စင္ကာပူကို ဥယ်ာဥ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ မည္သုိ႔စီမံထားသည္ ဆိုျခင္းအေၾကာင္း(၁ ဂ)

သစ္ပင္ထိန္းသိမ္းမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဦးတင္ေဇာ္ေအာင္ ေျပာၾကားခ်က္မ်ား

စင္ကာပူမွာ Tree Conservation Area ၂ ခုရိွတယ္။ TCA1 နဲ႔ TCA2 ။ TCA1 ကို Central Conservation Area လို႔လည္း ေခၚတယ္။ TCA2 ကို Changi Conservation Area လို႔ေခၚတယ္။ အဲဒီ TCA အတြင္းမွာရိွတဲ့အပင္ေတြဆို girth size – girth ဆိုတာ လုံးပတ္။ လံုးပတ္ကုိ ဘယ္ေနရာမွာတိုင္းလဲဆိုေတာ့ 0.5m နဲ႔ 1m အျမင့္ၾကားထဲမွာတိုင္းတယ္။ construction site ထဲကအပင္ဆိုရင္ အျမင့္ မီတာ၀က္ေနရာမွာလံုးပတ္ကိုတိုင္းတယ္။ လမ္းေဘးသစ္ပင္ဆိုရင္ ၁ မီတာအျမင့္မွာတိုင္းတယ္။ တိုင္းလို႔ လံုးပတ္ဆိုဒ္ ၁ မီတာ နဲ႔အထက္ဆိုရင္ အဲဒီအပင္ဟာ TCA Act နဲ႔ ၿငိေနတယ္။ ၿငိေတာ့ဘာျဖစ္လဲ။ ဒီအပင္ကို ဘယ္သူပဲပုိင္ပိုင္ အစိုးရအဖဲြ႔အစည္းကပဲပုိင္ပိုင္၊ ကုမၸဏီကပဲ ပုိင္ပိုင္၊ ပုဂၢလိကၿခံပိုင္ရွင္ကပဲ ပိုင္ပိုင္။ ဘယ္သူပဲပုိင္ပုိင္။ ၁ မီတာထက္ေက်ာ္ေနၿပီဆိုရင္ ဒီအတိုင္း အရမ္းေရာကာေရာ ခုတ္ခြင့္မရိွဘူး။

ဒီအပင္ကိုခုတ္ဘို႔ Arborist ေခၚရမယ္။ မလိုတဲ့ အပင္ကိုမခုတ္ဘဲ လိုတဲ့အပင္ပဲခုတ္ရေအာင္။ ခုတ္ဘို႔တကယ္လိုတဲ့အပင္ပဲ ခုတ္ရေအာင္။ ဒီဇိုင္း stage မွာ architech နဲ႔ Arborist နဲ႔ အလုပ္အတူတူလုပ္ရတယ္။ architech က ဒီေနရာမွာ ဘာေတြရိွတယ္လို႔ ေျပာမယ္။ Arborist က ဒီအပင္ဟာ ဒီေနရာနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ကြာရမယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒီအကိုင္းကို ခုတ္ရမယ္ စသျဖင့္ report ေရးရတယ္။

Arborist ေပၚမူတည္ၿပီး report ေရးပံုကြာခ်င္ကြာမယ္။ ဒါေပမဲ့ NParks က လက္ခံေအာင္ေရးရတယ္။ ဥပမာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ orchard မွာ ၿခံ၀ယ္တယ္ဆိုပါစို႔။ ၿခံထဲမွာ အပင္ ၅ ပင္ပါလာတယ္။ တကယ္လို႔ ဒီဥပေဒသာမရိွရင္ အိမ္ကို လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ေဆာက္ဘို႔ ၅ ပင္လံုးခုတ္ခ်လိုက္မွာဘဲ။ ဥပေဒရိွေနေတ့ာ ခုတ္ခ်င္တိုင္း ခုတ္လို႔မရေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ Arborist ေခၚရတယ္။

Arborist က ဒီအပင္ဟာ ေဆာက္မဲ့အိမ္ရဲ့ ဂ်င္မေနစီယမ္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းလဲ။ ေရကူးကန္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ မီးဖိုေဆာင္၊ ဧည့္ခန္း၊ အိပ္ခန္းေတြနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ အဲဒါေတြ တုိင္းျပရတယ္။ ေနာက္ၿပီး အျမစ္ကို ျဖတ္ဘို႔လိုမယ္။ ျဖတ္မယ္ ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္ျဖတ္ဘို႔လိုသလဲ။ ျဖတ္မဲ့ေန၇ာဟာ အပင္မႀကီးကေန ဘယ္ေလာက္ေ၀းသလဲ။ သီအိုရီအရ ဒီအျမစ္ကို ဘယ္ေလာက္ ျဖတ္ထုတ္လိုက္ရင္ အပင္ကို ထိခိုက္ႏိုင္သလား စသျဖင့္ ျပရတယ္။

ၿပီးေတာ့ trial trench တူးရတယ္။ အျမစ္ကို ျဖတ္လို႔မရဘူး။ ေျမတူးတဲ့အခါ အျမစ္ကိုမထိေအာင္တူးရတယ္။ တူးၿပီး ေပၚလာတဲ့ အျမစ္ေတြကို R1, R2, R3 စသျဖင့္ report ထဲမွာျပရတယ္။

ေရကူးကန္ေဆာက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ေျမအနက္ ၁မီတာခဲြတူးရတယ္။ တူးမဲ့ေျမႀကီးဟာ အပင္နဲ႔ ဘယ္ႏွမီတာေ၀းသလဲ။ အဲဒီမွာက်ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က girth ကို မသံုးေတာ့ဘဲ DBH (Diameter at Breast Height) ကို သံုးတယ္။ အပင္ပင္စည္ရဲ့ ရင္ေခါင္း အျမင့္မွာရိွတဲ့ အခ်င္းေပါ့။ တူးမဲ့ေနရာသည္ DBH ရဲ့ ဘယ္ႏွဆရိွတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိခိုက္မယ္။ Coder Guidelines အရ 37-40% ဆို ထိခိုက္မယ္။ Structural root ေတြကို ထိသလား။ တျခားဘယ္အျမစ္ေတြ ဘယ္ဘက္ကိုသြားေသးလဲ။

ဒီအပင္ထားလို႔ရမရဆိုတာကို recommend လုပ္ရတယ္။ အဲဒါက root assessment, တစ္ခါ crown assessment, canopy assessment ေတြလုပ္ရတယ္။ Building တက္လာတဲ့အခါ သစ္ပင္ရဲ့ crown ရဲ့ ဘယ္ေလာက္ % of biomass ကို clear လုပ္ေပးရမလဲ ဆုိတာ တြက္ရတယ္။

          အပင္ဟာ တကယ္ေတာ့ အေဆာက္အဦကေန ၄ မီတာ ေ၀းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျငမ္းထိုးဘို႔က ၁.၁ မီတာ လိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ working space နဲ႔ဆို ၁.၅ မီတာေလာက္ ခ်န္ရမယ္။ ဒီေတာ့ တကယ့္တကယ္မွာ ၄ မီတာမရေတာ့ဘူး။ ေနာက္ထပ္ ၁.၅ မီတာထပ္ႏႈတ္လိုက္ေတာ့ ၂.၅ မီတာပဲ ကြာေတာ့တယ္။ အဲဒီေတာ့ အပင္ရဲ့ crown ကုိ pruning လုပ္ေပးရေတာ့မယ္။ အဲဒီလိုလုပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ အပင္ဟာ eccentric ျဖစ္သြားတယ္။ သူ႔ centre of gravity ဟာ ေရြ႔သြားတယ္။ လဲႏုိင္တယ္။ အဲဒါကို ျပန္ထိန္းဘို႔ တစ္ဖက္ကလည္း ထပ္ျဖတ္ ေပးရတယ္။ ဒီေတာ့ မူလက ၃၀%ပဲျဖတ္ရမဲ့ဟာ အခု ၆၀% ျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီလိုျဖတ္တဲ့အခါ ကိုင္းႀကီးေတြပါလာတယ္။ အကိုင္းႀကီးေတာ့ ျဖတ္ထုတ္လိုက္တဲ့အခါ ျဖတ္ပိုင္းက မပိတ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ မပိတ္ႏိုင္ရင္ မႈိတက္မယ္။ အနာေတြမ်ားလို႔ သူ႔ retension value ေတြက်သြားမယ္။ Coder Guidelines နဲ႔ trial trenches ထဲ တကယ္ေတြ႔ရွိခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး Arborist က Root loss ရာခိုင္ႏႈန္းကို တြက္ရတယ္။ ဒီမွာ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ Coder Guidelines ကိုပဲ အသံုးမ်ားတယ္။

          SULE (Safe useful life expectancy) table အရ အပင္ကုိ ဆက္ထားသင့္မထားသင့္ evaluate လုပ္ရတယ္။ ဒီအပင္ကို ခုတ္ဖို႔လိုေၾကာင္း သက္ေသအေထာက္အထား ခုိင္ခိုင္လံုလံုတြက္ခ်က္ျပရမယ္။ ဟိုအပင္နဲ႔ ဒီနဲ႔က ၂ မီတာဘဲ ေ၀းတယ္။ အျမစ္ကို ထိသြားသလား။ ဘယ္ႏွျမစ္ထိသလဲ။ အျမစ္အရြယ္အစားက ဘယ္ေလာက္လဲ။ အျမစ္ပဲလား။ တျခား crown ကိုထိေသးလား။ ဘယ္ေလာက္ထိသလဲ စသျဖင့္ေပါ့။ အပင္ခုတ္မဲ့လူက Npark ကို ဒီ report ေရးေပးရတယ္။ သူတို႔ မေက်နပ္မျခင္း ေက်နပ္တဲ့ထိ ေ၇းေပးရတယ္။ မလိုအပ္ဘဲ ခုတ္တာကို Npark က လက္မခံဘူး။

          DBH ရဲ့ ၅ ဆမွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ 20% ပဲထိတယ္။ DBH ရဲ့ ၄ ဆမွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ 30% ထိတယ္၊ DBH ရဲ့ ၃ ဆမွာ အျမစ္ ျဖတ္ရင္ 37% ပဲထိတယ္လို႔ Coder က ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါက အပင္ပတ္ပတ္လည္မွာ ျဖတ္တာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ တစ္ဖက္ျခမ္းမွာဘဲ ျဖတ္တာ။ အေမရိကမွာေတာ့ DBH ပဲသံုးတယ္။ စင္ကာပူမွာသာ Girth size သံုးတာ။ Coder အျပင္ တျခားသီအိုရီတစ္ခုက Bartlett Tree Research Laboraties ပါ။ အဲဒါမွာေတာ့ သစ္ပင္ရဲ့တစ္ဖက္မွာ အျမစ္ျဖတ္ရင္ အနည္းဆံုး 3 x DBH ရိွရမယ္။ ဒါေပမဲ့ 5 x DBH ဆို ပိုေကာင္းတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။  

          TCA Act က TCA ဧရိယာရဲ့အျပင္မွာဆိုရင္ state land ဆိုရင္ ၿငိတယ္။ TCA အတြင္းမွာဆိုရင္ေတာ့ state land ျဖစ္ေစ၊ private ျဖစ္ျဖစ္၊ public ျဖစ္ျဖစ္ TCA နဲ႔ အႀကံဳး၀င္တယ္။ JTC, HDB စတဲ့ပိုင္ရွင္ေတြဟာ အပင္ကို ထိန္းႏိုင္ရင္ green thum တုိ႔ green mark တုိ႔ရတယ္။ TCA ရဲ့အျပင္မွာလည္း အပင္ခုတ္ခြင့္ပါမစ္ေတာ့ ယူရတယ္။ Town Council, HDB ေတြပုိင္တဲ့ေျမေတြမွာလည္း ပါမစ္ယူရတယ္။

Anex 5 မွာ အပင္ ၉ မ်ိဳးပါတယ္။ ပိႏဲၷပင္ႏွစ္မ်ိဳး၊ အုန္းပင္ စတဲ့အပင္ ၉ မ်ိဳးကို ခုတ္ခြင့္ရိွတယ္။ အဲဒီအပင္ ၉ မ်ိုဳးကို NParks က public ေနရာေတြနဲ႔မသင့္ေလ်ာ္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။ အုန္းပင္၊ အုန္းသီးေၾကြက်ရင္ လူေတြေပၚျပဳတ္က်ရင္ အႏၱရာယ္မ်ားတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက မဒရပ္စ္သြန္း (Madrass Thorn) က ဆူးေတြမ်ားလို႔ ကေလးေတြကို ဆူးစူးႏိုင္တယ္။ Maintenance လုပ္တဲ့အခါ အကိုင္းခုတ္ၿပီးသိမ္းရင္ အလုပ္သမားေတြကို ဆူးစူးႏုိင္တယ္။ ပိႏၷဲပင္ကလည္း အသီးသီးၿပီးေၾကြက်ရင္ ညစ္ပတ္တယ္။ Albizia က အရည္ကို အရမ္း စုတ္တယ္။ ေရစုတ္ေတာ့ သဘာ၀အေလ်ာက္ သူ႔မွာ အျမစ္အမ်ားႀကီးမလုိေတာ့ အပင္လဲႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရိွတယ္။ အဲဒီလို public safety မျဖစ္တဲ့အပင္ေတြဆို ခုတ္ခြင့္ရိွတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပါမစ္ေတာ့ ယူရေသးတယ္။

          အေဆာက္အဦတစ္ခုေဆာက္ေတာ့မယ္၊ အပင္ခုတ္ေတာ့မယ္ဆုိရင္ ပထမဦးဆံုး အပင္ရဲ့ health ကိုစစ္ရတယ္။ အပင္ က်န္းမာေရးေကာင္းမေကာင္း၊ က်န္းမာေရးမေကာင္းရင္ သူ႔က်န္းမာေရးကို improve လုပ္လို႔ ရမရစစ္ရတယ္။ physical health က Good, Average, Poor စစ္ေပးရတယ္။ ေနာက္ၿပီး structural defect, အျမစ္ေတြ ပုပ္ေနလား။ ပင္စည္၊ အကိုင္းေတြမွာ defect ရိွသလား။ ပင္စည္ လဲႏုိင္သလား။ ကိုင္းက်ိဳးႏိုင္သလား။ ကိုင္းေသ၊ ကိုင္းေျခာက္ေတြမ်ားသလား။ ပင္စည္မွာ decay ျဖစ္ေနရင္ အထဲကို ဘယ္ေလာက္ထိ ျပန္႔ေနသလဲ။ အဲဒီလို အပင္ရဲ့ defect ေတြေတြ႔ၿပီဆိုရင္ construction constraints ေတြဆီမေရာက္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီမွာတင္ ဒီအပင္ကို ဆက္ထားသင့္မထားသင့္ ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ decay မွာလည္း မ်က္စိနဲ႔ၾကည့္လုိ႔ သိသာတာရွိတယ္။ ဒီ decay ဟာ အႏၱရာယ္ရိွသလား။ မရိွဘူးလား။ အဲဒါကို စစ္ဘို႔ Resistograph နဲ႔ Tomograph နဲ႔စစ္တယ္။

          ဒီေနရာမွာ tree health နဲ႔ structure ဟာ ပတ္သက္မႈမရိွဘူး။ ေဒါက္တာ Claus Maltheck က အပင္ကို ေရပိုက္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ တယ္။ ေရပိုက္က transport က အထဲမွာ။ support ကအျပင္မွာ။ အျပင္က support ပိုက္ကဲြသြားရင္ ေရေတြ အျပင္ကိုထြက္တယ္။ အပင္က် ေျပာင္းျပန္။ အပင္ရဲ့ transportation က အျပင္မွာ။ support ကအထဲမွာ။ အေခါက္နဲ႔အသား အမာၾကားထဲမွာ အၾကမ္းအားျဖင့္ အလႊာ ၃ လႊာရိွတယ္။ ၃ လႊာရဲ့ အလယ္လႊာက cambium ။ Xylem က ေအာက္ကေရကုိ စုပ္ၿပီး အေပၚကုိတင္ေပးတယ္။ Phloem က ခ်က္ၿပီးသားဟာေတြကို ပို႔ေပးတယ္။ အထဲမွာ အနာျဖစ္ၿပီးလိႈက္ပုပ္ေနေပမဲ့လည္း အျပင္ကအေခါက္က ေကာင္းေနေသးရင္ အပင္မေသႏိုင္ဘူး။ အရြက္ေတြ ေကာင္းေကာင္းထြက္တယ္။ အဲဒီအခါ ဒီအပင္ဟာ အေပၚကအေလးခ်ိန္ကို မခံႏိုင္ေတာ့ဘဲ လဲႏုိင္တယ္။ အဲဒီအခါ အပင္ရဲ့ structural stability က်သြားေၾကာင္း ကြ်န္ေတာ္တို႔က ေရးတင္ရတယ္။ Resistograph နဲ႔ Tomograph ေတြရဲ့ result ေတြကိုလည္း ဖတ္တတ္ရတယ္။

          အပင္ကို ေဖာက္တဲ့အခါ ေကာင္းတဲ့ေနရာကို reference ယူဘို႔လိ႔ုအရင္ေဖာက္ရတယ္။ ဒီဂရပ္က တက္လာတယ္။ ေနာက္ၿပီး တန္းလာတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရုတ္တရက္ က်သြားတယ္။ က်ၿပီး ရုတ္တရက္ျပန္တက္လာတယ္။ အလယ္ေလာက္မွာ ေအာက္ဆံုးထိမက်ဘဲ ဂရပ္က smooth ျဖစ္ေနတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အေခါင္းထဲကို သံေခ်ာင္းက ၀င္သြားေပမဲ့ အသားေကာင္းထဲမွာ ညွစ္ထားတဲ့ resistance force ရိွေနေတာ့ ေအာက္ကိုက်မသြားဘဲ အလယ္မွာတင္ခံေနတာ။ အဲဒါကို ေကာင္းေကာင္းနားလည္ထားဘို႔လိုတယ္။ ဒါလဲ ကိုယ့္ဟာကိုယ္လဲေလ့လာ။ နားလည္တတ္ကြ်မ္းတဲ့သူနဲ႔လည္း တဲြလုပ္ရင္းနဲ႔ မွ ဒါေတြသိလာရတာ။ Arborist သင္တန္းတစ္ခုထဲနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူး။

          ေနာက္ၿပီး ဒါေတြကို NParks ကိုေရးတင္ရတယ္။ Particular cross section တစ္ခုမွာ decay က ၃၀% ထက္ပိုေနရင္ လဲႏိုင္ တယ္။ ေကာင္းတဲ့အသားဟာ အနည္းဆံုး ၇၀%ထက္ပိုေနရမယ္။ Resistograph မီတာကလည္း ငွားသံုးရတယ္။ ငွားရင္ အနည္းဆံုး ၃ ရက္ ငွားရတယ္။ တစ္ခါငွားရင္ ၄၃၀ ေပးရတယ္။ ဒီ ၃ ရက္အတြင္းေတာ့ တစ္ပင္ထဲပဲ ေဖာက္ေဖာက္၊ ဘယ္ႏွပင္ ေဖာက္ေဖာက္၊ ႀကိဳက္သေလာက္ ေဖာက္လို႔ရတယ္။

          Tomograph ကေတာ့ သူတုိ႔လာတိုင္းေပးတယ္။ အပင္တစ္ပင္ကို ground level ကေန ပုခံုးေလာက္ထိ၊ ၃ ေနရာထိ တိုင္းခိုင္းလို႔ ရတယ္။ အဲဒီလို ၃ ေနရာစမ္းေပးတာကို ၁၈၅၀ ယူတယ္။ တစ္ပင္ထဲကုိ။ Tomograph က sound wave နဲ႔တိုင္းတာ။ ပထမ အပင္ကို သံနဲ႔ ရိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အသံလိႈင္းေတြ လႊတ္လိုက္တယ္။ တစ္ေခ်ာင္းက emission, ေနာက္သံေခ်ာင္းေတြက receiver ။ အဲဒီလို အသံလိႈင္း ေတြ လႊတ္လိုက္တဲ့အခါ sound wave က အသားေကာင္းရင္ ျမန္မယ္။ အသားပြရင္ေႏွးမယ္။ အေခါင္းဆို ပိုေႏွးသြားတယ္။ အဲဒီအေပၚ မူတည္ၿပီး diagram က အစိမ္း၊ အျပာ၊ အနီ၊ အနက္ စသျဖင့္ အေရာင္နဲ႔ထြက္လာတယ္။ အျပာဆိုရင္ေတာ့ အေခါင္း။ အစိမ္းနဲ႔ ခရမ္းေရာင္ က suspect, အညိဳနဲ႔အနက္က အသားေကာင္း။ ဒါေပမဲ့ သူက ဘာမွဆံုးျဖတ္မေပးဘူး။

          ဆရာ၀န္နဲ႔ ဓါတ္မွန္ဆရာ၀န္လိုပဲ။ ဒီဂရပ္ကို သူကေပးရံုေပးသြားတာ။ ေကာင္းတယ္မေကာင္းဘူး။ ဘယ္ႏွရာႏႈန္းဆိုတာကို က်ေတာ့ Arborist က ဆံုးျဖတ္ေပးရတယ္။ ဒီမီတာကိုေတာ့ သိပ္အေရးႀကီးတဲ့အခါမွသံုးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က သံုးဘို႔ recommend ေပးရတယ္။ ဒီအပင္မွာ အေခါင္းေတြ႔တယ္။ ဒါကို Resistograph သံုးပါ။ ဒါမွမဟုတ္ Tomograph သံုးပါလို႔ ေျပာရတယ္။ တကယ္လို႔ ပိုင္ရွင္က ကပ္ေစးနဲတယ္။ ပိုက္ဆံအကုန္မခံခ်င္လို႔ မစစ္ခ်င္ဘူးဆိုရင္ အပင္လဲခဲ့ရင္ သူ႔ေၾကာင့္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က safe ျဖစ္ပါတယ္။ မျဖစ္ဘူး မေျပာဘူး။ စက္နဲ႔စမ္းဘို႔ပဲ ေျပာတာ။ အပင္ေသးရင္ေတာ့ Resistograph နဲ႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ လံုးပတ္ႀကီးရင္ေတာ့ Tomograph နဲ႔ပဲေကာင္းတယ္။

          ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ ရည္ရြယ္ခ်က္က အပင္ကို ခုတ္ဘို႔လိုမလို စမ္းသပ္တာပဲ။ ေနာက္တစ္ခု။

          အျမစ္ျဖတ္ဘို႔လိုသလား။ ျဖတ္ဘို႔လိုတယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ေပးရတယ္။ ဒီအတိုင္းျဖတ္လုိက္လို႔မရဘူး။ ဥပမာ လူေကာင္းတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ပံုမွန္စားတယ္၊ သြားတယ္၊ လာတယ္။ ဘာ mitigation measures မွ လုပ္စရာ မလိုဘူး။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီလူ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ခဲြစိတ္ခံရေတာ့မယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ရေတာ့မယ္။ ခဲြတဲ့ဒဏ္ခံႏိုင္ေအာင္ တစ္ေန႔ကို ေဆးသံုးခါ ေသာက္ရမယ္တို႔။ ေသြးစစ္ရမယ္။ ဆီး၀မ္းစစ္ရမယ္ စသျဖင့္။ အဲဒါေတြ အားလံုးဟာ mitigation measures ေတြ။ ဘယ္သူမွေတာ့ ဗိုက္မခဲြခ်င္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ လိုအပ္လို႔ခဲြရမယ္။ ခဲြတာနဲ႔တၿပိဳင္နက္ mitigation measures ေတြပါလာတယ္။ ပက္လက္လွန္ေနရမယ္။ ဆန္ျပဳတ္ပဲေသာက္ရမယ္။ ဘာေဆးေတြ ေသာက္ရမယ္။ ဘာေဆးေတြ ထုိးရမယ္။ စသျဖင့္ေပ့ါ။

          ဒီလိုပဲ အပင္တစ္ပင္ကို အျမစ္ျဖတ္ရေတာ့မယ္ဆိုရင္ mitigation measures လုပ္ရေတာ့မယ္။ mitigation measures ရဲ့ basic principle ကေတာ့ ဒီဘက္ကအျမစ္တစ္ခုျဖတ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ မျဖတ္တဲ့ေနရာမွာ အျမစ္ေတြ ပိုထြက္လာေအာင္ vertical trenching ေတြ soil injection ေတြ လုပ္ေပးရတယ္။  vertical trenching ဆိုတာက တိုင္က်င္းတူးသလို 100mm ေလာက္အျမစ္ကို မထိေအာင္တူးၿပီး အရိုးမႈန္႔၊ ငါးကန္ကထြက္တဲ့ ေျမၾသဇာ စသျဖင့္ အျမစ္ကိုအားေပးတဲ့ဟာေတြကို ၃ လ တစ္ခါျဖည့္ျဖည့္ေပးတယ္။ တစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာေအာင္ ျဖည့္ေပးရတယ္။ အဲဒီအခါ အျမစ္ေတြပြားလာတယ္။

          က်န္းမာေရးေကာင္းေနတဲ့ ေျမႀကီးတစ္ခုဟာ သူ႔မွာ ပါသင့္ပါထိုက္တာေတြပါတယ္။ ပြားမ်ားသင့္ပြားမ်ားထိုက္တဲ့ ဘက္တီးရီးယား ေတြ၊ တီေကာင္ေတြအသက္ရွင္ဘို႔ ပြားမ်ားဘို႔ ၾသဇာဓါတ္ေတြ အကုန္ပါတယ္။ ျပည့္၀ေနတယ္။ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု အမွီသဟဲ ျပဳေနတာ။ soil web လို႔ေခၚတယ္။

ေျမႀကီးထဲမွာက ဘက္တီးရီးယားတို႔၊ တီေကာင္၊ ပုရြက္ဆိတ္တို႔ရိွတယ္။ အျမစ္ကိုအားေပးတ့ဲမိႈ စတာေတြပြားမ်ားလာေအာင္ လုပ္ေပးတာ။ ဒါက vertical trenching. ေနာက္တစ္ခုက soil injection. Bio simulam, Liquid gipsum, humid acid, high EC molesses ဆိုတာ ပ်ားရည္လိုဟာမ်ိဳး။ အဲဒါေတြကို ေရထဲမွာ 1:100 volume နဲ႔ေရာတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေျမႀကီးထဲကို high pressure နဲ႔ထိုးထည့္။ ေျမႀကီး အက်စ္အမာကိုလည္းတိုင္းၾကည့္ရတယ္။ အဲဒါကို psi နဲ႔ျပတယ္။ ေျမႀကီးက်စ္ႏႈန္းက 500 psi ထက္ေက်ာ္ေနရင္ soil injection လုပ္ရတယ္။ လုပ္ၿပီးထပ္တိုင္းၾကည့္ 400, မရေသးဘူး။ ထပ္လုပ္ထပ္တိုင္း 300psi, ေနာက္ဆံုးစိတ္ၾကိဳက္ရတဲ့ထိ လုပ္ရတယ္။ ေျမႀကီးက်စ္ေနရင္ ေလအ၀င္အထြက္မလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ေျမႀကီးထဲမွာ ေလမရိွရင္ အျမစ္က ေလမရဘူး။ အသက္ရႉလို႔မရရင္ ေလမရရင္ အစာနဲ႔ ေရကိုစုပ္ဘို႔ အားမရိွဘူး။

          လမုပင္တို႔၊ စပါးပင္တို႔လို aquatic plant ေတြက် တစ္မ်ိဳး။ ေရ၀ပ္ေနလဲရတယ္။ လမုပင္အျမစ္မွာ အေပၚကို ေထာင္ေနတာ ေလးေတြရိွတယ္။ အဲဒါက ေလကိုရႉတဲ့ အျမစ္ကေလးေတြ။ သူကေရ၀ပ္လဲကိစၥမရိွဘူး။ ေရငုပ္သမားေတြ ပါးစပ္မွာပိုက္စြပ္ၿပီး ေရမ်က္ႏွာျပင္ ေပၚ ေဖာ္ထားသလိုမ်ိဳး။ လမုပင္က။ ဒါေပမဲ့ ကုကၠိဳပင္မ်ိဳးက်ေတာ့ ေရ၀ပ္ၿပီဆိုရင္ ေရငတ္လကၡဏာျပတယ္။ ေအာက္ဆီဂ်င္မရလို႔။

          ေျမႀကီးက်စ္ရင္လည္း ဒီလုိပဲ။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ကားေတြက ဘိလပ္ေျမအိတ္ေတြလာခ်တယ္။ ဘယ္မွာထားလဲ။ သစ္ပင္ရင္းမွာထားလိုက္။ ေနာက္သံေခ်ာင္းေတြ၊ အုတ္ေတြ၊ သြပ္ေတြလာလည္း အပင္ရင္းမွာထား။ ဒီေတာ့ ေျမႀကီးရဲ့အေပၚယံအလႊာက က်စ္သြားတယ္။ အျမစ္က ထုတ္လိုက္တ့ဲ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္က ေလထဲကုိ မထြက္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ အျမစ္ကလိုတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္လဲ ေလထဲက မ၀င္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။

          သဘာ၀အားျဖင့္ေတာ့ အျမစ္က ေျမႀကီးထဲက ေအာက္ဆီဂ်င္ကိုရႉတယ္။ ဒီေတာ့ ေျမႀကီးထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္နည္း သြားတယ္။ အဲဒီအခါ ေျမေပၚ၊ ေလထဲမွာရိွတဲ့ေအာက္ဆီဂ်င္ ေျမႀကီးထဲ၀င္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျမႀကီးအေပၚလႊာ က်စ္သြားရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ မ၀င္ႏုိင္ ေတာ့ဘူး။ တျဖည္းျဖည္းအျမစ္က suffocate ျဖစ္သြားတယ္။ အသက္ရႉက်ပ္လာတယ္။ အပင္က ၾကည့္ရင္းၾကည့္ရင္း အရြက္ေတြ စေၾကြလာတယ္။ အပင္ႀကီးရင္ ဒီလကၡဏာခ်က္ခ်င္းမျပဘူး။ ၈ လ၊ တစ္ႏွစ္ေလာက္ေနမွ ျပတယ္။ အပင္ႀကီးေတာ့ ခံႏုိင္ရည္ရိွတာကိုး။

          အားလံုးေဆာက္လုပ္ၿပီးစီးသြားေတာ့ ျမက္ေတြဘာေတြစိုက္ၿပီး ျပန္သြားတယ္။ ဒီအပင္က အေကာင္း၊ ဘာမွ မျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၈ လ ေလာက္ၾကာေတာ့ အရြက္ေတြ ၀ါလာၿပီ။ ၁ ႏွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ အရြက္ေတြစေၾကြတယ္။ ေနာက္ထပ္ တစ္လေလာက္လဲေနေရာ အပင္ေပၚမွာ တစ္ရြက္မွ မက်န္ေတာ့ဘူး။

          ဒါကို Arborist က သိတယ္။ ေျမႀကီးကိုတိုင္းၾကည့္လုိက္ေတာ့ 100mm ေလာက္မွာ 600psi ေလာက္ျပေနတယ္။ ဒီေတာ့ Arborist ကေမးတယ္။ မင္းဒီနားမွာ အရင္က excavator ေတြနင္းထားသလား။ (မနင္းပါဘူး။ ငါ့အလုပ္သမားေတြ ေျပာတယ္ကြ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၁ လေလာက္က မိုးႀကိဳးပစ္တာေတြ႔တယ္တဲ့။) အမွန္က မိုးႀကိဳးပစ္တာ အသိသာႀကီး။ Arborist က သိတယ္။ မိုးႀကိဳးပစ္ရင္ အေပၚကေနေအာက္ကို အကဲြရာႀကီးက စာရြက္ေပၚမွာ ေဘာပင္နဲ႔ျခစ္ထားသလို ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ရတယ္။ ဟို႔ အေပၚကေန ေအာက္ထိ ေတာက္ေလွ်ာက္ ကဲြက်ေနတာ။ ဒါ ဒီေကာင္ေတြ သက္သက္ညာတာ။ ဒါေၾကာင့္လည္း NParks က Arborist ေခၚခိုင္းတာ။

          တကယ္လို႔သူတို႔ Arborist သာေခၚရင္ Arborist က ဘာေျပာမလဲ။ အပင္ရဲ့ပတ္ပတ္လည္ ၅ မီတာအတြင္း လူအားနဲ႔လုပ္။ excavator မလာေစနဲ႔။ ၅ မီတာရဲ့အျပင္ဘက္မွာ လုပ္ခ်င္တာလုပ္။ အဲေတာ့ construction site မွာ ဘာေပၚလာသလဲဆိုေတာ့ Tree Protection Zone (TPZ) ဆုိတာေပၚလာတယ္။ NParks ရဲ့ guideline ရိွသလို Arborist ကလည္း determine လုပ္ရတယ္။ အပင္ရဲ့ ၅ မီတာအကြာမွာ ထားမလား။ ၃ မီတာအကြာမွာထားမလား။ တစ္ခါတေလ အပင္ရဲ့အေနာက္ဘက္ ၂ မီတာအကြာမွာ မျဖစ္မေနလုပ္ရမယ္ ဆိုရင္ ကိစၥမရိွဘူး။ အပင္ရဲ့အေရွ႔ဘက္ ၅ မီတာ ခြါထားလိုက္လိုက္။ Footing ကို localize footing လုပ္ထား။ localize ဆိုတာ ဟိုမွာတစ္ခု၊ ဒီမွာတစ္ခုထားတာ။ အဲဒီ footing ရဲ့ location ကို Arborist က determine လုပ္တယ္။ ကိုယ္က အရင္ footing plan ဆဲြထား။ အဲဒီ footing plan ကိုၾကည့္ၿပီး Arborist က trial trench တူးခိုင္းမယ္။ တူးၾကည့္လု႔ိမလြတ္ဘူးဆိုရင္ေရႊ႔။ Footing ကလည္းမလြတ္ဘူး။ အေရးလည္းႀကီးတယ္ဆိုရင္ ဒီအျမစ္ကို ကြန္ကရစ္ထဲတခါတည္း ထည့္သာေလာင္းခိုင္းလိုက္။ အျမစ္ကို ျဖတ္မပစ္နဲ႔။ ဒါဆို ဘာျဖင့္ ကြန္ကရစ္ထဲ ထည့္ေလာင္းရတာလဲ တဲ့။ ဒါ အဓိပၸါယ္ရိွတယ္။

          ကြန္ကရစ္ထဲထည့္ေလာင္းလိုက္ေတာ့ အျမစ္က ေသသြားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခ်က္ခ်င္း ပုပ္သြားေဆြးသြားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီ ကုလားထိုင္ေတြ၊ စားပဲြေတြ ဘာလို႔သံုးရေနသလဲ။ သစ္ပင္ေသသြားတာမွန္ေပမဲ့ ပ်က္စီးသြားတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မာေနတယ္။ ပုပ္သြား၊ ေဆြးသြားမွ ပ်က္စီးသြားတာ။ အထဲကအျမစ္မပုပ္ခင္ ကြန္ကရစ္သားအျပင္မွာရိွေနတဲ့ အျမစ္ကေန အျမစ္သစ္ေတြ ထပ္ထြက္ လာတယ္။

          ေနာက္တစ္ခါ အျမစ္အားေလ်ာ့သြားေတာ့ အပင္ရဲ့ crown, canopy ရဲ့ weight ကို ေလွ်ာ့ခ်ရတယ္။ အကိုင္းေတြ ျဖတ္ပစ္ရတယ္။ DBH ရဲ့အကြာအေ၀းနဲ႔တြက္တယ္။ အပင္က NParks ပိုင္တဲ့အပင္ျဖစ္ေနရင္ TCA လိုပဲလုပ္ရတယ္။ တခါတေလက်ေတာ့ ခုတ္လိုက္တဲ့ အပင္ကုိ အစားထိုးျပန္စိုက္ေပးရတာလဲရိွတယ္။ အပင္သိပ္ႀကီးရင္ေတာ့ အစားထိုးလို႔ မရဘူးေပါ့။ အဲဒီ report ေတြကို NParks ကို တင္ရတယ္။ တင္ၿပီးေတာ့ NParks ကိုလွမ္းဖံုးဆက္တယ္။ NParks ကလည္း  ဖံုးနဲ႔ျပန္ေျဖတယ္။ အျမစ္ျဖတ္လို႔ရၿပီ။ ခြင့္ျပဳတယ္။ ဆိုေတ့ာ ကန္ထရုိက္တာက Arborist ကိုအေၾကာင္းၾကားတယ္။

ဟာ၊ မစၥတာတင္၊ NParks ကလက္ခံတယ္။ အျမစ္ျဖတ္လို႔ရၿပီ။ ဆိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က သူတို႔ပါးစပ္နဲ႔ေျပာတာကို လက္မခံႏိုင္ဘူး။ WD (Written Direction) ေပးပါ။ NParks က ပါးစပ္နဲ႔ အိုေကဆိုတာကို ကြ်န္ေတာ္တို႔လက္မခံႏိုင္ဘူး။ မင္းတို႔ အျမစ္ျဖတ္မဲ့ ကန္ထရိုက္တာ ကို ဘယ္ေန႔ခ်ိန္းလိုက္ပါ။ ဒါေပမဲ့ NParks က WD ရေအာင္ေတာင္းပါ။ WD ရၿပီဆုိေတာ့မွ ငါလာမယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီေကာင္ေတြကို ယံုလို႔မရဘူး။ သူတို႔အလုပ္ၿပီးခ်င္လို႔ ညာတာျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ ဒါ တစ္ခ်က္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ က NParks ကေတာ့ ရတယ္လို႔ ေျပာလိုက္ တာပဲ။ ပါးစပ္နဲ႔။ ကိုယ္က သူတို႔ကိုယံုကိုးၿပီး ျဖတ္ခ်လိုက္ေရာ။ ၿပီးေတာ့မွ လာၾကည့္တယ္။ ဟေကာင္ေတြ၊ ဒါ ဘာျဖစ္လိ႔ုျဖတ္တာလဲ။ မင္းတို႔ မရဘူးေနာ္။ ဟာ၊ ငါမင္းတို႔ အိုေကေျပာလို႔ျဖတ္တာပဲ။ ဘယ္မွာေျပာလို႔လဲ လို႔ သူတို႔က ျငင္းရင္ေသၿပီ။ ျပႆနာတက္မယ္။ ကိုယ့္ဆီအတင္းထိုးခ်မယ္။

          ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က NParks ကပို႔တဲ့ WD ကိုျမင္မွ သြားတယ္။ မဟုတ္လို႔ကေတာ့ မသြားဘူး။ အဲဒီေလာက္ အေရးႀကီးတယ္။ အပင္ကို pruning လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း NParks က WD ယူရတယ္။ အပင္ကို ထိတာမွန္သမွ် ခြင့္ျပဳခ်က္လိုတယ္။ အပင္ကုိျဖတ္ေတာ့မယ္ ဆုိရင္လည္း ဘယ္အကိုင္းကိုျဖတ္ပါမယ္ဆိုတာ အေသးစိတ္ ဆဲြၿပီးတင္ရတယ္။ Pruning လုပ္တာႏွစ္မ်ိဳးရိွတယ္။ တစ္ခုက construction မွာ အေဆာက္အအံုနဲ႔မလြတ္လို႔ျဖတ္ရတာ။ ေနာက္တစ္ခုက အျမစ္ကို ျဖတ္လိုက္လို႔ crown, canopy weight ေလ်ာ့သြားေအာင္ ျဖတ္ေပး ရတာရိွတယ္။ canopy ေပၚမွာတြန္းတဲ့ေလရဲ့တြန္းတဲ့အားကို ေအာက္က အျမစ္ရဲ့ anchorage ခံႏိုင္ပ့ါမလားဆုိတာ ဘယ္သူသိသလဲ ဆိုေတာ့ အပင္ကသိတယ္။

          ဒါေတြသိထားဘို႔ စာမ်ားမ်ားဖတ္ရတယ္။ တစ္အုပ္ေကာင္းနဲ႔ လုပ္စားလို႔မရဘူး။

          Market ထဲမွာ Report မေကာင္းရင္ ၾကာၾကာလုပ္စားလို႔မရေတာ့ဘူး။ တစ္ေယာက္ကေျပာတယ္။ ဟာ ဒီအပင္က ဘာမွ အေရးမႀကီးပါဘူးကြာ။ ေတာ္ရံုတန္ရံုေရးတင္ရံုနဲ႔ရပါတယ္။ ၅၀၀ ပဲထားပါ ေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္က လူကိုခင္လို႔ ေစ်းေလွ်ာ့ယူတာ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ report ကိုေတာ့ေလွ်ာ့ေရးလို႔မရဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီ report က သူတို႔ဆီမွာတင္ ရပ္ေနမွာမဟုတ္ဘူး။ NParks ကိုသြားမွာ။ ျဖစ္ကတတ္ဆန္းေရးလိုက္ရင္ ဟာ၊ ဒီေကာင္ ဘယ္လုိလုပ္လာတာလဲ။ ဘာမွလည္းမပါဘူး ဆိုရင္ နာမည္ပ်က္ၿပီ။ အဲဒီအတြက္ ကြ်န္ေတာ္ တန္ရာတန္ေၾကးရမွ လုပ္တယ္။ လုပ္တယ္ဆိုရင္လည္း ေသေသခ်ာခ်ာလုပ္ေပးတယ္။ ကြ်န္ေတာ့ standard ကိုေတာ့ မေလွ်ာ့ႏိုင္ဘူး။

          ေနာက္ၿပီး Obstruction ဆိုတာက ဆိုင္းဘုတ္ေတြကို ကြယ္ေနတာ။ လမ္းေဘးမွာ အပင္ေပါက္ေနလို႔ တစ္ဖက္ကလာတဲ့ကားကုိ မျမင္ႏိုင္တာ စသျဖင့္ေပါ့။ Lean ဆိုတာကအပင္တစ္ဖက္ကို ေစာင္းေနတာ။ ဒီလုိေစာင္းေနရင္ ဒါ natural လား၊ unnatural လား။ Natural ဆိုတာက အပင္က လိုတဲ့ေနေရာင္ရေအာင္တို႔ဘာတို႔ သူ႔ဘာသာသူ ေစာင္းတာ။ unnatural ဆုိတာက ေျမေပ်ာ့လို႔ ေစာင္းတာမ်ိဳး။ Self corrected ဆိုတာက အပင္ေစာင္းသြားၿပီး သူ႔ဟာသူျပန္တည့္သြားတာ။ အပင္ေစာင္းၿပီဆိုတာနဲ႔ အျမစ္ေတြ က်ိဳးသြားသလား။ ေျမႀကီး အက္သြားသလား ၾကည့္ရတယ္။

          တခါေတာ့ Bedok က အင္တာခ်ိန္းကိုျပင္ဘို႔ရိွေတာ့ ဒီဘက္မွာ ယာယီအင္တာခ်ိန္းလုပ္တယ္။ အပင္ႀကီးေတြက အႀကီးႀကီးေတြ။ အျမစ္ႀကီးေတြက ေလွ်ာက္သြားေနတာ။ ဒီေတာ့ သူတို႔ Arborist တစ္ေယာက္ကိုငွားတယ္။ အဲဒီ Arborist က သူတို႔ကို အျမစ္ကို မျဖတ္ခိုင္း ဘဲ အျမစ္ေပၚကေန cantilever လုပ္ခိုင္းၿပီး ၾကမ္းခင္းလုပ္ခိုင္းတယ္။ သံေခ်ာင္းေတြထည့္၊ ကြန္ကရစ္ေလာင္းနဲ႔ ပိုက္ဆံအမ်ားႀကီး အကုန္ခံ လုပ္ထားတာ။ ဒါေပမဲ့ လမ္းဘက္က ေရေျမာင္းလုပ္တဲ့ ကန္ထရိုက္တာက anyhow ရမ္းတူးခ်လိုက္တာ အျမစ္ေတြ ျပတ္ကုန္ေရာ။ ဒီေတာ့ သူတို႔ ကြ်န္ေတာ့္ကိုလွမ္းေခၚတယ္။

          အျမစ္ျဖတ္ခ်င္ရင္ ဘာလုပ္ရမလဲတဲ့ ေမးတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကသိလိုက္ၿပီ။ ဒီေကာင္ေတြ ျဖတ္ၿပီးမွ ကြ်န္ေတာ္တို႔ကိုေခၚတယ္ ဆိုတာ။ မစၥတာအန္း၊ မင္းဘာလုပ္ခ်င္တာလဲ ေမးေတာ့ ငါ အျမစ္ျဖတ္ခ်င္တာေလကြာ တဲ့။ ဒီေကာင္ေတြ ညာတာ။ သူက client, ကြ်န္ေတာ္တို႔က service provider ဆိုေတာ့ ဒီေကာင္ေတြက ေလသံမာတယ္။ အျမစ္ျဖတ္ခ်င္ရင္ assessment အလ်င္လုပ္ရတယ္ လုိ႔ ေျပာေတာ့ ဘာ assessment လဲတဲ့။ ကြ်န္ေတာ့္ assistant က စိတ္မရွည္ေတာ့ဘူး။ ေဟ့ေကာင္၊ မင္းျဖတ္ၿပီးၿပီလား မျဖတ္ရေသးဘူးလား။ ငါ့ကို အမွန္အတိုင္းေျပာ ဆုိေတာ့မွ ျဖတ္ၿပီးၿပီတဲ့။ ဒီေတာ့ -

ကိုင္း - ေဟ့ေကာင္၊ မင္းျဖတ္ၿပီးၿပီဆိုရင္ နံပါတ္ ၁။ လုပ္လက္စအလုပ္ကို ရပ္လိုက္ပါ။ နံပါတ္ ၂။ အာခီတက္ကိုေခၚ ဓါတ္ပံုရိုက္၊ NParks ကိုစာတင္။ နံပါတ္ ၃။ မင္းပိုက္ဆံစုထား၊ ဒါေသခ်ာေပါက္ ဒဏ္ရိုက္ခံရမယ္ ဆိုခ်ေရာဗ်ိဳ႔။ ဟိုေကာင္က ေဒါကန္ေနတာကိုး။

          တူးတာေတြကို တာလပတ္အုပ္ထားတယ္။ အျမစ္ႀကီးတစ္ခုက မီတာ၀က္ေလာက္ရိွတယ္။ သြားၿပီ။ ဒါ ဒီတစ္ျမစ္ထဲ ရိွေသးတာ။ က်န္တဲ့အျမစ္ေတြရိွေသးတယ္။ ဒီေကာင္ေတြ မလြယ္ဘူး။

          စိုက္ပ်ိဳးေရးသမားဆို သိတယ္။ အပင္မွာ အုပ္စု ၂ မိ်ဳးရိွတယ္။ Angiosperms နဲ႔ Gymnosperms ။ Angiosperms က သူ႔ရဲ့ structure က tension ေပၚမူတည္တယ္။ Gymnosperms က်ေတာ့ compression ေပၚမူတည္တယ္။ ဒီအပင္က ကုကိၠဳပင္။ ကုကၠိဳပင္က Angiosperms ။ အပင္က ညာဘက္ကိုေစာင္းေနတာ။ ျဖတ္တာက tension side. ဒီဘက္ လမ္းေပၚကုိေစာင္းေနတာ။ Target rating ကလည္း ဘာျမင့္သလဲ မေမးနဲ႔။ ကားေတြဆိုတာ ၀ူးကနဲ။ ၀ူးကနဲျဖတ္ေမာင္းေနတဲ့ေနရာ။ အင္တာခ်ိန္းဆိုေတာ့ လူေတြေရာ ကားေတြေရာ မရပ္မနားေမာင္းေနတာ။ အဲဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က Derek ကို ဖံုးေခၚတယ္။ သူက ဟိုဘက္က Arborist ။ စင္ကာပူမွာ အေတာ္နာမည္ရတဲ့ ပုဂိၢဳလ္။ NParks ကလည္း သူ႔ကိုေလးစားတယ္။ သူက ေဒါကန္တယ္။ အျမစ္မျဖတ္ရေရးအတြက္ ငါ့ကန္ထရိုက္တာေတြက အကုန္အက် ခံၿပီး ကန္တီလီဗာထိုးခိုင္းထားတာ။ ကိုင္း မင္းတို႔ ဒဏ္ေငြေဆာင္ဘို႔သာ ျပင္ထား။ ဖိုင္းက ၅၀၀၀။ compensation က ေလးေသာင္းခဲြ။ ငါးေသာင္းေပးရမယ္။ ဒီအပင္ကို ခုတ္ကိုခုတ္ရမယ္။

          ကြ်န္ေတာ့္ဘက္ကလည္း ေခါင္းမာလို႔မရဘူးေလ။ ဒီအပင္ ထားလို႔ကိုမျဖစ္ဘူး။ ခုတ္ကိုခုတ္ရမယ္။ မခုတ္ရင္ အိပ္လို႔ေပ်ာ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဘယ္အခ်ိန္လဲမလဲလို႔ ရင္တထိတ္ထိတ္ျဖစ္ေနရမွာ။ လဲက်လို႔ကေတာ့ ေသၿပီ။ လမ္းေပၚမွာက ကားေတြ လူေတြ ဥဒဟို သြားေနတာေလ။

          ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ assistant က Ang ကိုေဟာက္တယ္။ မင္းတို႔ငါ့ကိုဘာလို႔ေခၚတာလဲ။ တရားရံုးသက္ေသလိုက္ရေအာင္ ေခၚတာလားလို႔ ေဟာက္ေရာ။ ခုနက သူက ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို ေဟာက္ထားတာကိုး။ မင္း 5 digit ေပးရမယ္ဆိုတာ နားလည္ရဲ့လား လို႔ေျပာလိုက္တယ္။ NParks ကလည္း မင္း၊ ဒါ ငါတို႔ရဲ့ authority ကို ခ်ဲလင္းလုပ္တာ။ အပင္က သာမန္အပင္မဟုတ္ဘူး။ ဒါ heritage tree။ Bedok ဧရိယာကိုသြားၾကည့္စမ္းပါ။ Girth size – 3.0 m ေလာက္ႀကီးတ့ဲ ကုကၠိဳပင္ႀကီးေတြ အမ်ားႀကီးပဲ။ အဲဒီ အပင္ေတြဟာ heritage tree ေတြ။ သြားမထိနဲ႔။ အဲဒါ ဘုိးေအေခါင္းကို ဒါးနဲ႔ခုတ္သလိုဘဲ။ အရမ္းအေရးႀကီးတယ္။   

          ဒါေၾကာင့္မို႔ စင္ကာပူမွာ လုပ္ရင္းကိုင္ရင္း အပင္တစ္ပင္ေတြ႔ရင္ သေဘာေပါက္။ Arborist ကို အရင္ေခၚရတယ္။ အဲဒါကို အာခီတက္ေတြက သိတယ္။ Orchard မွာေရႀကီးတယ္။ Bukit Timah canal ကို improve လုပ္တယ္။ အဲဒီအခါ တခ်ိဳ႔အပင္ေတြကို မျဖစ္မေနခုတ္ရတယ္။ အဲဒါက National Project ။ အဲဒီက်ေတာ့ စည္းေ၀းပဲြခန္းထဲမွာ PUB နဲ႔ NParks နဲ႔ အႀကီးအက်ယ္ စကားမ်ားေရာ။ ဘယ္သူမွမေလွ်ာ့ဘူး။ ဒီဘက္ကလည္း government ။ ဟိုဘက္ကလည္း government ၊ ခ်ကုန္ေရာ။

          ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ခုတ္ရမယ္လုိ႔ေျပာရတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ သူတို႔က အျမစ္ေတြျဖတ္ပစ္တာကိုး။ မခုတ္ရင္ အကုန္လဲကုန္မွာ။ ဒုကၡေရာက္မယ္။ အဲဒီမွာ NParks က တကယ့္ ၀ါရင့္ Arborist ဆရာႀကီးေတြလာတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ client က ေျပာတယ္။ ဟာမစ္လာမယ္တဲ့။ ကြ်န္ေတာ္က ဟာမစ္လာရင္ရၿပီ။ မပူနဲ႔။ ငါဘာျဖစ္လို႔ခုတ္ခိုင္းတာလဲဆိုတာ သူနားလည္တယ္။ Parks and Trees Regulatory Section က ပုဂိၢဳလ္ေတြက မခုတ္ဘို႔ပဲေျပာေနတာ။ ေတာ္ၾကာက်ေတာ့ ဟာမစ္ ေနမေကာင္းလို႔မလာႏိုင္ဘူး။ သူ႔အထက္က Mr. Tee Swee Ping လာမယ္။ ကြ်န္ေတာ္က ပိုေတာင္ႀကိဳက္ေသးတယ္။ လာပေစ။

          ေနာက္ Mr. Tee Swee Ping ေရာက္လာတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကရွင္းျပတယ္။ ဒီလုိဒီလိုရိွတယ္ဆိုေတာ့ Mr. Tee Swee Ping ကလည္း လက္ခံတယ္။ ဟုတ္တယ္။ ဒီအပင္ေတြ ခုတ္မွျဖစ္မယ္။ မဟုတ္ရင္ ဒီေကာင္လည္း အိပ္လို႔ရမွာမဟုတ္ဘူး။ ငါလည္း အိပ္ေပ်ာ္မွာ မဟုတ္ဘူး။

          ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္က ကြ်န္ေတာ့္ေကာင္ေတြကို Red-White tape သံုးေလးေခြ အဆင္သင့္ေဆာင္ၿပီး ေစာင့္ခုိင္းထားတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေဟ့ေကာင္ေတြ Mr. Tee Swee Ping က ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္ ဆိုတဲ့အပင္ေတြကို တိပ္နဲ႔ပတ္ၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ မွတ္ထား။ သူခုတ္ခုိင္းတဲ့ အပင္အားလံုးခုတ္။

          Mr. Tee Swee Ping က site ထဲဆင္းသြားၿပီး ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္၊ ဒါခုတ္ဆုိၿပီး လက္ညိႈးထိုးသြားတယ္။ ၿပီးၿပီ။ ပဲြၿပီးသြားၿပီ။ ဒီလို ရွင္းမွ ကြ်န္ေတာ္လည္း ပိုက္ဆံရမွာ။ ေနာက္တစ္ခု -

          Kim Tiam Road မွာ ပေရာဂ်က္တစ္ခုရတယ္။ အဲဒီပေရာဂ်က္မ်က္နွာစာတန္းမွာ ကုကိၠဳပင္ႀကီးေတြ တန္းစီေနတယ္။ အပင္ေတြကို ကြ်န္ေတာ္ girth တိုင္းတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ဖက္လို႔မီရင္ အဲဒီအပင္ဟာ 1.3 m, ကြ်န္ေတာ္ဖက္လို႔မမီရင္ 1.3m ထက္မ်ားတယ္။ အဲဒီ ပေရာဂ်က္မွာ 1.3m ထက္ႀကီးတဲ့အပင္ေတြက ေလးငါးေျခာက္ပင္။ TCA ထဲက state land မွာဆိုရင္ အပင္ေသရင္၊ လဲက်ေသသြားရင္ ေတာင္ death certificate ယူရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္၀င္သြားေတာ့ အပင္ေတြ ေရ၀ပ္ေနတယ္လို႔ေျပာေတာ့ မင္းကိုၾကည့္ဘုိ႔ေခၚတာ ေနာက္က အပင္ေတြေခၚတာ။ ဒါေတြအတြက္ေတာ့မပူနဲ႔။ ေနာက္ကိုသာသြားလို႔ ေျပာတယ္။ ကြ်န္ေတာ္လည္း မေျပာေတာ့ဘူး။ သူတို႔ေျပာတဲ့ အပင္ေတြအတြက္ပဲ Death Certificate ေရးေပးလိုက္တယ္။

          ေနာက္တစ္နွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ အဲဒီအပင္ႀကီးေတြ အရြက္ေတြ၀ါၿပီး ေၾကြက်ကုန္တယ္။ အပင္ေျခရင္းမွာ ေရ၀ပ္တာ။ သူတို႔က site ကထြက္တဲ့ေရေတြ အဲဒီကို ေျမာင္းသြယ္ခ်ထားတာကိုး။ အပင္ေတြေသေတာ့ သူတို႔ခုတ္တယ္။ ေနာက္ဆံုး ၃ ပင္ပဲက်န္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ NParks က အဲဒီၿခံျဖတ္သြားေတာ့ အပင္ေတြေသေနတာ သြားေတြ႔ေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ကိုေခၚတယ္။ က်န္တဲ့အပင္ေတြ ရွင္ေအာင္လုပ္ႏုိင္မလား ေပါ့။ ကြ်န္ေတာ္က ေနာက္ဆံုးက်န္တဲ့ အပင္ႏွစ္ပင္ထဲက ဒီအပင္ကိုေတာ့ ရာႏႈန္းျပည့္ အာမခံတယ္။ ဒီအပင္ကေတာ့ 40% ပဲအာမခံႏိုင္မယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။ အဲဒီလုိနဲ႔ကြ်န္ေတာ္ပတ္ၾကည့္တယ္။

          ေရေျမာင္းမွာက ေရဆင္းဘို႔အေပါက္ေတြ ေဖာက္ေပးထားတာ။ ေျမက်စ္ေနေတာ့ ေရမဆင္းႏုိင္ဘူး။ ေရ၀ပ္ေနတယ္။ အဲဒီေနရာကို ကြ်န္ေတာ္က အျမစ္ေတြေရွာင္ၿပီး ေျမာင္းေလးေတြ ေလးငါးေျမာင္းတူးတယ္။ အဲဒီ ေျမာင္းေတြထဲကို ေျမေဆြးနဲ႔ granite chips ေတြထည့္တယ္။ ေရဆင္းေအာင္။ အဲဒီမွာ အပင္ေတြ ျပန္ရွင္သြားတယ္။

          ဆိုေတာ့ မိန္းကြန္းက ပိုက္ဆံရွင္းေပးတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေမးခြန္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးေမးတယ္။ မင္းဒီအပင္ေတြ ေသသြားရင္ ဘယ့္နဲ႔လုပ္မလဲတဲ့။ ေမးေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္သူေဌးက ေျပာတယ္။ မင္း ေဆးရံုတက္လို႔ေသသြားရင္ ဆရာ၀န္ကမင္းကို ပိုက္ဆံ ျပန္အမ္း သလားတဲ့။ ကြ်န္ေတာ့္ကို နာရီ၀က္ေလာက္ေမးေနေတာ့ သူေဌးက တင္းေနၿပီ။ အဲဒါေၾကာင့္ ေသာက္ျမင္ကပ္လို႔ ၀င္ေျပာတာ။ အဲေတာ့မွ ဟိုေကာင္ ၿငိမ္သြားေတာ့တယ္။ အဲဒါမ်ဳိးလည္း ႀကံဳရတယ္။ စိတ္၀င္စားဘို႔လည္း ေကာင္းတယ္။

ွစင္ကာပူမွ Heritage Tree မ်ား

ေက်းဇူးတင္ပါသည္။

ဆက္ပါဦးမည္။