လူႀကီးရဲ့အိမ္ဟာ၊ ယိုးဒယားေခါင္ဟာ အႀကီးအက်ယ္မိုးယုိေနတယ္။ ကြ်န္ေတာ္နဲ႔ေတြ႔ေတာ့မွ ကြ်န္ေတာ္က အဲဒါအေဟာင္းေတြေျပာလုိ႔ အဲဒါ အေတာ္ မေက်နပ္တာ။

(သူေလွ်ာက္ေျပာေနတာေတြ လက္ေညာင္းခံၿပီး ကြ်န္ေတာ္အကုန္ျပန္ေရးမျပေတာ့ပါ။ သိလိုသူမ်ား အသံဖိုင္တြင္ နားေထာင္ၾကပါခင္ဗ်ား။)

ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးက အတန္တန္ ဟန္႔တားေသာ္လည္း မရပ္ပါ။ ေလွ်ာက္ေျပာေနပါသည္။ သူေျပာတာေတြကို ကြ်န္ေတာ္က အားလံုးကိုယ္စား ၿခံဳေျဖလိုက္ပါသည္။

ကြ်န္ေတာ္။          ။ အားလံုးကိုယ္စား ကြ်န္ေတာ္ ၿခဳံေျဖပါမယ္။ ဒါေတြအားလံုးျဖစ္ေနတာဟာ System failure ။ စနစ္မရိွလို႔ျဖစ္ေနတာ။ ဒီအတိုင္း ဆက္သြားၾကမလား။ ဒီအတိုင္း ဘာမွမလုပ္ဘဲဆက္သြားေနရင္ ဒီအတိုင္းဘဲ ဆက္ျဖစ္ေနမွာဘဲ။ အဲဒီစနစ္ကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျပင္ဘို႔လိုေနၿပီ။ သူမ်ားေတြ ဘယ္လုိလုပ္ေနသလဲ။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ဘာေတြ လုပ္သင့္သလဲ။ ဒါကို ကြ်န္ေတာ္တို႔လာေျပာတာ။ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာ မေျပာနဲ႔။

            အဲဒီလို မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုၿပီး မလုပ္ၾကလို႔ ဒီအစားအေသာက္နဲ႔ ဒီလိုေသေနၾကတဲ့သူေတြ ကမၻာေပၚမွာ ျမန္မာျပည္ဟာ ကင္ဆာအျဖစ္ အမ်ားဆံုးႏိုင္ငံေတြထဲမွာပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသားေတြလာလုပ္ေနတယ္။ ဗမာေတြ ၁၀၀၀ ပဲရတယ္။ ဟိုလူေတြကို ဘယ္လိုခန္႔မလဲ ဘာညာ ေျပာတယ္။ မျဖစ္ေသးခင္ ႀကိဳၿပီးကာကြယ္ထားရမယ္။ မီးဆိုတာ မေလာင္ခင္က တားရတယ္။ ေလာင္သြားၿပီဆို ဘာမွမတတ္ႏိုင္ဘူး။ မဂၤလာေစ်းႀကီးမီးေလာင္တယ္။ သူ႔မွာ Fire protection system မရိွလို႔ျဖစ္တာ။ ဟိုတစ္ေန႔က ေတာင္ငူမွာေလာင္တယ္။ မီးဆိုတာ မေလာင္ခင္တားမွ။

            ကြ်န္ေတာ္တို႔ေျပာတာအားလံုးသည္ အတူတူပဲ။ Policy တစ္ခုကို ထူေထာင္ဘို႔၊ system တစ္ခုကို ထူေထာင္ဘို႔။ တစ္လံုးတည္းပါ။ ကြ်န္ေတာ္ ေလးခုစလံုးကို ေျဖစရာအေၾကာင္းမရိွဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ ေမးခြန္းရဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္ အားလံုးက အတူတူျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္။

            အဲဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ၿခံဳေျဖရရင္ ဒီကေန႔ျမန္မာျပည္မွာျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာအားလံုးသည္ system failure, စနစ္မရိွတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္။ ဟိုနား ခံုးေက်ာ္တံတားေလးေကာက္ကက္ေဆာက္လိုက္၊ ဒီနားဒါေလးလုပ္လိုက္။ ဘာမွ အဓိပၸာယ္မရိွဘူး။ ကြ်န္ေတာ္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာတာပါ။

            ရန္ကုန္တစ္ၿမိဳ႔လံုးႀကီးရဲ့ေျမပံုကိုခ်၊ ဘယ္ေနရာကကားေတြ ဘယ္ေလာက္ ရန္ကုန္ထဲကို ၀င္ေနသလဲ။ ဘယ္ေနရာက ေရေတြ ဘယ္ကို ဘယ္ေလာက္စီးေနသလဲ ခ်ၿပီးစဥ္းစားရမွာ။ ဟိုတုိက္ေရွ႔မွာ ဟိုေရေျမာင္းေလးေဖာက္လိုက္။ ဒီတိုက္ေရွ႔ လာၿပီး ဒီေရေျမာင္းေလးေဖာက္လိုက္။ ဘာမွ အဓိပၸာယ္မရိွဘူး။

            ကိုစိုးမင္းဆက္က ကန္ထရိုက္စာခ်ဳပ္အေရးႀကီးေၾကာင္းေျပာတယ္။ ေဆာက္လုပ္ေရးမွာ လုပ္ရမဲ့ ကန္ထရိုက္စနစ္။ စာရြက္ႀကီး ဘယ္ေလာက္ေကာင္းေကာင္း ဘာမွအလုပ္မျဖစ္ဘူးဆိုတာ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီစာရြက္ကို လူေတြအသံုးမခ်ေသးလို႔။ လူေတြအသံုးခ်လာေအာင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လုပ္ရမယ္။ ဆရာေဒါက္တာသိန္းသန္း၀င္းေျပာသြားတယ္။ အတူတူပဲ။

            ဒါေတြလုပ္လုိ႔မရေသးဘူး။ ဒါေတြမရိွေသးတဲ့အတြက္ အဲဒါေတြစၿပီးလုပ္ရေအာင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔က စၿပီး ေျခလွမ္းျပင္ေနတာ။ အခု ၿခံဳးၿခံဳးက်ေနတ့ဲ ဗမာျပည္ႀကီးကို ေကာင္းလာေအာင္ တျဖည္းျဖည္းျပင္ဘို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔က စလုပ္ေနတာ။

            မစိမ့္ကို ေမးတာ။ အတူတူပါဘဲ။ အခ်ိန္ကုန္မခံေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္တစ္ေယာက္ ဆက္ေမးပါ။

(ကြ်န္ေတာ္ျပန္ေျဖအၿပီးတြင္ ထိုလူႀကီးမွာ ေဆာင့္ႀကီးေအာင့္ႀကီးႏွင့္ ျပန္ထြက္သြားသည္ဟု ကြ်န္ေတာ့္အမ်ိဳးသမီးက ျပန္ေျပာျပပါသည္။)

ကိုစိုးမင္းဆက္။                 ။ ကြ်န္ေတာ္နည္းနည္းျဖည့္ေျပာခ်င္တာက လူတိုင္းလူတိုင္းဟာ တာ၀န္သိတဲ့စိတ္ဓာတ္ ထားေပးၾကပါ။ တာ၀န္သိတဲ့စိတ္ဓာတ္ရိွဘို႔၊ တာ၀န္ယူတတ္ဘို႔ဆိုရင္ စာရြက္စာတမ္းနဲ႔ တိတိက်က်ေရးသား ေဖာ္ျပဘို႔ လုိပါတယ္။ တာ၀န္သိတဲ့အတြက္ တာ၀န္ယူမႈေတြရိွလာပါမယ္။ ဒီေတာ့ system, တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္သိမႈေတြနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တုိင္းျပည္ကိုထူေထာင္ရမွာပါ။ လူတိုင္းလူတိုင္းမွာ တာ၀န္ရိွပါတယ္။

            ခုနကေမးခဲ့တဲ့ဆရာႀကီးမွာလည္း တာ၀န္ရိွပါတယ္။ စာခ်ဳပ္စာတမ္းကို မလိုက္နာဘူးဆိုကတည္းက ဒီစာခ်ဳပ္စာတမ္း နဲ႔ ပတ္သက္တ့ဲသူေတြဟာ တာ၀န္မဲ့တာပါ။ တုိင္းျပည္ကိုတည္ေဆာက္ရာမွာ system နဲ႔ တာ၀န္ေပၚအေျခခံတယ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္ထင္ပါတယ္။

ေရႊနဂါးဦးတင္၀င္း။            ။ ဖ.ဆ.ပ.လ ေခတ္၊ နတ္ေမာက္ စက္မႈလက္မႈအထက္တန္းေက်ာင္းသားေဟာင္းပါ။ ေဒၚစိမ့္ရည္ထက္ရဲ့ အေတြ႔အႀကံဳေတြကို ျပန္လည္ျဖန္႔ေ၀ေပးဘို႔ ေမတၱာရပ္ခံရင္း ေမးမွာျဖစ္ပါတယ္။ UV light for processing unijuice by solar energy ဆိုတဲ့ ပေရာဂ်က္တစ္ခုကို စလုပ္ေနပါတယ္။ UV light processing ဟာ ဗမာျပည္မွာ ေရသန္႔လုပ္ငန္းမွာပဲ သံုးပါေသးတယ္။ Food processing မွာသံုးတာ နည္းပါေသးတယ္။

            အဲေတာ့ UV light for food processing ကို ႏိုင္ငံတကာမွာ ဘယ္လိုေတြလုပ္ေနပါသလဲဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္တိ႔ုကို မွ်ေ၀ေပးေစခ်င္ပါတယ္။

မစိမ့္။                 ။ ကြ်န္မတို႔စက္ရံုမွာသံုးတာကေတာ့ ႏို႔မႈန္႔ဘူးေတြကို UV light ထဲကိုျဖတ္ေစၿပီး ပိုးသတ္တာပါ။ ကြ်န္မဆီ email ပို႔လိုက္ပါ။ ကြ်န္မ email လိပ္စာက masaint@myanmartransition.org ျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္မပို႔ေပးလိုက္ပါမယ္။

ဦးမ်ိဳးညြန္႔။           ။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပါတီက ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႔ေလးဟာ ေသးပင္ေသးျငား ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတကာ အဖဲြ႔အစည္းတစ္ရပ္လို႔ သေဘာထားၿပီး စဥ္းစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖဲြ႔အစည္းေတြမွာ ႏွစ္မ်ိဳးရိွပါတယ္။ တစ္မ်ိဳးက ဒီတိုင္းျပည္ကိုလာၿပီး အကူအညီေတြေပးရင္း တန္ခိုးၾသဇာထူေထာင္ဘို႔ သို႔မဟုတ္ သူတို႔လိုလား တဲ့ အဖဲြ႔အစည္းေတြကို တန္ခိုးၾသဇာပိုရိွလာေအာင္ အားေပးဘို႔ လာတဲ့ NGO မ်ားကို ေတြ႔ရပါတယ္။ တျခားတိုင္းျပည္ေတြ သြားၿပီး INGO ေတြလုပ္ဖူးလို႔ ကြ်န္ေတာ့္မွာ ဒီအေတြ႔အႀကံဳေတြရွိပါတယ္။

            အခု ဒီ NGO ကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္ထဲလာၿပီး ဘယ္ၾသဇာအာဏာကိုမွ ထူေထာင္ဘို႔၊ ဘယ္သူ႔ကိုမွ ၾသဇာ အာဏာထူေထာင္ေပးဘို႔ ႀကိဳးစားတာမဟုတ္ဘဲ ေစတနာရိုး၊ စိတ္ဆႏၵအမွန္နဲ႔ လာၿပီးေဆာင္ရြက္တာေတြ႔ရလို႔ အလြန္ေက်းဇူး တင္၊ ၀မ္းသာေၾကာင္း ေျပာလိုပါတယ္။

            ကြ်န္ေတာ္က အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအေနနဲ႔ ေရွ႔ေနလုပ္ပါတယ္။ ဒီမွာ Freedom of Information Act ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးခ်င္ပါတယ္။

            ေဒါက္တာသိန္းသန္း၀င္းေျပာသြားတ့ဲအထဲမွာ တုိင္းျပည္ကသိဘို႔အတြက္ ဌာနဆိုင္ရာေတြက အသိေပးရမယ္ဆို တာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ပါ။ အမ်ားသိၾကတဲ့အတိုင္း ယူနတီဂ်ာနယ္က တာ၀န္ခံ၊ အယ္ဒီတာန႔ဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးမ်ား အခု အခ်ဳပ္ခံေနရ ပါတယ္။ ရံုးလည္း စတင္ေနပါၿပီ။ အဲဒါဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ secret act ကို ေဖာက္ဖ်က္လို႔တဲ့။  

            တကယ္လို႔သာ အခု Right to Information Act ကို အေသအခ်ာျပဌာန္းထားၿပီးေတာ့ ဒါကေတာ့ ေရးရမဲ့ကိစၥ၊ ဒါကေတာ့ မေရးရမဲ့ကိစၥလို႔ ဥပေဒမ်ားနဲ႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျပဌာန္းထားမယ္။ ဒီဥပေဒေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဘို႔ rules ေတြလည္း ပါမွာေပါ့။ တကယ္လို႔အဲဒီလိုျပဌာန္းထားႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ဒီလိုျပႆနာမ်ိဳးေတြ ေပၚစရာရိွမွာမဟုတ္ဘူး ထင္ပါတယ္။ ဟုတ္ပါသလားခင္ဗ်ာ။ အဲဒါေလး ရွင္းျပေပးပါ။

ကိုသိန္းသန္း။                   ။ အစိုးရဌာနေတြအေနနဲ႔ ဘယ္သတင္းအခ်က္အလက္ကေတာ့ public information ျဖစ္တယ္။ ဘယ္သတင္းအခ်က္အလက္ကေတာ့ confidential information ျဖစ္တယ္။ independent and actonomous body ျဖစ္တဲ့ informative commission လိုဟာမ်ိဳးနဲ႔ ညိွႏိႈင္းၿပီး ဒီအခ်က္အလက္ေတြကေတာ့ public interest ျဖစ္ပါတယ္ စတဲ့ သတ္မွတ္ ခ်က္ေတြကို လႊတ္ေတာ္လိုမ်ိဳးမွာ အတည္ျပဳခ်က္ရယူဘို႔။ အျငင္းပြားမႈေတြျဖစ္ရင္လည္း လႊတ္ေတာ္၊ ေနာက္ၿပီး တရားရံုးခ်ဳပ္ စသျဖင့္ အဆင့္ဆင့္တက္သြားရပါမယ္။ EU လို အင္မတန္ပြင့္လင္းတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြမွာေတာင္ highest court ထိ တက္ရွင္း ရတဲ့ ျပႆနာေတြ ရိွပါတယ္။ အစုိးရဌာနေတြက အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမႈနဲ႔ လူထုဘက္က အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမႈေတြ မတူတဲ့အခါ အျမင့္ဆံုးတရားရံုးထိ၀င္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခံရတာမ်ိဳးေတြ ရိွပါတယ္။

            ဒီေတာ့ ဘယ္ဟာသည္ public information ျဖစ္တယ္။ ဘယ္ဟာသည္ confidential information ျဖစ္တယ္ ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ စာရြက္ေပၚမွာေရးထားတဲ့ျပင္ အားလံုးသိေအာင္ ဌာနဆိုင္ရာ website ေတြေပၚတင္ထားေပးဘို႔ လုိပါတယ္ခင္ဗ်ား။

ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး။                ။ အခ်ိန္မရတဲ့အတြက္ ေနာက္ထပ္ ေမးခြန္းႏွစ္ခုေလာက္ ေမးႏိုင္ပါတယ္။

ဦးရန္လင္း။                      ။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ျမန္မာစားသံုးသူမ်ား သမဂၢဥကၠဌ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ဘာသာရပ္က စားသံုးသူဆိုေတာ့ အခု ၄ ေယာက္စလံုးနဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။ လူေတြက စားသံုးသူဆိုရင္ အစားတစ္ခုတည္းပဲ ျမင္ပါတယ္။ အိမ္ခန္းငွားေနတာ၊ ဆံပင္ညွပ္တာ၊ ဘတ္စ္ကားစီတာ၊ အလုပ္လုပ္တာ ဒါေတြအားလံုးဟာ စားသံုးသူမ်ားနဲ႔ဆိုင္တယ္ ဆိုတာကို လူမ်ား ေမ့ေနၾကပါတယ္။

            ကြ်န္ေတာ္တို႔စားသံုးသူမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ေပးပို႔ၾကဘို႔ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။ မစိမ့္ေျပာတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြ်န္ေတာ္နည္းနည္းေျပာခ်င္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ consumer နဲ႔ FDA က လာမဲ့ ၃၊ ၄၊ ၅ ရက္ေတြမွာ ၀ပ္ေရွာ့တစ္ခု လုပ္ဖို႔ရိွပါတယ္။ Food safety နဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။

            FDA က အစားအစာတစ္ခုဟာ စားသံုးဘို႔ မသင့္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ရင္ သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီကို အေၾကာင္းၾကားပါ တယ္။ ခင္ဗ်ားအစားအစာ အျမန္ဆံုး ျပန္သိမ္းပါ ေပါ့။ ေနာက္ၿပီးလိုက္သိမ္း၊ ျပန္စစ္၊ စစ္ၿပီးလို႔ ခြင့္ျပဳမိန္႔ရမွ ျပန္ေရာင္းရ ပါတယ္။ ခြင့္ျပဳမိန္႔မရဘဲ ေရာင္းေနတယ္ဆိုရင္ ျပတ္ျပတ္သားသား အေရးယူဘို႔ ဥပေဒမွာ ပါပါတယ္။

            ဒါေပမဲ့ လက္ေတြ႔မွာ အစားအေသာက္တစ္ခုကို စစ္ဘို႔တင္၊ စစ္ၿပီး ျပန္က်လာလို႔ ေဟာသည္အစားအစာေတြကို ေရာင္းဘို႔ မသင့္ဘူးလို႔ မွတ္ခ်က္ေပးလို႔ အစားအစာေတြကို လုိက္လည္းသိမ္းေရာ ဆိုင္ကေျပာပါတယ္။ အဲဒါေတြ ေရာင္းလို႔ ကုန္သြားၿပီ တဲ့။ ဒါ လက္ေတြ႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေတ႔ြရတာပါ။

ဆရာဦးေဖျမင့္။     ။ ကြ်န္ေတာ္က စာေရးဆရာပါ။ ခုနက ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးေျပာသလိုဆိုရင္ ဦးေအးၿငိမ္းေျပာတာကလည္း အေတာ္ေ၀းပါေသးတယ္။ ဦးစိုးမင္းဆက္ေျပာတာေတြကလည္း သိပ္မနီးစပ္ေသးပါဘူး။ မစိမ့္ေျပာတာဆိုရင္လည္း အစား အေသာက္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ က်ယ္က်ယ္ေတာင္ မေျပာရဲပါဘူး။ မေျပာရဲတာက ဖမ္းမွာဆီးမွာေၾကာက္လို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ အကုန္ေၾကာက္ကုန္မွာ စိုးလို႔။ ဘာမွမစားရဲ၊ မေသာက္ရဲေအာင္ ျဖစ္သြားႏိုင္တာေပါ့ေနာ္။

            ကြ်န္ေတာ္တို႔က မီဒီယာသမားေတြဆိုေတာ့ ကိုသိန္းသန္း၀င္းေျပာတဲ့အေၾကာင္းေတြ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေဆြးေႏြးတာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရိွပါတယ္။ အဲဒီမွာ အစိုးရဘက္က ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ဘယ္ေလာက္ရိွသလဲဆိုတာ နည္းနည္း ေဆြးေႏြး တာပါ။ ေစာေစာက ကိုသိန္းသန္း၀င္းျပသြားတဲ့ အစိုးရ၀န္ႀကီးဌာန website ေတြေပါ့ေနာ္။ အရပ္စကားနဲ႔ ေျပာရရင္ ဒါေလးတင္ၾကည့္ၿပီး အထင္ႀကီးလို႔မရဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူေျပာခ်င္တာေလးပဲ ထုတ္ျပန္တာပဲ။ အစိုးရဌာနေတြက အရင္ကတည္းက ဒီအလုပ္မ်ိဳးလုပ္ပါတယ္။ အခုက technology ေျပာင္းလာလို႔ website ေတြဘာေတြနဲ႔ လုပ္တဲ့သေဘာပါ။ Freedom of expression ကို အဓိက ေျပာေျပာေနၾကတယ္။

            အစိုးရဌာနက အဲဒီလို လုပ္ေပးထားေပမဲ့ ေမးလို႔မရဘူး။ အစိုးရဌာနေတြသည္ သူေျပာခ်င္တာေလးကို ထုတ္ၿပီး ေျပာလိုက္တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔သိခ်င္တာေမးလို႔ရတဲ့ စနစ္မရိွေသးဘူး။ မၾကာခင္ကေတာ့ ေျပာဆုိေနတာ ရိွပါတယ္။ အစိုးရ ၀န္ႀကီးဌာန ကိုယ္စားလွယ္ေတြ တက္ေရာက္တယ္။ အစိုးရက သူေျပာခ်င္တာေတြ ေျပာဘုိ႔မဟုတ္ဘူး။ ေမးရင္ေျဖဘို႔လာတဲ့ အစိုးရရဲ့ press conference ပံုမွန္လုပ္ဘို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေျပာေနတာရိွတယ္။ ဒီအစိုးရသည္ ဘယ္ေလာက္ tranparent ျဖစ္သလဲ။ ဘယ္ေလာက္ accountable ျဖစ္သလဲ။ ဘယ္ေလာက္ ေမးျမန္းစစ္ေၾကာတာ ခံႏိုင္သလဲဆိုတာ ေျပာခ်င္တာပါ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ကိုယ္ေတြ႔အရေတာ့ ဒါဟာ ေတာ္ေတာ္ခက္ေနပါေသးတယ္ဆိုတာ ေျပာခ်င္တာပါ။

            ျပန္ခ်ဳပ္ရင္ ဘာလည္းဆိုေတာ့ ဦးေအးၿငိမ္း ေစာေစာက ေျပာသြားတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔တိုင္းျပည္ဟာ system failure လို႔ေျပာတယ္ေနာ္။ ဟုတ္တယ္ေနာ္။ ခုေျပာတာေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာနားေထာင္ရင္ အဲဒီအတိုင္းပဲ။ ျငင္းလို႔မရပါဘူး။ လက္ခံရမွာပါဘဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ စင္ကာပူကပညာရွင္ ေလးေယာက္လာတယ္။ ေလးမ်ိဳးေျပာတယ္။ အကယ္၍ ပညာရွင္ ၄၀ လာရင္ က႑ ၄၀ မွာ အသီးသီးကြ်န္ေတာ္တို႔ လိုအပ္ေနေသးတယ္။ ေ၀းေနေသးတယ္ဆိုတာ ေျပာဦးမွာပဲ။

            အဲဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ေမးခ်င္တဲ့ေမးခြန္းက -

            ဦးေအးၿငိမ္းက System failure လို႔ ရဲရဲတင္းတင္း ေၾကျငာလိုက္တယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ အဲဒီ system failure ကို ျပင္ဆင္ဘို႔အတြက္ သို႔မဟုတ္ ေျပာင္းလဲဘို႔အတြက္ သို႔မဟုတ္ အသစ္ထူေထာင္ဘို႔အတြက္ ဦးေအးၿငိမ္းအပါအ၀င္ ဒီပုဂိၢဳလ္ ေတြမွာ ဘယ္လို strategy ေတြ၊ ဘယ္လိုစိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြရိွသလဲဆုိတာ ေျဖဘို႔ပါခင္ဗ်ား။

ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး။    ။ ဆရာဦးေဖျမင့္ရဲ့ေမးခြန္းကို ေျဖၿပီးရင္ အဆံုးသတ္ပါမယ္။ ဒီ ပင္နယ္လစ္စ္ေတြကို ကြ်န္ေတာ္ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္တာက ဆရာဦးေဖျမင့္ေမးခြန္းကို ေျဖရင္းနဲ႔ အခုေဆြးေႏြးသြားတဲ့အေပၚ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ႏိုင္ငံအတြက္ take home ေပါ့။ ဘာလုပ္ရင္ေကာင္းမလဲ ဆုိတဲ့ ဆက္စပ္တဲ့ အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္သံုးခ်က္ေလာက္ကို အႀကံဉာဏ္ေလးေတြ ေပးၾကဘို႔ပါ။

ကိုစိုးမင္းဆက္။     ။ ကြ်န္ေတာ့္အျမင္ကို ေျပာရရင္ေတာ့ rules of law ပါ။ တရားဥပေဒဆိုတာလည္း ရိွၿပီးသား။ FDA law ဆိုတာလည္း ရိွၿပီးသား။ ေဆာက္လုပ္ေရးမွာဆိုလည္း Municipal Act ဆုိတာရွိၿပီးသား။ ရိွၿပီးသားဥပေဒေတြ အက်ိဳးသက္္ေရာက္မႈေစဘို႔အတြက္ အေရးႀကီးတာက rules of law ပါ။ rules of law ကိုလုိက္နာဘို႔ အစိုးရတစ္ခုတည္းတင္ တာ၀န္ရိွတာမဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံသားတိုင္းမွာ၊ လူတိုင္းလူတိုင္းမွာ တာ၀န္ရွိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ျမင္တာကေတာ့ rules of law လို႔ပဲ ျမင္ပါတယ္။

ကိုသိန္းသန္း။       ။ ဟိုဆရာႀကီးေမးတာကို ကြ်န္ေတာ္ေျဖခ်င္ပါတယ္။ ကိုယ့္ေဘးနားကလူရဲ့ လခေတာင္ မသိဘဲနဲ႔ ဘယ္လုိလုပ္ ႀကီးက်ယ္တာေတြကို သိႏိုင္မလဲလို႔ ေျပာသြားပါတယ္။ ဒါက personal information ပါ။ တကယ္တမ္းမွာ personal information ဟာ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ့ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႔ မဆိုင္ပါဘူး။ ဒါကို privacy act လို႔ ေခၚပါတယ္။ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္ခ်င္းစီရဲ့အက်ိဳးစီးပြားသာပဲ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ အခ်က္အလက္ေတြကို ထုတ္ျပန္ျခင္းအားျဖင့္ အမ်ားျပည္သူအတြက္ ဘာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမွ မျဖစ္ဘူး။ သူ႔အတြက္ မေကာင္းတာပဲျဖစ္မယ္ဆိုရင္ ထုတ္ျပန္ဘုိ႔မလုိဘူး ဆုိၿပီး အကာအကြယ္ ေပးထားတာပါ။ ဒါကို privacy act လို႔ ေခၚပါတယ္။ တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ့ confidentiality ကို ထိန္းေပးထားတာပါ။

            ဆရာဦးေဖျမင့္ရဲ့ ဘာဆက္လုပ္မလဲဆိုတာကို ေျဖရရင္ ဒီဥပေဒေပၚထြက္လာေအာင္ အားလံုး၀ိုင္းလုပ္ၾကရမွာပါ။ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာလည္း မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ ဥပေဒထုတ္ျပန္လိုက္သည့္တုိင္ ခ်က္ခ်င္း လုိက္နာၾကဘို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ မီဒီယာကလည္း မီဒီယာအခန္းက႑၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြကလည္း လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ အခန္းက႑ စသျဖင့္။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီကလည္း ဒီဥပေဒသည္ အေရးႀကီးတယ္လို႔ ခံယူတယ္။ အေျပာင္းအလဲမွာ ေကာင္းတဲ့အေျပာင္းအလဲျဖစ္ဘို႔ အေထာက္အကူျဖစ္ေစတယ္လို႔ ယူဆတယ္ဆိုရင္ -

            ပထမ အဖဲြ႔တစ္ခုဖဲြ႔ပါ။ ဒီအဖဲြ႔ကေနၿပီး public campaign သေဘာမ်ိဳး စၿပီးလုပ္သင့္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ ကေတာ့ training for trainers သင္တန္းေတြေပးလို႔ရပါတယ္။ public campaign မွာ ခ်န္ပီယံလုပ္မဲ့အဖဲြ႔ေတြကို ဒီဥပေဒနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘာေတြလုပ္ရမယ္ဆိုတာ သင္တန္းေတြပို႔ခ်ေပးႏိုင္ပါတယ္။

မစိမ့္။                 ။ ကြ်န္မက ဆရာဦးရန္လင္းေမးတာ ေျဖပါ့မယ္။ အဲဒါကို traceability record လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီစက္ရံုက ဘယ္ေလာက္ထုတ္လိုက္တယ္ဆိုတာ record ရိွခ်င္မွရိွပါမယ္။ ေနာက္ၿပီး စက္ရံုကထုတ္လုိက္တာေတြ ဘယ္ကို ျဖန္႔လုိက္သလဲဆုိတာလဲ record ရိွခ်င္မွရိွပါမယ္။ ဒါက traceability issue ပါ။ ဒါကို ဥပေဒနဲ႔ကိုင္တြယ္လို႔ ရပါတယ္။

            ဒုတိယတစ္ခုက ဆရာဦးေဖျမင့္ေျပာတဲ့ role of media ပါ။ food safety ကိစၥေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မီဒီယာေတြရဲ့ အခန္းက႑ေပါ့။ ဒီမွာ မီဒီယာေတြလည္း အမ်ားႀကီးလာၾကတာမို႔႔ ကြ်န္မတစ္ခု ေမတၱာရပ္ခံခ်င္တာကေတာ့ food safety နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သတင္းေရးေတာ့မယ္ဆိုရင္ အရင္ဆံုး သတင္းအခ်က္အလက္ခိုင္လံုေအာင္ စံုစမ္းေစခ်င္ပါတယ္။  

            ေနာက္တစ္ခုက ဘယ္ကေနစလုပ္ၾကမလဲဆိုရင္ mindset ကေနစလုပ္ရပါမယ္။ ကြ်န္မဆိုရင္ေတာ့ ကြ်န္မရဲ့ mindset ေပါ့။ ခုလာၿပီးနားေထာင္ၾကတဲ့သူေတြကိုလည္း ကိုယ့္ mindset ကေန စေစခ်င္ပါတယ္။ ဘာ mindset လဲဆိုေတာ့ ယံုၾကည္စိတ္ပါ။ ကြ်န္မမွာ food safety နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ယံုၾကည္စိတ္ရိွမွ ဒီစကားေတြကို ေျပာလို႔ရမွာပါ။ ကြ်န္မတို႔ mindset မွာ ယံုၾကည္မႈတစ္ခုရိွရမယ္။

            ေနာက္ awareness ရိွရမယ္။ ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္မွာ ဘာေတြျဖစ္ေနသလဲ။ အခ်ိဳမႈန္႔ေတြ အရမ္းေရာင္းေနတယ္လို႔ သိတာ ေကာင္းတယ္။ ဒါ awareness။ ေနာက္ၿပီး whistle blower ။ ဒါကို က်ယ္က်ယ္ေျပာရမယ္။ လူေတြသိေအာင္ ေျပာရမယ္။ စာေတြေရးရမယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒီေနရာမွာတင္ ရပ္သြားတတ္တယ္။

            အေရးႀကီးတဲ့ တတိယတစ္ခ်က္က ဘာဆက္လုပ္ရမလဲဆိုေတာ့ constructive input ေပးရမယ္။ ဒါေတြေလ်ာ့နည္း ေအာင္ ငါ ဘာလုပ္ေပးႏိုင္မလဲ စဥ္းစားပါ။ တစ္ေယာက္တည္းလုပ္လို႔မရရင္ ဘယ္သူေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီးလုပ္မလဲေတြးပါ။ ဒါေတြေလ်ာ့နည္း ပေပ်ာက္သြားေအာင္ ေဟာေျပာပဲြေတြလုပ္မလား၊ စာေတြေရးမလား လုပ္ၾကပါ။ ဒီလိုနဲ႔ စေစခ်င္ပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္။          ။ ဘာလုပ္ရမလဲလို႔ေမးတဲ့ ဆရာဦးေဖျမင့္ကို အမ်ားႀကီးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဒါ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေျပာခ်င္တဲ့ အဓိကအခ်က္ပါ။

            ၿပီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာလမွာ ကြ်န္ေတာ္ ဇီးပင္ႀကီး ဗဟို၀န္ထမ္းတကၠသိုလ္ကို သြားပါတယ္။ အဲဒီက ဆရာမေလးေတြက ေျပာတယ္။ ကြ်န္မတို႔ကိုယ္ ကြ်န္မတို႔ ေပ်ာက္ေနတယ္ တဲ့။ သူတို႔ ဘာလုပ္လုိ႔လုပ္ရမွန္းမသိဘူး။ အဲဒီမွာ သူတို႔ကို ကြ်န္ေတာ္ ေျပာျပလိုက္ေတာ့ သူတို႔ဘာလုပ္ရမယ္ဆုိတာ သိသြားပါတယ္။

            သူတုိ႔အထဲမွာ ဆရာတစ္ေယာက္ပါတယ္။ သူက ျမန္မာျပည္မွာ ေျပာင္းတယ္၊ ျပင္တယ္နဲ႔ ဘာေတြ ေျပာင္းသလဲ၊ ဘာေတြျပင္သလဲ။ ခုထိ ဘာမွမေျပာင္းလဲေသးဘူး တဲ့။ သူ ဒီကိစၥကို မေက်နပ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္သူ႔ကို ေျပာပါတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးကို ဘယ္လိုေျပာင္းမလဲ။ သူမ်ားကို ေျပာင္းဘို႔ မႀကိဳးစားပါနဲ႔။ ခင္ဗ်ား၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေျပာင္းဘို႔ ႀကိဳးစားပါ။

ေသေသခ်ာခ်ာမွတ္ထားပါ။ နံပါတ္ (၁) ကိုယ့္ကုိယ္ကိုယ္ စေျပာင္းပါ။ နံပါတ္ (၂) ကိုယ္နဲ႔နီးစပ္တဲ့ ကိုယ့္သားသမီး၊ ကိုယ္နဲ႔ နီးစပ္တဲ့ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း၊ စတာေတြကို ေျပာင္းပါ။

            ဒါဆို ဘာေတြေျပာင္းရမလဲ။  

            နံပါတ္ (၁) ရိုးသားဘုိ႔။ ရိုးသားမႈအလြန္အင္မတန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကိုယ္ကိုယ္ႏိႈက္က ရိုးသားပါ။ ကိုယ့္သားသမီး ေတြကို ရိုးသားဘို႔ သြန္သင္ေပးပါ။ နံပါတ္ (၂) Duty and responsibility, တာ၀န္သိစိတ္ေမြးပါ။ အမိႈက္ပစ္တာကအစ တာ၀န္ယူတတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးပါ။

            လူေတြကို စျပင္ဘို႔ဆိုရင္ ခုနက မစိမ့္ေျပာသြားတဲ့ mindset, သူတို႔ရဲ့ education level ကုိ ျမွင့္ေပးဘို႔လုိပါတယ္။ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ျမွင့္မလဲ။

လီကြမ္ယုရဲ့ တတိယကမၻာမွ ပထမကမၻာသို႔ ဆိုတာကို ဆရာဟိန္းလတ္ ဘာသာျပန္ထားတာရိွပါတယ္။ လံုးေစ့ပတ္ေစ့ ဖတ္ၾကည့္ၾကပါ။ အဲဒီအထဲမွာ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ အတုယူရမွာေတြ အမ်ားႀကီးပါပါတယ္။ သူတို႔ မနည္း အသည္းအသန္ လုပ္ယူရတာပါ။ အထပ္ျမင့္တုိက္ေတြေဆာက္ေပးတယ္။ တိုက္ေလွခါး အတက္အဆင္းမွာ ၀က္ေတြ ေက်ာင္းတယ္။ အိမ္ေပၚမွာ ၾကက္ေတြက တေကာ္ေကာ္နဲ႔။

အခု ကြ်န္ေတာ္တို႔လို လူႀကီးေတြကို ျပင္ဘို႔မလြယ္ပါဘူး။ ေနာက္လာမဲ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ သားေျမးျမီးျမစ္ေတြကို သင္ၾကားေလ့က်င့္ေပးရမွာပါ။ ဒါ ခ်က္ခ်င္းလုပ္လို႔မရပါဘူး။ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အခ်ိန္ယူ လုပ္ရမွာပါ။ ၁၀ ႏွစ္၊ ၁၅ ႏွစ္၊ အႏွစ္ ၃၀ လို႔ မွန္းထားလိုက္ပါ။

အခု ကြ်န္ေတာ္တို႔ေျပာသြားတာေတြက ဒီေန႔လုပ္ နက္ျဖန္ျဖစ္ရမယ္လို႔ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူမ်ားေတြ ဒါေတြလုပ္ေနတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ဘာေတြလုပ္သင့္သလဲ ဆိုတာကို ေျပာျပတာပါ။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ဒါေတြ က်င့္သံုးေနတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ မရိွေသးဘူး။ ဒါေတြလုပ္သင့္ေနၿပီ၊ ျပင္သင့္ေနၿပီ လို႔ လာေျပာတာပါ။

ဘယ္မလဲကြ ႏိုင္ငံျခားသား။ ဘာႏိုင္ငံျခားသားမွ မရိွဘဲနဲ႔ ဘာလုပ္မင္း ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္ခန္႔တဲ့ ဥပေဒ လိုမလဲ လို႔ မေျပာပါနဲ႔။ မီးဆိုတာ မေလာင္ခင္က တားရတယ္။ မီးေလာင္ၿပီဆိုေတာ့မွ မီးသတ္ဘူးရွာပါဦးဟ၊ ေရရွာပါဦးဟ လုပ္လို႔မရဘူး။ Prevention is better than cure. အဲဒါပါဘဲ။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဘာလုပ္ေပးႏိုင္သလဲဆိုရင္ ေဟာေျပာပဲြေတြက်င္းပေပးလုိ႔ရတယ္။ ရက္တိုသင္တန္းေတြ ေပးမယ္။ စာေတြေရးမယ္။ ဒါေတြလုပ္ေပးလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူပိန္းေတြကိုေျပာရမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ခ်က္ခ်င္းရသြားလိမ့္မယ္လို႔ မေမွ်ာ္မွန္းပါဘူး။ ခု လာနားေထာင္တဲ့အထဲမွာေတာင္မွ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေျပာတာ အကုန္လံုးရသြားလိမ့္မယ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ မေမွ်ာ္မွန္းပါဘူး။ ဆိုေတာ့ သူတို႔ကို ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာေပးဘို႔လုိပါတယ္။ တစ္ခါတည္း ေျပာလို႔မရပါဘူး။ ေျပာပါမ်ားေတာ့မွ နားယဥ္ၿပီး လက္ခံက်င့္သံုးလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Culture တစ္ခုကို ထူေထာင္ရာမွာ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းပဲ လုပ္ယူရမွာပါ။ ခုန ကြ်န္ေတာ္ေျပာတဲ့ အႏွစ္ ၃၀။ ေနာက္ထပ္ အႏွစ္ ၃၀ ေလာက္ၾကာတဲ့အခါမွ ကြ်န္ေတာ္တို႔လုိခ်င္တဲ့ စနစ္ႀကီးတစ္ခု လံုး၀ အေကာင္အထည္ေပၚလာမွာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ဦးေအာင္ႏိုင္ဦး။                ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အမ်ားႀကီးဗဟုသုတရပါတယ္။ ေနာက္ တျခားႏိုင္ငံကသူေတြကိုလည္း လာၿပီး ေဟာေျပာၾကဘို႔ ဖိတ္ေခၚပါတယ္။

ျပန္လည္သံုးသပ္ခ်က္ (ဦးလွေမာင္ေရႊ)

            MTP ဖဲြ႔မဲ့မိတ္ေဆြမ်ားနဲ႔ ၂၀၁၂ ဒီဇင္ဘာမွာ ကြ်န္ေတာ္ေတြ႔ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ေမလမွာ ၀န္ႀကီး ဦးေအာင္မင္း၊ ဦးဘိုးလိႈင္၊ ဦးကိုကုိႀကီးနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ကိုဖိတ္ၿပီး Panel Discussion ကို စင္ကာပူမွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ဒီဇင္ဘာမွာ သူတို႔နဲ႔ ျပန္ေတ႔ြၿပီး UMFCCI ကိုယ္စားေရာ MPC ကိုယ္စားအေနနဲ႔ပါ ဒီမွာလာေျပာဘို႔ ဖိတ္ခဲ့ပါတယ္။

            ဒီေန႔လာတက္တဲ့သူေတြထဲမွာ ဒီ မိတ္ေဆြေတြထက္ ပိုသိတဲ့သူေတြ၊ ပိုေျပာႏိုင္တဲ့သူေတြ ပါခ်င္ ပါပါလိမ့္မယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ရည္စူးတာကေတာ့ သူတို႔လိုမ်ိဳးအားထည့္ၿပီး ေစတနာအျပည့္နဲ႔လုပ္ဖို႔ လူေတြအမ်ားႀကီး ေပၚထြက္လာေအာင္ ဒီပဲြကို စီစဥ္တာပါ။

            သူတို႔အားလံုးဟာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့သူေတြပါ။ ဒီေန႔လာတာ သူတို႔စရိတ္နဲ႔ သူတို႔လာတာပါ။ သူတို႔ရိွတဲ့ဟာကို ေ၀မွ်ေပးခ်င္လို႔ လုပ္ငန္းခြင္ထဲက ခြင့္ယူၿပီး လာေျပာၾကတာပါ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း ကြ်န္္ေတာ္ မီးေမာင္းထိုးျပခ်င္ပါတယ္။ စင္ကာပူက GDP 278 billioin ေလာက္ရိွေနၿပီးေတာ့ PPP က ၆၂၉၀၀ ေလာက္ရိွၿပီး ကမၻာေပၚမွာ နံပါတ္ ၇ ေလာက္ရိွတယ္။ United State ေတာင္မွ နံပါတ္ ၁၃ ေလာက္ ရိွတာနဲ႔ယွဥ္ၿပီးေတြးရင္ ဒီမွာလာေျပာတဲ့သူေတြ က်င္လည္တဲ့ ႏိုင္ငံရဲ့အဆင့္ ဘယ္ေလာက္ရိွတယ္ဆိုတာ သိႏိုင္ပါတယ္။

            မေလးရွားက PPP က ၁၇၅၀၀ ေလာက္ရိွၿပီး ကမၻာေပၚမွာ နံပါတ္ ၇၉ ေလာက္ရိွတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံက PPP ဟာ ၁၇၀၀ ေလာက္ရိွတယ္လို႔ United State က CIA facts book ထဲမွာေရးထားပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ ႏိုင္ငံ ၂၀၀ ေက်ာ္ရိွတဲ့အနက္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ အဆင့္က နံပါတ္ ၂၀၁ ပါ။ ထိုင္းက PPP က ၉၉၀၀ ေလာက္နဲ႔ ကမၻာေပၚမွာ အဆင့္ ၁၁၀ ေလာက္ရိွပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ခုနက ဦးေအးၿငိမ္းေျပာသလို ကြ်န္ေတာ္တို႔ေရွ႔ကို သြားဘို႔ဟာ ေျပာသေလာက္ မလြယ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္သူမွမလုပ္ဘဲ အျပစ္တင္ေနမဲ့အစား ကိုယ္လုပ္ႏိုင္တာကို စလုပ္ၾကဘို႔ စင္ကာပူက မိတ္ေဆြေတြေျပာတာကို ကြ်န္ေတာ္တို႔က မိတ္ဆက္ေပးတာပါ။

            စင္ကာပူမွာဖဲြ႔ထားတဲ့ Myanmar Transitional Platform လိုဟာမ်ိဳး ကမၻာေပၚက အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာေတြလည္း လုပ္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းမယ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ဘက္က အႀကံျပဳပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး UMFCCI မွာဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ Myanmar Peace Centre မွာဘဲျဖစ္ျဖစ္ online ကေန debate ေတြ၊ discussion ေတြ၊ forum ေတြလုပ္ႏိုင္ဘုိ႔လည္း ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ သူတို႔လည္း လုပ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

            ဒီမွာ ကြ်န္ေတာ္ အဓိကျပႆနာ သံုးခုေတြ႔ပါတယ္။

နံပါတ္ (၁) က ကြ်န္ေတာ္တို႔ capacity က အရမ္းနိမ့္သြားတယ္။ ဒါကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ ထပ္တင္ရမယ္။

နံပါတ္ (၂) က သူ႔ဘက္ငါ့ဘက္ခဲြလြန္းတဲ့ျပႆနာ သိပ္မ်ားလြန္းေတာ့ ေရွ႔ကိုေရာက္ဘို႔ အခက္အခဲျဖစ္ပါတယ္။

တတိယတစ္ခုက institution ေတြအားမေကာင္းဘူး။ ဒီေတာ့ institution ေတြအားေကာင္းလာေအာင္ လုပ္ဖို႔လုိပါတယ္။

            ဒီသံုးခုမွာ ဒီေန႔တက္လာတ့ဲပရိသတ္အေနန႔ဲ ကိုယ္ဘယ္ေနရာကေန တာ၀န္ယူႏိုင္မလဲဆိုတာ စဥ္းစားၾကဘို႔ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။

            ဥပေဒျပဳဘို႔ဆိုရင္ နည္းလမ္း သံုးခု ရိွပါတယ္။ တစ္ခုက ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္က သူတင္ခ်င္တဲ့ဥပေဒကို သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္ရဲ့ ေရးရာေကာ္မတီမွာ သြားတင္ၿပီး အဲဒီကေနတစ္ဆင့္ တင္လို႔ရပါတယ္။ ဒုတိယက အစိုးရ အဖဲြ႔အစည္း executive branch ကေနၿပီးေတာ့ သတင္းစာထဲမွာ bill ေတြကို float လုပ္ေနပါတယ္။ ဒီ bill ေတြကို ခင္ဗ်ားတို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔က ကိုယ္နဲ႔မဆိုင္သလိုမေနဘဲ ဒီ bill ေတြထဲမွာ ကိုယ္ျဖည့္ခ်င္တာ၊ ထည့္ခ်င္တာကုိ float လုပ္တ့ဲ အစိုးရအဖဲြ႔ အစည္းကို အဆိုျပဳလို႔ရတယ္။

            တတိယတစ္ခုက လႊတ္ေတာ္ကေန သူတို႔ဟာသူတို႔ ဥပေဒျပဳလို႔ရပါတယ္။

            MTP မွာရည္ရြယ္ခ်က္ႏွစ္ခုရိွပါတယ္။ တစ္ခုက ျပည္ပေရာက္ျမန္မာေတြအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးမွာ တတ္ႏိုင္တဲ့ ေနရာက ခ်ိတ္ဆက္ပါ၀င္ႏိုင္မဲ့ အေျခအေနနဲ႔ နည္းလမ္းကို ရွာဘို႔။ ဒုတိယတစ္ခုက ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ျပည္သူ လူထုၾကားမွာ အျပန္အလွန္ ရင္းႏွီးထိေတြ႔ျခင္းအားျဖင့္ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး လိုအပ္ခ်က္၊ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ပိုမိုခံစား နားလည္ႏိုင္ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံ့ေရးရာကို အတူတကြေျဖရွင္းႏိုင္မဲ့ ႏိုင္ငံေရး ယဥ္ေက်းမႈရွင္သန္ေစဘို႔။ ဒါ တကယ့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းေတြပါ။

            ကြ်န္ေတာ္သူတို႔နဲ႔ ၅ ႀကိမ္၊ ၆ ႀကိမ္ေလာက္ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးၿပီးျဖစ္လို႔ သူတို႔ရည္ရြယ္တာနဲ႔ သူတို႔ျဖစ္ခ်င္တာကို ကြ်န္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ နားလည္ပါတယ္။ သူတို႔ ဦးကုိကိုႀကီးနဲ႔ ေဒါက္တာတင္လိႈင္ကိုဖိတ္ထားပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ မလာႏိုင္ၾကပါဘူး။

            ဒီသံုးသပ္ခ်က္မွာ ၿခံဳၿပီးတင္ျပရရရင္ အႏွစ္ ၃၀ ျဖစ္ျဖစ္၊ အႏွစ္ ၄၀ ျဖစ္ျဖစ္၊ အႏွစ္ ၅၀ ျဖစ္ျဖစ္။ ဒီကေန႔ စလုပ္ႏိုင္ရင္ ေတာ့ အႏွစ္ ၃၀ လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒီ့ထက္လည္း ေစာႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာမွမလုပ္ဘဲ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး၊ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး ဆိုေနၾကရင္ေတာ့ ဘယ္မွမေရာက္တဲ့ဗမာျပည္ ထပ္ျဖစ္ေနအံုးမွာဘဲ။ ဒီေတာ့ ဒီေန႔လာေဟာေျပာတဲ့ မိတ္ေဆြမ်ားရဲ့ ခြန္အားနဲ႔ ေစတနာကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ ဆက္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးၾကဘို႔လည္း ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။

            သူတို႔နဲ႔တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္ အလုပ္လုပ္ႏိုင္ေအာင္ ဒီကေန႔တက္ေရာက္လာတဲ့အဖဲြ႔ေတြ အပါအ၀င္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အဖဲြ႔ေပါင္းစံုကို ႀကိဳးစားဖိတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါေလာက္ပဲတက္လာတယ္ဆိုေတာ့ ဖိတ္တဲ့သူေတြဘက္က ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္ေတြ ရိွေနတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

            ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီက စင္ကာပူမိတ္ေဆြမ်ားလည္း ဒီ့ထက္ပိုၿပီးအားထည့္ ႀကိဳးစားေပးဘို႔၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဘက္ကလည္း ကြ်န္ေတာ္တို႔လုပ္ႏိုင္တာကို ဒီ့ထက္ပိုလုပ္ဖို႔ ျဖည့္စြက္တင္ျပလိုပါတယ္။

            ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ဦးေအးလြင္။                    ။ အားလံုးကေတာ့ တုိင္းျပည္ကို ေကာင္းေစခ်င္ၾကတာပါဘဲ။ ဒီမွာ ေျပာသြားသလို ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာ ဥပေဒဟာ ေတာ္ေတာ္အားနည္းပါတယ္။ ဥပေဒကို လိုက္နာတာလည္း အားနည္းတယ္။ ေလ့လာတာလည္း အားနည္းတယ္။

            ကြ်န္ေတာ္တုိ႔က ဥပေဒတစ္ခုထုတ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ သတင္းစာမွာ ႀကိဳေၾကျငာေပးပါ လို႔ လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ျပပါ တယ္။ ပံု - သိန္းစိန္ ဆိုမွ ကြ်န္ေတာ္တို႔ မသိခ်င္ဘူး။ ဆိုေတာ့ သတင္းစာထဲမွာ ပါလာပါတယ္။ ဒီဥပေဒမူၾကမ္းကို ေသေသခ်ာခ်ာဖတ္ၿပီး ျပန္တင္ျပတာ ေတာ္ေတာ့္ကိုရွားတယ္ထင္ပါတယ္။

            Corruption အပါအ၀င္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ဘာသာတရားအရ ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီးသားပါ။ မလိုက္နာလို႔ပါ။ မင္းက်င့္တရားေတြ၊ ျဗဟၼစိုရ္တရားေတြရိွပါတယ္။ ဒါေတြအားလံုးက ဘုရားရိွခိုးခုိက္မွာပဲရြတ္ၿပီး အလုပ္လုပ္တဲ့ေနရာမွာ ဒါကို ေခါင္းထဲမထည့္ရင္ေတာ့ အဂတိတရားေတြ ေပါက္ၾကားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

            ကြ်န္ေတာ္တို႔ငယ္စဥ္က ဆရာ၀တ္၊ တပည့္၀တ္၊ မိဘ၀တ္၊ ေခါင္းေဆာင္၀တ္ အားလံုးက်က္ခဲ့ရပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃-၄ ရက္က စားသံုးသူကာကြယ္ေရးဥပေဒကို ပုသိမ္မွာသြားေဆြးေႏြးတယ္။ စီးပြားကူးသန္းက ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီး ဦး၀င္းျမင့္ ပါပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္က ဗဟိုေကာ္မတီပါ။ ေတာင္ႀကီး၊ ေမာ္လၿမိဳင္တို႔မွာလည္း ေဆြးေႏြးဖူးပါတယ္။ ၀န္ႀကီးစကားေျပာၿပီး ခဏၾကာရင္ တက္ေရာက္တဲ့ပရိသတ္ ၃၀၀ ကေန ၃၀ ေလာက္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္။ စားသံုးသူေတြကို ဘယ္လိုကာကြယ္ ရမယ္ ဆုိတာ သြားရွင္းျပတာကို ေျပာတဲ့သူေတြက အေ၀းႀကီးကလာေျပာတာေတာင္ နားေထာင္မဲ့သူမရိွဘူး။ အဲဒါ ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ့ capacity ေပါ့။ ေပးတဲ့သူက ေပးတာေတာင္ လက္ခံမဲ့သူမရိွဘူး။  

            ေနာက္ဆံုးမတတ္ႏိုင္ေတာ့ ဆရာအတတ္သင္မွာ သြားေျပာတယ္။ ဆရာဆရာမေလာင္း ၈၀၀ တက္တယ္။ FDA လည္း ပါတယ္။ FDA က သူတို႔ ဘာေတြလုပ္ေနသလဲဆိုတာ ေျပာျပတယ္။ ေနာက္က ကေလးေတြက အိပ္ေနတယ္။

            ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ အမ်ားႀကီး mindset ေတြေျပာင္းရဦးမွာပါ။ ခုန ဦးလွေမာင္ေရႊေျပာသြားသလို ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ အခုမွ မလုပ္ရင္ ေနာက္ အႏွစ္ ၃၀ လည္း မျဖစ္ဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေျမးျမစ္ေတြလက္ထက္လည္း ျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လုပ္ၾကရေအာင္။ အားလံုး၀ိုင္းလုပ္ၾကရေအာင္။

            အိမ္ႀကီးတစ္အိမ္လံုးပ်က္ေနတယ္ဗ်ာ။ အဲဒါျပင္ဘို႔ တခ်ိဳ႔က အဲယားကြန္းတပ္ဘို႔ႀကိဳးစားတယ္။ တခ်ိဳ႔က ဆက္တီေတြ လာထားတယ္။ တခ်ိဳ႔ကေတာ့ တီဗီေတြ၊ စကိုင္းနက္ေတြ၊ ၀ါယာလက္စ္ေတြ လာတပ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အဓိကပ်က္ေနတဲ့ တုိင္၊ က်ိဳးေနတဲ့ ၾကမ္း၊ မလံုတဲ့ အမိုးနဲ႔အကာေတြကိုျပင္ဘို႔ထက္၊ ပကာသနေတြကိုျပင္ဘို႔ မ်ားေနရင္ေတာ့လည္း မျဖစ္ေသးဘူး။

            ဒါေၾကာင့္ ပ်က္ေနတဲ့အိမ္ႀကီးကိုျပင္ဘို႔ တိုင္တတ္ႏိုင္တဲ့သူကတိုင္၊ ၾကမ္းတတ္ႏိုင္တဲ့သူက ၾကမ္းလာျပင္ပါ။ တီဗီ တတ္ႏိုင္တဲ့သူက တီဗီလာတပ္ေပးပါ။ အဲယားကြန္းျပင္တတ္တ့ဲသူက အဲယားကြန္းလာျပင္ေပးပါလို႔ ေျပာရင္းနဲ႔ နိဂံုးခ်ဳပ္ ပါတယ္။

ပသံုးလံုးနဲ႔ ဆံုးၾကစို႔။

လူသားအားလံုးကို ေလးစားပါသည္။

ေအးၿငိမ္း

၅ - ၂ - ၂၀၁၄ ညေန ၅း၄၇ နာရီ (MRT ေပၚ၌ေရးလာရာ Chinese Garden အေရာက္တြင္ ၿပီး၏။)