ပေလတိုးနိဒါန္း မိတ္ဆက္

(၁)

ကြ်န္ေတာ္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီဘာသာျပန္ထားသည့္ ပေလးတိုးနိဒါန္းကို ဖတ္ဖူးသည္မွာ အသက္ (၁၉) ႏွစ္အရြယ္။ ေဒသေကာလိပ္ ဒုတိယႏွစ္ေက်ာင္းသားဘ၀က ျဖစ္၏။ ထိုစဥ္က ဟသၤာတၿမိဳ႔လယ္ရိွ ျပန္ၾကားေရးစာၾကည့္တိုက္တြင္ ဖတ္ခဲ့တာျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ပညာအခံကနည္းေသး၍ ဘာေတြေရးထားမွန္း ေသေသခ်ာခ်ာ နားမလည္ခဲ့ပါ။ ယခု ျပန္ဖတ္သည့္အခါက်မွ လံုးေစ့ ပါဠ္ေစ့ နားလည္ပါေတာ့သည္။ သို႔မို႔ေၾကာင့္ မူရင္းစာ၏ အရသာကို ခုမွ က်က်နန ခံစားႏိုင္ပါေတာ့၏။

ကြ်န္ေတာ္တို႔သည္ ဟင္းေကာင္းေကာင္းေလးမ်ားႏွင့္ ထမင္းစားရသည့္အခါ ကိုယ့္ခ်စ္သူမ်ားကို သတိရသကဲ့သို႔ စာအုပ္ေကာင္းေလးမ်ား ဖတ္ရသည့္အခါတြင္လည္း ခ်စ္မိတ္ေဆြမ်ားကို သတိရမိတတ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ပေလးတိုးနိဒါန္းကို ဖတ္ၿပီးသည့္အခါတြင္လည္း မိတ္ေဆြမ်ားကို ဖတ္ေစခ်င္သည့္ ေစတနာေပၚလာေသာေၾကာင့္ ယခုစာကို ေရးလိုက္ရျခင္း ျဖစ္ ပါေၾကာင္း။

(၂)

ပေလးတိုးနိဒါန္းမွာ ဆရာေဇာ္ဂ်ီက ပေလးတိုးေရးခဲ့ေသာ စာမ်ားအား ျမန္မာပရိသတ္ႏွင့္ မိတ္ဆက္ေပးလို၍ က်မ္းစာမ်ားမွ ေကာင္းႏိုးရာရာမ်ားကို ထုတ္ႏုတ္ဘာသာျပန္ထားျခင္း ျဖစ္၏။

ပေလးတိုးနိဒါန္းအမွာတြင္ ဆရာက ပေလးတိုးနိဒါန္းေရးရျခင္းအေၾကာင္းကို ေအာက္ပါအတိုင္း -

“ပေလးတိုးနိဒါန္းသည္ ေရွးေခတ္ ဂရိဒႆနိကဆရာ ပေလးတိုးေရးခဲ့ေသာ ဖီဒရကထာ၊ သီတိတကထာ၊ အိုင္အုႏၷကထာ၊ လက္ခီကထာ၊ ခါမိဒိကထာ၊ လိုင္စီကထာ၊ ေဂါဂ်ိယာကထာ၊ မီႏိုကထာ၊ စာပဲြသဘင္ ကထာ၊ သမၼတႏိုင္ငံကထာ၊ ေခ်ပခ်က္ကထာ၊ ခရီေတာ္ကထာ၊ ဖီဒိုကထာ စာတမ္း (၁၃) ပုဒ္မွ ေကာက္ႏုတ္ေသာစာမ်ားကို ျမန္မာဘာသာျပန္လ်က္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ေလာက္မွစ၍ ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ မိတ္ဆက္သေဘာအျဖစ္ျဖင့္ ေငြတာရီ မဂၢဇင္း၌ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ စာစုျဖစ္ပါသည္။ ဤစာစုတြင္ ခရီေတာ္ကထာႏွင့္ မီႏိုကထာ ႏွစ္ပုဒ္သည္ အစအဆံုး အျပည့္အစံု ျဖစ္၍ က်န္စာမ်ားသည္ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္စာမ်ား ျဖစ္သည္။” - ဟု ေဖာ္ျပထားပါသည္။

ပေလတိုး၏ က်မ္းစာမ်ားမွာ အေတာ္မ်ား၏။ က်မ္းစာေလးအုပ္စီပါေသာအစုမ်ား (tetralogies) ခဲြလိုက္လွ်င္ ကုိးစုရသည္။

၁။ Euthyphro, Apology, Crito, Phaedo

၂။ Cratylus, Theaetetus, Sophist, Statesman

၃။ Parmenides, Philebus, Symposium, Phaedrus

၄။ Alcibiadest, Second Alcibiades, Hipparchus, Rival Lovers

၅။ Theages, Charmides, Lches, Lysis

၆။ Euthydemus, Protagoras, Gorgias, Meno

၇။ Greater Hippias, Lesser hippias, Ion, Menexenus

၈။ Clitophon, Republic, Timaeus, Critias

၉။ Minos, Laws, Epinomis, Letters

ထို႔ျပင္ Definitions, On Justice, On Virtue, Demodocus, Sisyphus, Halcyon, Eryxias, Axiochus, Epigrams တို႔လည္း ရိွေသးရာ စုစုေပါင္း ၄၅ ေစာင္ေလာက္ ျဖစ္ပါသည္။

ထိုသည့္က်မ္းစာမ်ားအနက္ ဘယ္ႏွစ္အုပ္ေလာက္ ျမန္မာဘာသာျပန္ၿပီးျဖစ္သည္ကို ကြ်န္ေတာ္မသိပါ။ ကြ်န္ေတာ့္ဆႏၵကို ေျပာရပါမူ အားလံုးကို ဘာသာျပန္ေစခ်င္ပါသည္။ ဒႆနိကဆရာမ်ားအား နည္းနည္းခ်င္းစီ ဘာသာျပန္ၾကရန္လည္း တိုက္တြန္းပါ၏။ အမွန္ကိုဆိုရပါမူ ထိုစာမ်ားကို အဂၤလိပ္လိုဖတ္ရတာ ကြ်န္ေတာ့္အေနႏွင့္ လံုးေစ့ပါဠ္ေစ့ နားမလည္ပါ။ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ ပေလးတိုးနိဒါန္းကို ဖတ္စဥ္တြင္ပင္ ယခုတေခါက္ျပန္ဖတ္သည့္အခါမွ နားလည္ပါသည္။

(၃)

ပေလးတိုးနိဒါန္းအား ဆရာေဇာ္ဂ်ီျမန္မာမႈျပဳထားသည္ကို ဖတ္ရတာ စာအလြန္ေခ်ာပါသည္။ စာတစ္လံုးခ်င္းစီကို လံုးေကာက္ ဘာသာျပန္ျခင္းမဟုတ္မူ၍ မူရင္းအဓိပၸာယ္ကိုလည္း မပ်က္ေစဘဲ ျမန္မာစကားႏွင့္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ထည့္တန္တာထည့္၊ ျဖဳတ္တန္တာျဖဳတ္ ဘာသာျပန္ထားျခင္းျဖစ္၏။ သို႔အတြက္ ဆရာႀကီးကို ကြ်န္ေတာ္ အလြန္အထင္ႀကီး ေလးစားမိပါသည္။ အကယ္၍ ဤစာမ်ားကို ကြ်န္ေတာ္လံုးေစ့ပါဠ္ေစ့ နားလည္သည့္တိုင္ ဘာသာျပန္လွ်င္ ဆရာႀကီးကဲ့သို႔ စာေခ်ာေအာင္ ဘာသာျပန္ႏိုင္မည္ မထင္ပါ။

ဆရာေဇာ္ဂ်ီက ဘာသာျပန္ရာတြင္ ခံယူရမည့္သေဘာထားကို သူ၏ “ရသစာေပ ဘာသာျပန္ ျပႆနာအခ်ိဳ႔” စာတမ္းတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပထား၏။ (ကြ်န္ေတာ္က လုိသေလာက္သာ ေကာက္ႏုတ္ထားျခင္းျဖစ္ၿပီး အားလံုး အျပည့္အစံု မဟုတ္ပါ။)

“ဆိုလိုရင္းမွာ ဘာသာျပန္မည္ျပဳၾကေသာအခါ -

(က) မူလစာေရးဆရာသည္ သူ႔လူမ်ိဳးပရိသတ္၌ ျမင္ေယာင္ေယာင္ ၾကားေယာင္ေယာင္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳတတ္သကဲ့သုိ႔ ဘာသာျပန္သူသည္ ကိုယ့္လူမ်ိဳးပရိသတ္၌ ျမင္ေယာင္ေယာင္ ၾကားေယာင္ေယာင္ တတ္ႏိုင္သမွ် ျပဳတတ္ျခင္းရိွခဲ့လ်င္”

ယခု ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ လက္ရာတစ္ခုကို နမူနာျပပါမည္။ မိတ္ေဆြတို႔ ခံစားၾကည့္ပါ။

SOCRATES: Phaedrus, my friend! Where have you been? And where are you going?

ေဆာ့ခရတိၱ။   ။ အခ်င္း အေဆြေကာင္း ဖိဒရ၊ အသင္သည္ အဘယ္အရပ္မွလာ၍ အဘယ္အရပ္သို႔ သြားမည္ျပဳပါသနည္း။

PHAEDRUS: I was with Lysias, the son of Cephalus, Socrates, and I am going for a walk outside the city walls because I was with him for a long time, sitting there the whole morning. You see, I’m keeping in mind the advice of our mutual friend Acumenus, who says it’s more refreshing to walk along country roads than city streets.

ဖီဒရ။   ။ ေဆာ့ခရတိၱ၊ ဆိဖလ၏သား လိဆိအဲ့ထံမွ လာပါသည္၊ ယခု ၿမိဳ႔ျပင္ေတာစခန္းသို႔ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္မည္ ႀကံစည္ပါ သည္။ ကြ်ႏ္ုပ္သည္ လိဆိအဲ့၏အိမ္ခန္း၌ တစ္မနက္လံုးထိုင္ခဲ့သည္။ အကုမိနကို အသင္လည္း သိသည္၊ သူလည္း ကြ်ႏ္ုပ္ႏွင့္ အတူရိွသည္၊ ေက်ာင္းသင္ခန္းထဲမွာ ေအာင္းေနရသည္ထက္ လဟာျပင္သို႔ထြက္၍ လမ္းေလွ်ာက္ရသည္က ပိုေကာင္းသည္၊ လန္းလန္းဆန္းဆန္းရိွသည္ဟု သူက ေျပာလုိက္သည္။

SOCRATES: He is quite right, too, my friend. So Lysias, I take it, is in the city?

ေဆာ့။    ။ ဟုတ္လွပါေပသည္။ လိဆိအဲ့သည္ အက္သင္းၿမိဳ႔တြင္ ယခုေရာက္ေနသည္ပါ့။

PHAEDRUS: Yes, at the house of Epicrates, which used to belong to Morychus, near the temple of the Olympian Zeus.

ဖီ။    ။ ေရာက္ေနပါသည္၊ ေမာ္ရိခ၏အိမ္၌ အက္ပိခရတိၱႏွင့္အတူ တည္းခိုေနပါသည္။ ေမာ္ရိခ၏အိမ္ကို အသင္သိပါသေလာ၊ နတ္မင္းႀကီး ဇု၏ နတ္ကြန္းအနီးကအိမ္ ျဖစ္သည္။

SOCRATES: What were you doing there? Oh, I know: Lysias must have been entertaining you with a feast of eloquence.

ေဆာ့။    ။ ဖီဒရ၊ လိဆိအဲ့သည္ အသင့္အား အဘယ္စကားကုိ ေျပာေဟာလိုက္ပါသနည္း၊ အသင္ သေဘာက်ပါ၏ေလာ၊ အေၾကာင္းတစ္ခုခုကို လိဆိအဲ့ေျပာေဟာလိမ့္မည္ဟု ကြ်ႏ္ုပ္ထင္သည္။

PHAEDRUS: You’ll hear about it, if you are free to come along and listen.

ဖီ။    ။ ေျပာပါသည္၊ ကြ်ႏ္ုပ္လမ္းေလွ်ာက္ရာသို႔သာ အသင္လိုက္ႏိုင္လွ်င္ အသင္ ၾကားရပါလိမ့္မည္။

SOCRATES: What? Don’t you think I would consider it “more important than the most pressing engagement,” as Pindar says, to hear how you and Lysias spent your time?

ေဆာ့။    ။ ဖီဒရ၊ အသင္တို႔ေျပာေဟာၾကေသာ စကားကို ကြ်ႏ္ုပ္ၾကားခ်င္လွပါသည္၊ တရားနာရေသာ အလုပ္သည္ ‘အလုပ္တကာတို႔ထက္ ျမတ္ေသာအလုပ္’ ျဖစ္၏ဟု စာဆို ပင္ဒါက ဆုိခဲ့သည္ မဟုတ္ေလာ။

PHAEDRUS: Lead the way, then.

ဖီ။    ။ လမ္းေလွ်ာက္ၾကရေအာင္။

SOCRATES: If only you will tell me.

ေဆာ့။    ။ အသင္ကလည္း ေျပာျပမည္ မဟုတ္ပါေလာ။

PHAEDRUS: In fact, Socrates, you’re just the right person to hear the speech that occupied us, since, in a roundabout way, it was about love. It is aimed at seducing a beautiful boy, but the speaker is not in love with him—this is actually what is so clever and elegant about it: Lysias argues that it is better to give your favors to someone who does not love you than to someone who does.

ဖီ။    ။ ေဆာ့ခရတိၱ၊ ကြ်ႏ္ုပ္ေျပာျပရမည့္အေၾကာင္းသည္ အသင္ေျပာေဟာဖူးေသာ အေၾကာင္းမ်ိဳးပင္ ျဖစ္သည္။ ေမတၱာ၏ သေဘာအေၾကာင္း ျဖစ္သည္၊ အရပ္ႀကိဳက္ ေပၚပင္အေၾကာင္းျဖစ္သည္။ ယခုတေလာတြင္ လိဆိအဲ့သည္ ေမတၱာရိွသူ မဟုတ္ေသာသူက ေမတၱာစကားျဖင့္ ပိုးလားပန္းလားလုပ္လာသျဖင့္ မေတြးတတ္ မႀကံတတ္ အက်ပ္ႀကံဳေနရေသာ လုလင္ပ်ိဳ လူေခ်ာလူလွတစ္ေယာက္ အေၾကာင္းကို စာတမ္းတစ္ပုဒ္ျဖစ္ေအာင္ ေရးသည္။ ထုိစာတမ္း၏ လုိရင္းအခ်က္သည္ ေမတၱာရိွသူကို လက္ခံရျခင္းထက္ ေမတၱာရိွသူ မဟုတ္ေသာသူကို လက္ခံရသည္က သာ၍ေကာင္းသည္ဟူေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်က္ကို ပရိသတ္အတြက္ ႏွစ္သက္လက္ခံစရာျဖစ္လာေအာင္ အာ၀ဇၨန္းခပ္ေ၀ေ၀ လက္တန္းဉာဏ္ ခပ္ေပြေပြျဖင့္ လိဆိအ့ဲက တင္ျပထားသည္။

SOCRATES: What a wonderful man! I wish he would write that you should give your favors to a poor rather than to a rich man, to an older rather than to a younger one—that is, to someone like me and most other people: then his speeches would be really sophisticated, and they’d contribute to the public good besides! In any case, I am so eager to hear it that I would follow you even if you were walking all the way to Megara, as Herodicus recommends, to touch the wall and come back again.

ေဆာ့။     ။ ေရြ႔၊ လိဆိအဲ့သည္ ခ်ီးက်ဴးစရာပါေပ၊ ထိုသို႔သာ တင္ျပတတ္သည္ျဖစ္လွ်င္ ကြ်ႏု္ပ္သည္ ၀ါစနာလကၤာ စာေရးဆရာ လိဆိအဲ့အား သူၾကြယ္ထက္သူဆင္းရဲအေၾကာင္းကို အသားပိုေပး၍ ေရးေစခ်င္ေသးသည္၊ ပ်ိဳမ်စ္သူထက္ ဇရာအိုအေၾကာင္းကို အသားပိုေပး၍ ေရးေစခ်င္ေသးသည္။ ထိုသုိ႔သာ ေရးမည္ဆိုလွ်င္ ကြ်ႏ္ုပ္၏ ဘ၀အေၾကာင္းလည္း ပါလာႏိုင္၍ လူမ်ားစု၏ ဘ၀အေၾကာင္းလည္း ပါလာႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ လူဆင္းရဲလူမဲြအေၾကာင္း၊ ဇရာအိုအေၾကာင္း အေကာင္းေရးေသာ စာတမ္းမ်ိဳးသည္ အသစ္အဆန္း စိတ္ခ်မ္းေျမ့စရာျဖစ္မည္။ လူခပ္သိမ္းကို အက်ိဳးျပဳသည္လည္း မည္ေပလိမ့္မည္။ ေကာင္းပါၿပီ။ လိဆိအဲ့တင္ျပသည္ဆိုေသာ အခ်က္ကို ကြ်ႏု္ပ္နာခ်င္လွပါၿပီ။ အခ်င္း ဖီဒရ၊ သူ႔စာကိုသာ နာရသည္ျဖစ္လွ်င္ အသင္ႏွင့္အတူ ငါးမိုင္ေလာက္ေ၀းေသာ မီဂရၿမိဳ႔အထိ ေျခက်င္ေလွ်ာက္ရေစကာမူ ကြ်ႏ္ုပ္လိုက္မည္။ မီဂရၿမိဳ႔မွာမနားဘဲ ခ်က္ခ်င္းပင္ ေျခက်င္ျပန္လာေစကာမူ ကြ်ႏ္ုပ္လိုက္မည္။

ဤသည္မွာ ဘာသာျပန္ျခင္းအႏုပညာ ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာဘာသာျပန္ထားတာကို ဖတ္ၾကည့္ပါ။ ဘာသာျပန္ထားမွန္းကို မသိရ။ သူ႔ဘာသာ ေရးထားသကဲ့သုိ႔ ထင္ရသည္။

ၾကည့္ပါခင္ဗ်ာ။ ဆရာက older ႏွင့္ younger ကို ဇရာအိုႏွင့္ ပ်ိဳမ်စ္သူ ဟု ျပန္ဆိုထားသည္မွာ မည္မွ် လွလိုက္ပါသလဲ။ ဤသည္မွာ အတတ္ပညာျဖစ္သည္။ မိမိဘာသာရပ္ကို ေျခေျချမစ္ျမစ္ နားလည္ျခင္း ျဖစ္သည္။

ဤသည့္အေၾကာင္းကို ဆရာမင္းသု၀ဏ္က ဘာသာျပန္ႏွင့္ပတ္သက္၍ သူ႔ေဟာေျပာခ်က္တြင္ -

“ဘာသာျပန္ဆရာအေက်ာ္အေမာ္တို႔၏ လုပ္ငန္းမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ ေအာက္ပါလိုလားအပ္ေသာ အခ်က္ (၃) ရပ္ကို ေတြ႔ရပါသည္။

(၁) ဘာသာျပန္သူသည္ ကိုယ့္ဘာသာရပ္ကို ေျခေျချမစ္ျမစ္နားလည္ရမည္။

(၂) ဘာသာျပန္သူသည္ သူ႔ဘာသာစကားကို ေျခေျချမစ္ျမစ္နားလည္ရမည္။

(၃) ဘာသာျပန္သူသည္ မိမိျပန္ဆိုမည့္စာအုပ္ကို သုိ႔တည္းမဟုတ္ ပညာရပ္ကို ေျခေျချမစ္ျမစ္နားလည္ရမည္။”

ဟု ညႊန္ျပထားပါသည္။

အခ်က္ပါ (၃) ရပ္ႏွင့္မျပည့္စံုသူတို႔၏ ဘာသာျပန္လက္ရာမ်ားကို ဖတ္ရလွ်င္ ပထမစာတစ္ေၾကာင္းႏွင့္ပင္ ဘာသာျပန္ဆိုတာ သိႏိုင္ေလေတာ့၏။

(၄)

အထူးျခားဆံုးမွာကား ပေလးတိုးနိဒါန္းတြင္ ဆရာက လူတို႔၏ စိတ္ေနသေဘာထားကိုပါ သရုပ္ေပၚေအာင္ ေရးဖဲြ႔ျပႏိုင္ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဖတ္ေနရင္းႏွင့္ပင္ ေဆာ့ခရတိၱက ဘယ္လိုလူစားမ်ိဳး၊ မီႏိုဆိုတာ ဘယ္လိုလူစား၊ ခရီေတာ္ဆိုတာ ဘယ္လိုလူစား ခန္႔မွန္းႏိုင္သည္။ ထိုအေၾကာင္းကိုလည္း ပေလးတိုးက ထိုသူမ်ား မည္က့ဲသို႔စိတ္ေနသေဘာထားရိွေၾကာင္း သရုပ္ေဖာ္ ေရးဖဲြ႔ထားသည္ကို အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ဆရာမ်ားက အနီးစပ္ဆံုး ဘာသာျပန္ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ အဂၤလိပ္ဆရာမ်ားဘာသာျပန္ထားသည္ကို မူရင္း ပေလးတိုး၏ အာေဘာ္မိေအာင္ ဆရာက ေရးဖဲြ႔ျပႏိုင္သည္မွာ ၎၏ ထူးျခားေသာ အရည္အခ်င္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ 

ပေလးတိုးနိဒါန္းတြင္ ကြ်န္ေတာ္အႀကိဳက္ဆံုးအခန္းကို ျပပါဆိုလွ်င္ ေခ်ပခ်က္ကထာႏွင့္ ေဆာ့ခရတိၱ၏ ဘ၀နိဂံုးပိုင္း ျဖစ္ပါသည္။ အခန္းအားျဖင့္ -

ေခ်ပခ်က္ကထာမွ -

၁၉။ ေဆာ့ခရတိၱ၏ ပညာရိွသေဘာ အယူအဆ

၂၀။ ေဆာ့ခရတိၱ၏ မွက္ရဲဥပမာ

၂၁။ ေဆာ့ခရတိၱ၏ လူျဖစ္က်ိဳးမနပ္ တရား

ခရီေတာ္ကထာမွ -

၂၂။ ေဆာ့ခရတိၱ၏ အရပ္ထင္ျမင္ခ်က္အယူအဆ

၂၃။ ေဆာ့ခရတိၱ၏ ႏိုင္ငံသားေကာင္း အယူအဆ

ဖီေဒၚကထာမွ -

၂၄။ ေဆာ့ခရတိၱ၏ ဘ၀နိဂံုး

စာဖတ္၀ါသနာပါသူ မိတ္ေဆြမ်ားအား ဖတ္ျဖစ္ေအာင္ ဖတ္ၾကည့္ၾကပါဟု တိုက္တြန္းလိုက္ရပါေၾကာင္း။

ေက်းဇူးတင္ပါသည္။

ေအးၿငိမ္း

၄ ေဖေဖာ္၀ါရီ၊ ၂၀၁၇။ နံနက္ ၅း၃၀ နာရီ